Türkiye’deki outdoor sektörünü açıkladığımız bu yazı dizisinin birinci ve ikinci yazılarını da okumanızı öneririz. Türkiye’de Outdoor Sektörü 3 başlıklı yazımızla Türkiye’deki outdoor sektörü üzerine düşünmeye devam ediyoruz. Bu yazımızda Outdoor Eğitimi, Outdoor İçin Eğitim, Outdoor Sigara İlişkisi, Outdoor Rotaları, Outdoor Yayınları ve Outdoorun Motivasyonları konularını aktaracağız.
Outdoor ve Eğitim:
Outdoor Eğitimi:
“Outdoor ve Eğitim” ana başlığının altına neden “outdoor eğitimi” başlığını seçtiğimiz merak edilebilir. Burada bir yazım hatası yok. “Outdoor ve Eğitim”” başlığını “Outdoor Eğitimi” ve “Outdoor İçin Eğitim” olarak ikiye ayırmak zorundayız.Outdoor eğitimi kavramı artık birleşik kelimeler olarak kullanılmakta olup, anlaşılandan farklı bir anlama karşılık gelmektedir. Outdoor eğitimi modeli daha çok doğada öğrenme kelimelerinin anlamını karşılıyor.
Eğitim genel olarak bireyin yaşadığı toplumda yeteneğini, tutumlarını ve olumlu değerdeki diğer davranış biçimlerini geliştirdiği süreçler toplamıdır. Kısaca eğitim, kişiliğin gelişmesine yardım eden ve onu temel alan, onu yaşamına hazırlayan, gerekli bilgi beceri ve davranışlar elde etmesine yarayan bir süreçtir.
Genel olarak dünyada ve Türkiye’de Outdoor eğitimler denilince “yaşayarak öğrenme” felsefesine dayalı olan bir döngü süreci anlaşılmaktadır. Outdoor eğitimi /outdoor learning-traning denilen kavram daha çok şirketlerin personelinin arasındaki bağı güçlendirmek için özel olarak uygulanan pahalı bir eğitim/eğlence modelidir. Outdoor eğitimi nedir denilecek olursa:
Yaşayarak öğrenme felsefesine dayalı, ekip dinamiklerini artırıcı uygulamalar bütününe outdoor training; türkçe hali ile outdoor eğitim /açık alan eğitimleri denilmektedir.
Genellikle bir firmanın bütün beyaz yakalı çalışanları hafta sonlarında şehir dışına çıkarak doğada çeşitli eğitim, aktivite, oyunlar ya da yarışmalar yapmaktadır. İş dünyasının liderlik, takım olmak, birbirini anlama, eksikliklerini giderme, birlikte başarma, takımdaşlık, ekip ruhu oluşturma, gibi ihtiyaçlarının geliştirilmesi için yaşayarak öğrenme formatlı eğitimlere outdoor eğitimi denilmektedir.
Bu süreçte katılımcılar düşünür, hedefleri belirler, planlar, alternatifleri çıkarır, karar verir, uygular, sonuçları değerlendirir ve sonrasında daha fazla düşünür, yeni planlar yapıp karar alır, uygular ve sonuca bakarlar. Outdoor eğitiminde temel yaklaşım, hedeflenen becerileri ve bilgiyi iletmek için teori ve ders sisteminde anlatımın tamamlayıcısı olarak, katılımcının mümkünse doğada yaılan aktivite, yarışma ve oyunlarla kendi deneyimleri ile bunu edinmesini sağlamaktır.
Doğada öğrenme temel olarak, bilgi veya becerinin kalıcı olarak kazanılması şeklinde tanımlanmaktadır. Doğa, insanlara yaşamaya alıştıkları rahat ve konforlu ortamdan daha farklı öğrenme olanakları sunar. İnsanların algı düzeyi, alışık olmadıkları, bilinmeyen ortamlarda yükseldiği için, şehir kurallarıyla yaşamaya alışmış insanlar, doğada öğrenmeye daha açık bir hale gelmekte, böylece eğitim sonucunda sağlanan değişim daha kalıcı olmaktadır.
Outdoor eğitiminde özel olarak kurgulanmış birtakım oyunlar oynanarak; ekip çalışmasının gerçekten ne işe yaradığı, iyi bir liderin ekip başarısını nasıl arttırabileceği, imkânsız görülen bazı olayların; doğru yöntemler, doğru iletişim, doğru organizasyon ile nasıl başarılacağı ya da gerçek bir EKİP olamayan iş gruplarının ne gibi sorunlarla karşılaşabileceği birebir yaşayarak öğrenilir. Burada iş hayatıyla alakasızmış gibi görünen oyunlar oynanır.
Outdoor eğitiminde olumlu sonuç elde edebilmek için ekibin planlama, katılım, problem çözme, karar verme, gerektiğinde liderlik rolü üstlenme gibi alanlarda birlikte çalışması gerekmektedir. Temelinde ise etkili takım oluşturma yatmaktadır. Bunların yanında güven, geribildirim, diyalog, sorgulama, iletişim, risk alma becerileri de açığa çıkmaktadır.
Outdoor İçin Eğitim:
Serbest zamanlarının değerlendirilmesinin amaçları da bu amaçlara yöneliktir. Eğitimde zorunluluk, serbest zamanlarda gönüllülük ve bireysel seçim önemlidir. Serbest zamanları değerlendirme, eğitimin tamamlayıcı bir parçasıdır. Genellikle anlık doyum sağlar.
Serbest zaman eğitimi, bireyin serbest zamanının “akıllı bir biçimde değerlendirilmesi” eğitimidir. Serbest zaman eğitimi bireye, seçtiği etkinlikte kullanacağı bazı estetik ve ahlaksal değerlerin kendisine mal edilmesinde yardımcı olur.
Toplumsal ve kişisel refah bakımından serbest zaman saatlerinin kişisel gelişime ve toplumsal düzeni geliştirme aracı olarak kullanılması, serbest zaman eğitiminin amacıdır. Serbest zaman yerinde ve değerli kullanılabilirse insana; zevkini, hevesini, sorumluluğunu ve özgürlüğünü yaşama, böylece kendi kendini bulma imkânı vermektedir.
Yukarıda saydığımız nedenlerden dolayı outdoor etkinlikleri için eğitim ayrı bir öneme sahiptir. Çünkü doğa sporları büyük risk ve tehlike içeren sporlardır. Bu nedenle iyi bir teknik bilgi ve donanım gerektirir. Hiçbir eğitim almadan yapılamazlar.
Teknik bilginin ve donanımın kaya tırmanışı ve dağcılıkta önemli ve gerekli olmasından dolayı eğitim alma oranının yüksek olması normaldir. Doğa yürüyüşü daha kolay parkurlarda her yaştan ve cinsiyetten bireylerin kolaylıkla yapabileceği bir etkinlik olduğu için katılımcıların bu konuda eğitim alması çok zorunlu değildir. Fakat son zamanlarda katılımcıların artması, yürüyüş parkurlarının nispeten riskli bölgelerden geçmesi, mevsimsel etkiler ve kazaların artması sebebiyle günü birlik yürüyüşçülerinde belirli bir eğitimden geçirilmesini gerektirmektedir.
Doğada olma, başlı başına bir eğitim ve bilinç meselesidir. Doğayı anlama ve doğayı yaşama ancak belirli bir bilgi düzeyine sahip olmayı gerektirmektedir. Bu sebeple doğa yürüyüşçülerinin eğitim alanlarının oranı düşük çıksa da bu oran gelecekte dağcılar ve kaya tırmanıcıları gibi olmalıdır.
Günübirlik yürüyüş yapanların büyük çoğunluğu kendi oluşturdukları küçük guruplarla ve/veya bir kulüp/dernek veya ticari organizasyonların düzenledikleri faaliyetlere katıldıkları için aktivitenin güvenliği o etkinliği düzenleyenler tarafından sağlanmaktadır. Bu sebeple günübirlikçilere aktivite başında o aktivite ile ilgili çok kısa bir bilgi verilmektedir.
Doğa yürüyüşünde etkinliklerin herkese açık olması üyelik şartının aranmaması katılımcıların bir derneğe üye olması zorunluluğunu ortadan kaldırmaktadır. Ancak dağcılık ve kaya tırmanışında malzeme kullanımı, ulaşım, eğitim ve daha birçok nedenle bireylerin çoğunluğunun dernekler/kulüpler ve ilgili Federasyon üyelikleri bulunmaktadır. Fakat katılımcıların doğada ihtiyaç duyacağı gerekli eğitimlerin öneminin gelecekte daha fazla anlaşılacağı, örgütlü toplumun nitelik ve nicelik olarak daha doyurucu etkinlikler planlayacağı, gerçekleştireceği olgusu kulüp ve derneklere üyeliğin önemini arttıracaktır.
Outdoor Sigara İlişkisi
Doğa sporları kulüplerinin hepsinin genel politikasında aktivite sırasında sigara içmek yasaktır. Hem bireyler hem de doğa için olması gereken davranış şekli budur. Bu nedenle doğa sporlarının olumlu kazanımlarının başında sağlık için sigara içmemek yaklaşımı görülmektedir. Serbest zamanlarını doğa sporları aktivitelerine katılarak değerlendiren bireyler bu açıdan olumlu yönde etkilenmekte ve yaşam standartlarını arttırabilmektedirler.
Outdoor Rotaları:
Dünyanın hemen her ülkesinde doğa yürüyüşü için işaretlenmiş rotalar bulunmaktadır. Türkiye’de de özellikle doğa yürüyüşlerinde kullanılan rotalar bulunmakta ve hızla sayısı artmaktadır. Bu konu hakkında yazılar yayınlayacağız.
Outdoor Yayınları:
Daha önceki yayınlarımızda Türkiye’de outdoor sektörünün daha yolun başında olduğunu, hızla geliştiğini belirtmiştik. Bu eksiklik outdoor yayıncılığı alanında da kendini göstermektedir. Türkçe dilinde outdoor alanında nitelikli yayın bulmak çok zordur. Bu makale için yararlandığımız ve aşağıda belirttiğimiz tez dışında kapsamlı bir yayına rastlayamadık. Birkaç gezi-turizm-reklam amaçlı dergi dışında bu sektörle ilgili yayın pek bulunmamaktadır.
Yapılan araştırmalarda katılımcıların doğa sporları ile ilgili yayın takip edip etmedikleri değerlendirildiğinde, yeterli Türkçe yayının olmaması, diğer dildeki yayınları takip edebilmek için yeterli yabancı dil bilmemesi veya bilgiye olan ihtiyacın olmaması gibi nedenlerden dolayı çoğunluğun takip etmediği ortaya çıkmıştır.
Outdoor Motivasyonu:
Outdoor motivasyon etkenlerini insanlarınneden doğa aktivitelerine yöneldiğini daha önce geniş olarak yayınladık. Bireylerin doğa sporları yapma nedenleri zor bir konudur. Doğa sporlarını başlangıçtan profesyonelliğe kadar her seviyede yapan bireylerin outdoor aktivitelerine katılımında etkili olan faktörlerin başında daha çok bireyin fiziksel durumu, kişiliği, sahip oldu imkânlar, moralite (gelir, çevre, arkadaş vs.) sayılabilir.
Bazı araştırmacılar bireyi doğa aktivitelerine yönelten duygunun kişiliği ve içinde bulunduğu durum olduğunu ileri sürerken, bazıları ise ihtiyaçların yanında sosyal, psikolojik, bireysel birçok faktörün de etkili olduğunu savunmuştur.
Bu güne kadar yapılan çalışmalarda elde edilen sonuçlar özetlendiğinde, bireylerin doğa aktivitelerine katılım nedenlerini;
Doğa sevgisi, kalabalıktan, rutinden, aileden ve sorumluluktan kaçma, fiziksel aktivite yapma, yaratıcılık, dinlenme, kendini geliştirme ve yeni beceriler edinme, sosyal ilişki kurma, yeni insanlarla tanışma veya onları gözleme, beklenen olası insanlarla ilişki kurma, aile ile birlikte olma, tanıma-tanınma arzusu, başkalarına yardım etme, sosyal sorumluluk, uyarıcı unsurlar veya davetkâr yapı, sosyal güç elde etmek, kendini gerçekleştirme, mücadele ruhu, başkaldırma, başarı arzusu, rekabet (iç ve dış), zaman öldürme ve sıkıntıdan kurtulma ve entelektüel estetik şeklinde sıralamak mümkündür.
Bireysel farklılık gösterse de katılımcılar; fiziksel gelişim, yenilik arayışı, değişik deneyimler edinme, kendini sınama, kendini geliştirme, yaratıcı olma, sosyalleşme ihtiyacı, dinlenme-rahatlama ihtiyacı, yarışma güdüsünü tatmin, sağlık ve benzeri gibi gerekçelerle doğa etkinliklerine katılmaktadırlar. Bireylerin outdoor etkinliklerine katılımını ayrıca yaşam tarzı, ekonomik durumu, çalışma hayatı, aile hayatı gibi durumlar da etkilemektedir.
Lütfen her hal ve şartta doğadan taraf olun, doğa olmaz ise insan da olmaz.
Her türlü görüş, düşünce, öneri, istek ve geri dönüşleriniz bizim için değerlidir, lütfen yazınız. http://www.turkeyoutdoor.org
Çoğunlukla yararlanılan Kaynak: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü “Ayşe Kalkan”’ın hazırladığı “Açık Alan Rekreasyonu, Doğa Sporları Yapan Bireylerin Bu Sporları Yapma Nedenleri: Antalya Örneği” başlıklı Yüksek Lisans Tezi