Outdoor Türkiye:
Bu yazı dizisi Türkiye’nin Outdoor Sayfası’nın ilgililerinin dikkatini çeken ekstrem sporlar hakkındaki yayınlarından oluşmaktadır. Güvenli ve eğlenceli ekstrem sporlar için serideki diğer yazılara da bakmanızı tavsiye ediyoruz. Outdoor Ekstrem sporları bu yazı dizisinde. İlk yazımızda ekstrem spor ne demektir sorusunun cevabını vermiştik. Outdoor aktiviteleri nelerdir başlıklı yazımızda bazı ekstrem sporlarını isim olarak tanıttık. En Popüler Ekstrem Sporlar başlıklı yazımızda ise Türkiye ve dünyada en çok tercih edilen 42 ekstrem sporun her birini birer kısa paragraflar tanıttık.
Bu yazı ekstrem outdoor sporlarından bouldering hakkında yazdığımız beşinci yazımız. İlk yazımızda bouldering hakkında detaylı bilgiler verdik. İkinci yazımızda ise bouldering teknikleri ve bouldering hakkında bilinmesi gereken temel noktaları yayınladık. Bouldering Kavramları başlıklı yazımızda ise Kaya Tırmanma teknikleri ve bouldering temel kavramları hakında bilgiler verdik. Bouldering ekipmanları başlıklı yazımızda bouldering için gerekli olan ekipman ve Kaya tırmanma sporuna başlamak için gerekli donanım hakkında bilgiler verirken, kaya tırmanışı malzemeleri nelerdir sorusunun cevabını verip temel tırmanma ekipmanlarını tanıtacağız. Kaya Tırmanışı eğitimi için gerekli malzemelerin hangilerinin kişisel olarak alınması gerektiği, tırmanma duvarı malzemelerinden hangilerinin ortak kullanılabileceği konularında detaylı bilgiler verdik. Bu yazımız bouldering ile ilgili serimizin devamı niteliğindedir.
Bouldering Dünya’sı
Outdoor Kaya Tırmanma Yerleri:
- Kuzey Amerika’daki en büyük açık hava bouldering spor salonu olan The Cliffs at DUMBO, Brooklyn Bridge Park’ta yer almaktadır.
- Kaya kaya problemlerinin özellikleri büyük ölçüde tırmanılan kayanın türüne bağlıdır. Örneğin, granit genellikle uzun çatlaklara ve döşemelere sahipken, kumtaşı kayaları dik çıkıntıları ve sık yatay kırılmalarıyla bilinir. Kireçtaşı ve volkanik kaya da kaya tırmanışı için kullanılır.
- Amerika Birleşik Devletleri’nde Teksas’taki Hueco Tankları, Colorado’daki Mount Evans ve Bishop, California’daki The Buttermilks gibi birçok önemli kaya tırmanışı alanı vardır. Squamish, British Columbia, Kanada’daki en popüler kaya tırmanma alanlarından biridir.
- Avrupa aynı zamanda Fransa’daki Fontainebleau, İspanya’daki Albarracín ve İsviçre’deki çeşitli dağlar gibi bir dizi kaya tırmanma alanına da ev sahipliği yapmaktadır.
- Afrika’nın en göze çarpan kaya tırmanış alanları, Güney Afrika’daki daha yerleşik Rocklands, Fas’taki daha yeni Oukaimeden veya Zimbabwe’deki Chimanimani gibi daha yakın zamanda açılmış alanları içerir.
Kapalı Alanda Tırmanma Eğitimleri:
Yapay tırmanma duvarları, genellikle tırmanma salonlarında, kapalı bir ortamdaki kaya problemlerini simüle etmek için kullanılır. Bu duvarlar, ahşap paneller, polimer çimento paneller, beton kabuklar veya gerçek kaya duvarların prekast kalıpları ile inşa edilir.
Genellikle plastikten yapılmış ambarlar daha sonra problem yaratmak için duvara cıvatalanır. Duvarlar genellikle tırmanıcıyı oldukça teknik hareketler yapmaya zorlarken aynı zamanda ağırlıklarının çoğunu üst gövde güçleriyle destekler.
Bununla birlikte, daha yakın zamanlarda, düz duvarlarda oluşan birçok sorun, tırmanıcının rotayı tamamlamak için bir dizi koordineli hareket gerçekleştirmesini gerektiriyor. Bu rotaların Almanya’daki Stuntwerk spor salonundan çıkmış olması muhtemeldir ve tırmanma tarzının Parkour sporuna çok benzediği söylenebilir. Uluslararası Spor Tırmanışı Federasyonu (IFSC) Dünya Tırmanma Şampiyonaları, son zamanlarda yarışmalarında bu tür sorunların çoğunu fark edilir şekilde dahil etti.
Tırmanma salonlarında genellikle duvarın aynı bölümünde birden fazla sorun bulunur. ABD’de, rota belirleyicilerin amaçlanan sorunu belirlemek için kullandıkları en yaygın yöntem, her ayırmanın yanına renkli bant yerleştirmektir. Örneğin, bürokrasi bir bouldering problemini gösterirken, yeşil bant aynı alanda farklı bir problemi ortaya çıkarmak için kullanılır.
Dünyanın geri kalanının çoğunda problemler ve dereceler, genellikle sorunları ve zorluk seviyelerini belirtmek için plastik tutun. Renkli tutacakları ayarlamak için kullanmanın bazı avantajları vardır, bunlardan en önemlisi, bir sorun için ambarların nerede olduğunu daha açık hale getirmesi ve kasetin kazara ayak basma ihtimalinin olmamasıdır. Daha küçük, kaynak bakımından fakir tırmanma salonları bantlı sorunları tercih edebilir çünkü büyük, pahalı ambarlar birden fazla bant rengiyle işaretlenerek birden çok rotada kullanılabilir.
Bouldering Derecelendirmeleri:
Derece (kaya tırmanışı), bouldering problemlerine rota belirleyiciler ve tırmanıcılar tarafından sayısal zorluk dereceleri atanır. En yaygın kullanılan iki derecelendirme sistemi, V-ölçeği ve Fontainbleau sistemidir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkan V-ölçeği, daha yüksek zorluk derecesini gösteren daha yüksek sayılara sahip açık uçlu bir derecelendirme sistemidir. V1 derecelendirmesi, bir problemin birkaç denemeden sonra iyi bir fiziksel durumdaki acemi bir tırmanıcı tarafından tamamlanabileceğini gösterir. Ölçek, V0’da başlar ve 2013 itibariyle, bir kaya tırmanma problemine atanan en yüksek V derecesi. V17’dir. Bazı tırmanma salonları, başlangıç seviyesindeki sorunları belirtmek için bir VB notu da kullanır.
Fontainebleau ölçeği benzer bir sistemi izler ve her sayısal not a, b ve c harfleriyle üçe bölünür. Örneğin, Fontainebleau 7A kabaca V6’ya karşılık gelirken, Fontainebleau 7C + V10’a eşdeğerdir.
Her iki sistemde de dereceler, zorlukta küçük bir artışı belirtmek için “+” eklenerek daha da farklılaştırılır. Bu özgüllük seviyesine rağmen, belirli bir tırmanıcı için bir problemin ne kadar zor olabileceğini etkileyen tek faktör yetenek seviyesi olmadığından, bireysel problemlerin derecelendirilmesi genellikle tartışmalıdır. Yükseklik, kol uzunluğu, esneklik ve diğer vücut özellikleri de algılanan zorluk ile ilgili olabilir.
Highball bouldering
Highball bouldering basitçe yüksek, zor, uzun ve uzun kayalara tırmanmaktır. Standart kaya tırmanışıyla aynı korumayı kullanan dağcılar, yalnızca fiziksel yeteneklerini ve güçlerini değil aynı zamanda zihinsel odaklarını da test eden ev büyüklüğünde kayalara girişirler.
Highballing, çoğu tırmanış gibi, yoruma açıktır. Çoğu dağcı, 15 fitin üzerindeki herhangi bir şeyin bir highball olduğunu ve yüksek top boulderingin daha sonra serbest solo yapmaya dönüştüğü 35-40 fit yüksekliğe kadar çıkabileceğini söyler.
Boudering Rekorları:
- 1961’de John Gill’in 11 metrelik “The Thimble” adlı granit bir sivri tepede dik bir yüze tırmanmasıyla Highball bouldering başlamış olabilir.
- Bu yükselişin zorluk seviyesi (V4 / 5 veya 5.12a) o zaman için olağanüstüydü. Gill’in başarısı, büyük kayalardan tırmanış yapan bir dağcı dalgasını başlattı. Daha sonra, çarpma pedlerinin ortaya çıkması ve gelişmesiyle dağcılar, yüksek top bouldering’in sınırlarını her zamankinden daha yükseğe zorlayabildiler.
- 2002’de Jason Kehl, Kaliforniya Buttermilks’te 16,8 metrelik bir kaya olan Evilution adlı çift haneli V zorlukta ilk yüksek topu tamamladı ve V12 derecesini aldı. Bu tırmanış, sadece yüksekliği değil, aynı zamanda büyük zorlukları da zorlayan yeni nesil bir highball tırmanışının başlangıcını işaret ediyordu. Tırmanıcıların bu tür riskli sorunları ip üzerinde prova etmeleri alışılmadık bir durum değildir, ancak bu uygulama çözülmüş bir konu değildir .
- Bu tarzdaki çığır açan yükselişler arasında; Kaliforniya, Bishop’ta 55 metrelik (16,8 metre) bir kaya olan Ambrosia, 2015 yılında Kevin Jorgeson tarafından V11 derecesiyle tırmandı.
- Flail için Çok Büyük, V10, Kaliforniya Bishop, 16,8 metrelik başka bir 55 fitlik (16,8 metre) hat 2016’da Alex Honnold tarafından tırmandı.
- Güney Afrika, Rocklands’da 35 fitlik bir V15 olan Livin ‘Large, 2009 yılında Nalle Hukkataival tarafından bulunup kuruldu ve sadece bir kişi, Jimmy Webb tarafından tekrarlandı.
- California, Bishop’ta ilk kez 2015 yılında Daniel Woods tarafından tırmandırılan 55 metrelik bir V16’dır.
- Hat başka bir tırmanıcı olan Dan Beal ile çalıştı, ancak Woods’un tepesinden sonra bir tutuş koptu ve tırmanış 28 Eylül 2017 itibarıyla henüz ikinci bir tırmanış görmedi.
Kaya Tırmanışı Müsabakaları:
Geleneksel olarak, kaya tırmanışındaki rekabet gayri resmiydi, dağcılar, yeteneklerinin sınırlarına yakın problemler üzerinde çalışıyorlardı ve ardından bu başarıları tekrar etmeleri için akranlarını zorluyorlardı. Bununla birlikte, modern tırmanma spor salonları daha resmi bir rekabetçi yapıya izin verir.
Uluslararası Spor Tırmanışı Federasyonu (IFSC), yarışmayı üç tura ayıran bir kapalı alan formatı kullanır (yarışmalar bir dış mekan ortamında da yapılabilir): yeterlilikler, yarı finaller ve finaller. Raundlar, dört ila altı kaya probleminden oluşan farklı setler içerir ve her yarışmacının her problemi denemek için sabit bir süresi vardır. Her turun sonunda yarışmacılar, sorunları çözmek için yapılan toplam deneme sayısına göre çözülen bağlarla tamamlanan sorunların sayısına göre sıralanır.
Bazı yarışmalar, arada bir zamanlanmış dinlenme periyodu ile tırmanıcılara her problem için sadece sabit sayıda denemeye izin verir. Açık formatlı bir yarışmada, tüm tırmanıcılar aynı anda yarışır ve mümkün olduğunca çok sorunu tamamlamaları için belirli bir süre verilir. Daha zor problemler için daha fazla puan verilirken, aynı problem üzerinde birden fazla deneme için puan düşülür.
2012’de IFSC, 2020 Yaz Olimpiyatları’na lider tırmanışı dahil etmek için Uluslararası Olimpiyat Komitesine (IOC) bir teklif sundu. Öneri daha sonra kaya tırmanışı, lider tırmanma ve hızlı tırmanmayı içeren “genel” bir yarışma şeklinde revize edildi. Mayıs 2013’te IOC, tırmanışın 2020 Olimpiyat programına eklenmeyeceğini duyurdu.
2016 yılında, Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), “daha genç izleyicilere hitap etmek için” tırmanışı Olimpik bir spor olarak resmen onayladı. Olimpiyatlar, daha önce önerilen genel rekabeti içerecek. Madalya kazananlar, en iyi genel puan için her üç kategoride de yarışacak. Puan, her tırmanış disiplininde tırmanıcıların elde ettikleri pozisyonların çarpımı ile hesaplanacaktır.
Bütün outdoor aktivitelerinde güvenlik öncelikle sizin sorumluluğunuzdadır. Hiçbir makale veya video doğru eğitim ve deneyimin yerini alamaz. Kendi kişisel güvenliğinizi ön planda tutun. Her durumda doğadan taraf olun. Lütfen sadece okuduğunuz makale değil outdoor ve doğaya dair yayınlanmasını ve irdelenmesini istediğiniz her konu hakkında iletişim sayfamızdaki bağlantıları kullanarak bize yazın. http://www.turkeyoutdoor.org
Kaynak: Wikipedia