Outdoor Türkiye
Türkiye’nin Outdoor Sayası olarak outdoor ve doğa aktiviteleri üzerine yazmaya devam ediyoruz. Bu yazımızda doğada yalnız ve cep telefonsuz kaldığımızda bulutları ve havayı okuyarak hava tahmini yapmayı anlatmıştık.
Bu yazımızda ise doğayı, hayvanların hareketlerini, ayın ve güneşin hareketlerini gözlemleyerek hava tahmininde bulunmayı açıklayacağız.
Aşağıdaki hava tahmin yöntemlerinin birçoğunun artık tarihte kaldığını elbette biliyoruz. Hatta dünyamız öyle bir hale geldi ki çoğu yerde hareketlerini izleyecek hayvan bile görülmüyor artık.
Hayvanlara Bakarak Tahminlerde Bulunmak
- Kuşları gözlemleyin, eğer yüksekten uçuyorlarsa muhtemelen hava fena olmayacaktır. Yaklaşan bir fırtınanın yarattığı basınç düşüşü kuşların kulaklarını rahatsız ettiğinden buna uyum sağlamak için daha alçaktan uçmaya başlarlar.
- Çok sayıda kuşun elektrik tellerine konduğunu görüyorsanız, bu hava basıncının hızla düştüğünü gösteriyor olabilir.
- Martılar genellikle yaklaşan bir fırtına varsa uçmayı bırakıp sahile sığınırlar. Hafif rüzgarlı iyi sahillere yakın olarak alçaktan dolaşmaları fırtınalı fena bir hava habercisi olarak yorumlanır. Yağmur yağmadan önce kuşlar bir anda sessizleşirler.
- İnekler kötü hava geliyorsa birbirlerine yakın durmaya yatkındırlar. Sağanak fırtına öncesinde ise yere yatarlar.
- Yakınlarda kaplumbağa varsa gözlemleyin, çok yağış bekleniyorsa kaplumbağaların daha yüksek bir yer aradığı söylenir, onları yağmurdan bir iki gün öncesinde yolda görebilirsiniz.
- Baykuşların geceleri sık sık ötüşleri, güzel; kargaların kötü bağrışmaları ve deniz kenarlarına yayılıp başlarını suya sokmaları fena bir havaya işaret eder.
- Yunus balıklarının su üstünde görülmeleri, havanın 12 saat değişmeyeceğine yorumlanır.
- Horozların ikindi vakti ötmesi, havanın düzeleceğine işaret eder.
- Dağ kuşlarının ve çeşitli hayvanların birden ortadan kaybolmaları veya bir yöne hızla kaçmaları, aksi yönden bir sağanak yağmur veya fırtınanın geleceğine işarettir.
Gökcisimlerinden Hava Tahmini
Kırmızı havanın varlığı
Denizcilere tanıdık gelen bir atasözü “Akşam kızartısı sabahı güz eder, sabah kızartısı akşamı kış eder”. Eğer günbatımında batıya doğru baktığınızda kırmızı bir gökyüzü görüyorsanız, orada kuru bir hava ve yüksek basınç sistemi mevcuttur, bu da havadaki toz parçalarının karışmasına ve gökyüzünü kırmızı görmenize sebep olur. Dünya üzerindeki hakim rüzgarlar ve jet akıntıları batıdan doğuya doğru olduğundan, kuru hava size doğru gelmektedir.
- Eğer ki gün doğumunda doğuda kırmızı bir gökyüzü görüyorsanız bu kuru havanın zaten sizden uzaklaştığını ve arkasından gelenin nem taşıyan bir alçak basınç alanı olduğunu anlarsınız.
Hale oluşumundan tahminler
- Rüzgarlı havada hale oluşması: Rüzgarın şiddetlenmesine
- Halenin küçük olması: Rüzgarın yakın zamanda eseceğine
- Halenin iç bölgesinin kırmızı ya da mor olması: Şiddetli fırtınaya
- Halenin büyük olması: Rüzgarın üç-dört saat sonra eseceğine, ● Halenin beyaz renkli olması: İyi havaya işarettir.
Güneşin durumundan tahminler
- Günbatımında boz renkli gökyüzü: Güzel havaya
- Günbatımında parlak sarı gökyüzü: Rutubet ve yağmura
- Yağmurdan sonra sarı gökyüzü: İyi havaya
- Günbatımında Pembe fıstıki renk: Şiddetli yağmur ve fırtınaya ● Gün doğumunda kırmızı renkli gökyüzü: Rüzgar ve yağmura
- Gün doğumunda Güneş çevresi hafif dumanlı: Fırtınaya
- Gün doğumunda Güneş çevresinin kırmızı iken donuklaşması: Şiddetli yağmura işarettir.
Ayın durumundan tahminler
Ay gözlemi, “Circle around the moon, rain or snow soon.”* Eğer ay solgun ya da kırmızı renkli gözüküyorsa, havada toz vardır. Eğer oldukça parlak ve belirgin ise alçak basınç havadaki tozu temizlemiştir ve alçak basınç da yağmura işarettir. Eğer ayın etrafında hale varsa büyük ihtimalle sonraki üç gün içinde yağmur yağacaktır. Bu haleye sirrostratüsten parlayan ışık sebep olur ve bu bulut genelde sıcak cephe ve yoğun nemin habercisidir.
- Ay fazla parlaksa, çevresi kırmızı ve turuncuysa: Fırtınaya
- Ay hilal şeklinde görülüyorsa: Şiddetli yağmura
- Ay hilal şeklindeyken kırmızı görünmesi; sert rüzgâra
- Ay doğarken kırmızı görünüyorsa: Sert rüzgara ● Ay donuk ve dumanlı görünüyorsa: Yağmurun yağacağına
- Ay küçük ya da büyük görünüyorsa: Yağmur yağacağına
- İç tarafında kırmızı ve mor lekeler var ise; şiddetli fırtınaya işarettir.
- Beyaz renkli ise iyi hava belirtisi;
Havanın Neminden Hava Tahmini
Çoğu insan nemli havayı hissedebilir, özellikle saçları kıvrılıyorsa. Ya da meşe ve akçaağaç yapraklarına bakabilirsiniz, bunlar da nem olduğunda kıvrılmaya başlar, yoğun bir yağışa işaret eder. Çam kozalakları yüksek nemli havada kapalı kalır, kuru havada açılır. Nemli koşullar altında, ahşap şişer ve tuz kümelenir. Gün doğarken çimenlere bakın, eğer kuruysa, bulutlara ve kuvvetli esintilere, yani yağmura işarettir. Eğer çimenler ıslaksa muhtemelen o gün yağmur yağmayacaktır.
Tabi akşam yağmur yağmışsa bu yöntemi uygulayamayız. Havayı koklamayı ihmal etmeyin. Bitkiler atıklarını alçak basınçta atarlar, bu da havada organik gübre kokusu yaratır, yağmura işaret eder. Bataklıklar alçak basınçtan dolayı fırtınadan hemen önce havaya gaz salarlar, bu da kötü kokulara sebep olur. Bir atasözü “Çiçekler en güzel yağmurdan hemen önce kokar” der. Kokular nemli havada daha belirgindir, bu da yağmurlu havaya işaret eder.
Hava Tahmini ile İlgili Bazı Özdeyişler
Bölgesel hava değişikliklerinin zamanlamasını kestirmeye ve kısa döneli hava tahminine yardımcı olan özdeyişler günümüzdeki hava tahmin yöntemlerinin olmadığı zamanlardan kalmadır. Bunlar kesin bilgi sunmasalar da birer ipucu olarak yine de değerlidirler.. Elinizin altında başka hiçbir şey olmadığında çok yararlı olabilirler. *”Ayın çevresindeki varsa halka, yağmur veya kar beklemeye başla.”
- “Sabah gökkuşağı varsa, bunu bir uyarı olarak almalısın” özdeyişi batıda oluşan gökkuşağı doğudan doğan güneşin ışınlarının batıdaki nemli havada kırılması sonucu oluşur. Kuzey yarım kürede bir çok fırtına cephesi batıdan doğuya doğru hareket eder, ve batıdaki gökkuşağı nemin varlığını haber verir. Diğer yandan, günbatımında doğuda görülen gökkuşağı yağmurun uzaklaştığını ve güneşli günler göreceğinizi haberdar eder.
- “Düşüşten sonra ilk artış, haber verir sert bir esiş” de, daha aktif soğuk cephelerin bazılarında neler olduğunu anlatır. Yaklaşan daha ağır soğuk hava, basınç gradyeninde, alçak basınçtan sonraki ilk artış olacak şekilde hızlı bir yükselmeye neden olabilir ve bu da sıklıkla ciddi bir rüzgar artışıyla bağlantılıdır.
- “Rüzgar saatin tersine döner ve barometre düşerse, önlemini al fırtına ve şiddetli sağanaklara karşı sen de” özdeyişi düşmekte olan barometrenin kötü havanın habercisi olduğuna dair oldukça açık bir ifadedir. Rüzgarın saatin tersine dönmesi, gelişmekte olan depresyonların, merkezleri fazla kuzeyde olmamak koşuluyla, ilk aşamalarında meydana gelen durumdur.
- “Yağarsa yediden önce, düzelir on birde” özdeyişi ise, ortalama bir sıcak basınca bağlı yağışın, normalde dört saatten uzun sürmeyeceğini söyler. Günün hangi saatinde olduğunun, havayla hiç ilgisi yoktur.
Güzel Bir Havanın Belirtileri
- Barometre yavaş ama sürekli olarak yükselir (Yüksek basınç) Gökyüzü, güneş doğarken açık gri, gündüz açık, mat bir maviliktedir. Gece sakin ve gökyüzü berraktır. Sis yoktur. Hafif bir pus olsa da güneş doğunca kaybolur. Bulut yoktur. Olsa bile küçük, parçalı ve hareketsizdir.
- Sıcak gündüzler, serin geceler yaşanıyorsa,
- Sabah sisi güneşle birlikte hemen dağılıyorsa,
- Rüzgâr doğudan, kuzeydoğudan ya da kuzeybatıdan hafif esiyorsa,
- Kırlangıçlar, martılar ve özellikle avlanan kuşlar yüksekten uçuyorlarsa,
- Örümcekler ağlarını akşam üstü örüyorlarsa,
- Akşamları kurbağalar vıraklıyorsa,
- Uzak dağlar dumanlı, uzak görüş kötüyse,
- Ev, fabrika ve vapur bacalarından çıkan dumanlar hiç dağılmadan göğe yükseliyorsa,
- Gece sabaha karşı otlar, çiçekler ve yapraklar üzerinde çiğ taneleri görülüyorsa,
- Kargalar sabahları öterek, çift olarak uçuyorlarsa,
- Karıncalar yeni tepecikler yapıyorlarsa,
- Ufuk çizgisindeki gemiler tüm ayrıntıları ile görülüyorsa,
- Birdenbire soğuk çıkması ve yağmur yapıyorsa, ● Geceleyin çiğ yağması ve sabahleyin sis varsa, güzel bir havaya işaret eder.
- Yağmursuz gök gürültüsü ve şimşek çakıntısı, sıcak bir havaya,
- Bulutların yükselmesi ve yoğunluklarının azalarak renklerinin açılması, havanın güzelleşeceğine ve serinleyeceğine,
- Alt tabakalarda görülen bulutların uçuşmaları, frişka bir rüzgâra; yukarıdaki bulutların ise devamlı bir iyi havaya işaret eder.
Kötü Bir Havanın Belirtileri : (Gök Gürültülü Sağanak Yağış )
- Barometre devamlı alçalır (alçak basınç ). Havada çok nem vardır. Gökyüzü güneş doğarken kırmızıdır; gündüz koyu mavi ve batı yönü karanlıktır. Güneş bulutların arasından batar. Gök kara bulutlarla ( koyu gri ) kaplıdır. Dağların yamaçlarıyla tepeler bulutlarla örtülüdür.
- Kırlangıçlar alçaktan uçarlarsa,
- Her türlü koku aniden kesiliyorsa,
- Sabah sisinin yükseliyorsa,
- Koyu mavi gökyüzü varsa (Özellikle rüzgârlı havada),
- Uzaklardan gelen seslerin alçalıp yükseliyorsa,
- Yoğunlaşan sirrüs bulutlarını takip eden alçak bulutlar varsa, kötü hava geliyor olabilir.
- Stratüs bulutlarının alçalması. Yağmur bulutları batıdan koşar gibi ve çok yükseklerden gelirler. Kenarları saçaklı ve beyaz renklidir. İlk anlarda çok yüksekte olup, zamanla alçalırlar; uzun ince şekil alırken renkleri grileşir, giderek koyulaşır. ● Topaklaşan, kümeleşen kümülüs bulutları gözlenir.
- Rüzgâr yönü değişebilir. Özellikle kuzey rüzgârlarının saat yönünün tersine doğru yön değiştirmesine dikkat edilmelidir.
- Ağaç yaprakları bir yöne doğru kıvrılır.
- Kediler hapşırarak masa ve sandalye bacaklarına sürtünürler.
- Kara sinekler daha acımasızca ısırırlar.
- Güneş doğarken bulutların ufukta toplanması ve kabararak yükselmesi yağmura,
- Göğün çok fazla renk alması, aniden kuvvetli ve bununla beraber devamsız bir boraya,
- Denizin siyah veya yeşil bir renkte görülmesi, rüzgâr çıkacağına ve sertleşeceğine.
- Geceleyin ufkun üzerinde beyaz bir kuşak gibi ziya görünmesi, hava çıkacağına ve sertleşeceğine,
- Sakin bir havada deniz yüzeyinin göz alacak kadar parlak beyaz bir renkte görünmesi ve havada sıcaklık hissedilmesi, büyük bir fırtınaya,
- Güzel ve berrak bir gecenin sabahında semada ve ufukta boylamasına bulutlar görülmesi, yağmura ve rüzgâra,
- Ufukta birdenbire karanlık ve girift vaziyette bulutlar hasıl olması hafif bir rüzgâra ve sonra yağmurlu bir boraya,
- Bulutların alçalması ve renklerinin koyulaşarak sarkık bir hal alması yağmura ve rüzgâra,
- Bulutların gevşek ve yumuşak görülmesi, yağmura; donuk renkli ve keskin kenarlı bir halde bulunması, şiddetli ve devamlı bir rüzgâra,
- Yumuşak beyaz bulutların koyulaşması ve renklenmesi, yağmura; keskin kenarlı bir hal alması yağmurlu bir rüzgâra,
- Sabah ve akşam bulutların mor bir renk alması, yağmura,
- Semada şeffaf bulutların olması, kuvvetli bir frişkaya veya fırtınaya,
- Kışın don esnasında havada sıcaklık hissedilmesi, kar yağacağına,
- Yazın havanın birdenbire soğuk yapması, bol bir yağmura,
- Bulutların ufkun kuzey taraflarında sıkışık bir halde toplanıp yükselmesi, kuvvetli bir yıldız rüzgârının çıkacağına ve havanın soğuyacağına ve yağmur da yağabileceğine,
- Ufkun batı taraflarında bulutların oluşması, batı tarafından rüzgar eseceğine ve yağmur yağmasının neden olacağına,
- Devamlı bir kuru soğuktan sonra sıcaklık hissedilmesi, kuvvetli bir fırtına çıkacağına,
- Devamlı bir sıcak havanın ardından soğuk hissedilmesi, yağmurlu bir fırtınaya,
- Bulutların dağ tepelerinde sis halinde toplanması yağmura ve rüzgâra,
- Açık ve berrak bir gruptan sonra yıldızlar görünmeyecek surette havanın bulanması ve beyaz bulutlar oluşması, yağmura ve rüzgâra, işaret eder.
- Sabahleyin erkenden sivrisineklerin aşırı derecede rahatsızlık vermeleri,
- Alçaktan uçan martılar, suda zıplayan balıklar,
- Çok uzun görüş mesafesi,
- Geceleyin şiddetli göz kırpan yıldızlar,
- Kanallardan, bataklıklardan gelen kokunun giderek artması,
- Bazı çiçeklerin, gündüz vakti çiçeklerini kapaması,
- Dağ hayvanlarının vadilere inmesi,
- Romatizma vb ağrılarının şiddetini arttırması,
- Bacalardan çıkan dumanlar hemen dağılması, kötü havanın gelişine yorumlanır.
- Martılar karada dolaşıyorlarsa, hava bozuk olacak demektir.
- Genelde rüzgârın yönünün 45°’den fazla değişmesi, pek yakında havanın değişeceğine işarettir. (Kara-deniz meltemleri ; dağ-vadi meltemleri hariç)
- Bir Gal atasözü “Güneş batarken gökyüzü kızarıyor ise; çobanı düşündürür.” der.
Değişken Bir Hava Düzelecekse
- Barometre yükselir ve nem azalır. Yüksek basınca gidilmektedir.
- Sabah kapalı olan hava, güneş batarken berraklaşır; gece sakin ve rüzgarsızdır. ● Bulutlar kaybolur ve ufuk açılır. Bulutların gidiş, rüzgârın esiş yönündeki değişiklik yağmurun sona erdiğini belirtir.
- Rüzgâr doğudan ya da kuzeydoğudan düzenli olarak eser.
- Kırlangıçlar yüksekten uçmaya başlarlar.
- Bacalardan çıkan dumanlar güzel havalardaki gibi çıkar ve hemen dağılır. Hava taze ve kurudur.
- Batı ve lodos rüzgârları esnasında havanın soğumaya başlaması, rüzgarın Yıldıza veya Karayele döneceğine,
- Rutubetsiz bir havada (yani kuru soğuk) şimal taraflarından tatlı bir frişka rüzgârı eseceğine,
- Havanın rutubetlenmesi, güney rüzgârının çıkacağına,
- Bulutlu bir havada güneşin bulutlar arasından huzmelerinin uzanması frişkaya,
- Denizin donuk beyaz bir renk alması, sise ve güzel bir havaya,
- Rüzgârın güneşe doğru dönmesi, havanın yeniden tazeleneceğine,
- Bulutların atılmış pamuk gibi yükseklerde yığın halinde toplanması havada bir değişim olacağına alamettir.
Değişken Bir Hava Bozacaksa
- Barometre düşer ve nem artar. Alçak basınca gidilmektedir.
- Gökyüzü kötü havalardaki durumunu alır. Sirrüsleri sirrostratüsler bulut bulunmadığı zaman gökyüzü gitgide beyazlaşır.
- Sis oluşur. Ufukta bulutlar belirir ve bunlar dağların doruklarında şapkalar, yamaçlarda kuşaklar meydana getirir.
- Bacalardan çıkan dumanlar kötü havalardaki gibi çıkar ve hemen dağılmaz. Hava nemlidir.
Son söz:
Denizde ve doğada tatsız sürprizlerle karşılaşmamak için hava koşullarıyla ilgili mümkün olan en iyi hava tahmin bilgisine ihtiyaç vardır. Yukarıda yazılanları değerlendirirken bulunulan bölgenin fırtına takvimi, hakim rüzgar yönü gibi konular da çalışılarak birlikte değerlendirilmelidir.
Hava tahmin raporları hava olaylarını önemli ölçüde gösterse de sizin de katkınız gerekir. Denize açılma veya outdoor aktivitesine katılma zamanından denizde ve doğada izlenecek taktiklere kadar hava tahminlerine göre birçok karar almanız gerekecektir.
Farklı rüzgarlarla oluşabilecek şartlar sığ sulardan, coğrafi şekillere kadar bir çok durumdan etkilenir, bu nedenle bu etkileri göz önünde bulundurarak her zaman etrafınızdaki işaretleri yorumlamanız gerekir. Bilgisayarın verdiği hava tahminleri çoğunlukla doğru olsa da yerel anormallikler fark edilmeyebilir, özel durumlar hesaba katılmayabilir.
Radyo ve televizyondan alınan ücretsiz tahminler genelde çok geniş bir alanı kapsar ve zamanlamaları net değildir. Bu sebeple bir tahminden en fazla şekilde yararlanmak için kendi bilginizi de katmanız gerekebilir. Geçmişteki denizciler hava tahminlerini pek az belirti ile yapıyorlar ve muhtemelen bu işaretlerin ne anlama geldiğini daha iyi anlayabiliyorlardı. Hava tahmini yaparken bunun kesinlik taşıyan bir bilim olmadığını unutmamalısınız. Hava tahmini deneyleri yaparken hiçbir zaman kendinizi veya başkalarını tehlikeye atmamalısınız.
Kaynak: Bulutlar ve Gözleme Dayalı Hava Tahmin Yöntemleri Zülal Akarsu Boğaziçi Üniversitesi Yelken Takımı (http://sailing.test.boun.edu.tr/wp-content/uploads/Bulutlar-ve-G%C3%B6zleme-Dayal%C4%B1-Hava-Tahmin-Y%C3%B6ntemleri-Z%C3%BClal-Akarsu.pdf)
Bütün outdoor aktivitelerinde güvenlik öncelikle sizin sorumluluğunuzdadır. Hiçbir makale veya video doğru eğitim ve deneyimin yerini alamaz. Özellikle outdoor ekstrem sporlarda kendi kişisel güvenliğinizden öncelikli olarak siz sorumlusunuz. Her zaman kişisel güvenliğinizi kendiniz ön planda tutun. Her durumda doğadan taraf olun. Lütfen sadece okuduğunuz makale değil outdoor ve doğaya dair yayınlanmasını ve irdelenmesini istediğiniz her konu hakkında iletişim sayfamızdaki bağlantıları kullanarak bize yazın. Outdoor aktiviteleri ve macera turizmi hakkında en son bilgileri almak için sitemizi takip ediniz.
