Türkiye’nin doğaya açılan kapısı Doğa Aktiviteleri & Macera Sporları Sayfası, doğa sporlarına ilgi duyan herkes için Türkiye’nin en güncel ve kapsamlı bilgi kaynağıdır. 🏕️⛰️

🌿 Dağcılık kulüplerinden kampçılara, doğa yürüyüşçülerinden ekstrem spor meraklılarına kadar geniş bir kitleye hitap eden platformumuz, outdoor dünyasına dair etkinlikleri, rehberleri ve duyuruları tek çatı altında topluyor. Türkiye’nin dört bir yanındaki doğa severlerle kurduğumuz güçlü iletişim ağı sayesinde, outdoor camiasının nabzını tutuyoruz.

🗺️📍 Sadece etkinliklerle sınırlı kalmıyoruz! Türkiye’nin dört bir yanını keşfetmek isteyen doğa tutkunları için illerin detaylı gezi rehberlerini de yayınlıyoruz.

🔥🚵‍♂️🌍 Kamp alanları, yürüyüş rotaları, doğa sporlarına uygun bölgeler ve gizli kalmış cennet köşeleri hakkında en güncel bilgileri bulabileceğiniz platformumuz, keşfetmeyi seven herkes için vazgeçilmez bir rehber! Siz de doğayla iç içe bir yaşamı benimseyenlerdenseniz, sayfamızı takip edin ve maceraya bizimle atılın!

🌿 TurkeyOutdoor, doğa sporları aracılığıyla çevre bilincini artırmayı amaçlar. Doğada spor yaparken çevreyi koruma, biyolojik çeşitliliğe saygı gösterme ve sürdürülebilirlik ilkelerini benimser.

---

Hakkari Cilo Reşko Tırmanışlarının Tarihi

Cilo-Reşko tırmanışlarının tarihi

Bu dağcılık tarihimiz adına bir referans olsun.

Yazımın içeriği yeni ortaya çıkan ve eklenen bilgiler oldukça revize edilerek artacaktır. Bu yazımın içeriğinde geçen ve yazıma kaynak rolü üstlenen her biri dağcılığımız için büyük bir değer olan, Yüksel Alpkaya, Hacı Tansu, Aladdin Karaca, Yalçın Koç hocalarıma çok çok teşekkür ederim. Yazı içeriğinde kaynak kişilere atıf yapılmıştır.

Bu bilgiler kaynak kişilerden temin edilmiş olup, internet dahil hiç bir yerde, buradaki bilgiler kadar ayrıntılı olarak yazmamaktadır.

Bu bilgilerin kısmi bir bölümü Hacı Tansu hoca, Alaaddin Karaca başkanımızdan temin edilmiştir. Fakat Cilo- Reşko tarihini Türkiye’de belgelere dayanarak bütün ayrıntıları ile kaleme alan kişi şu ana değin YÜKSEL ALPKAYA hocamız olmuştur.Kendisi bana Cilo- Reşko tarihi ile ilgili bilgileri ayrıntılı olarak ve beni oldukça tatmin edecek şekilde vermiştir. Kendisine sonsuz saygılarımı sunuyorum. Kendisi dağcılık tarihimizle ilgili bilgileri kaleme alan büyük bir değerdir.Yüksel Alpkaya hocamızın bilgilerini de bu yazıma ekleyerek, yazımı sonradan revize etmek durumu ortaya çıkmıştır.

Cilo-Reşko dağının tarihini Cilo’ya gelmeden önce çok detaylı, olarak araştırdım. Ama hiç bir kaynaktan doğru düzgün beni tatmin edebilecek bir bilgi bulamadım.Biraz bilgi Wikipedi de var.Fakat o bilgilerde yetersiz.

Cilo dağlarının Uludoruk zirvesine ilk tırmanış, Hakkari Cilo Dağcılık Kulübü Başkanı Hacı Tansu’nun iddiasina göre; 1900 yılında Ernesto Maunseli ve ekibi tarafından yapılmıştır diye iddia edilse de bunun doğru olmadığı, YÜKSEL ALPKAYA hocamızın yazısı ile ortaya çıkartılmıştır. Hacı Tansu’nun verdiği bilgilere göre;1911 yılında Fransız bir ekip ve 1911 yılında yine Alman bir ekip.1917 Alman, 1931 Avusturya, 1937 Avusturya ve ardından 1985 yılına kadar yoğun bir yabancı tırmanışı hareketliliği olmuş. Cilo dağlarına ilk yerli tırmanış 1945 , ilk yerli Uludoruk zırve çıkışı 1952 de yapılmıştır.

Hacı Tansu’nun verdiği bilgilerin doğruluğu kesin olarak tartışmalıdır. YÜKSEL ALPKAYA hocamızın yazdığı literatür bilgilerine ve belgelere dayanan makalesinde belirttiğine göre; 1900 yılında Cilo’ya çıktığı ifade eden Ernesto Maunseli adı doğru olmayıp, asıl adı Francis Richard Maunsell’dir ve bu kişi Sivas, Trabzon ve Van’da konsolosluk görevinde bulunduğu sürede Van, Hakkari, Musul ve Azerbaycan bölgesinin nüfus, coğrafi ve sosyal yapı ile ilgili raporlar hazırlamış ve o dönemde bölgeyle ilgili planları olan İngiltere hükümetine rapor olarak sunmuştur. Yani bir nevi casusuluk faaliyetleri. kendisi iyi bir coğrafyacıdır. Cilolarda sadece bölgenin haritasını çıkarmak -özellikle bir askeri bir harekatta geçiş yollarını- için bulunmuş ve zirveye çıkmayı hiç bir zaman düşünmemeiş ve denememiştir de.

ULUDORUK’A TARİHTE İLK ÇIKIŞ

Uludoruk’un ilk başarılı çıkışı 1931 yılında Ludwig Sperlick ve Ludwig Krenek tarafından gerçekleştirilmiştir. Bununla ilgili Vikipedia’da Ludwig Sperlick’in sayfasını inceleyebilirsiniz.

Yine Yüksel Alpkaya hocamızın yazdığı makalesinin içeriğinde belirtildiği üzere;

CİLO SIRADAĞLARI / REŞKO 1931 VE 1937 TIRMANIŞLARI ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır:

Bundan 87 yıl kadar önce 8-15 Eylül 1937 tarihleri arasında Cilo’lara gelen Avusturya’lı coğrafyacı Hans Bobek ve beraberindeki Alman Dağcılık Kulübünden 4 kişilik ekip, (Herbert Kuntscher, Hans Paclier, Siegfried Rohrer, Friedrich Ruttner) Cilo’ların en yüksek noktası olan 4135 metrelik Reşko zirvesine tırmanış gerçekleştirmişlerdir. Bazı kaynaklarda bu tırmanış Reşko’nun ilk tırmanışı olarak ifade edilmektedir.

17 Mayıs 1903 tarihinde Avusturya’nın Klagenfurt şehrinde doğan Hans Bobek, Innsbruck Üniversitesi’nde coğrafya eğitimi aldıktan sonra , Viyana Üniversitesi’nde coğrafya profesörü olur. Hans Bobek daha asistanlığı sırasında ilgi duymaya başladığı doğu ülkelerine –özellikle İran- 1930’lardan itibaren defalarca ziyaret eder ve bu ilgi kariyerinin geri kalanında da devam eder.

Bu ziyaretlerden biri de 1937 yılında Cilo sıradağlarına yapılır. Bu Tarihlerde Hans Bobek Berlin Üniversitesinde doçent olarak görev yapmaktadır. Aslında Hans Bobek başkanlığında ekibin amacı Cilo ve Sat dağlarının 1:50.000 lik tarama ve 1:200.000 lik jeolojik haritasını yapmaktır. Bu amaçla ekip üyeleri, Reşko (4.135 m.) dahil olmak üzere Cilo ve Sat dağlarında 20 kadar zirveye tırmanış gerçekleştirir ve bölgenin haritasını çıkarır. Hans Bobek 1939 ve 1954 yıllarında iki ayrı grupla bu bölgeye yeniden gelir ve her defasında bölgede bir çok zirveye tırmanışlar gerçekleştirir.

Hans Bobek’in 1937 yılında Cilo ve Sat dağlarına yaptığı bu keşif gezisinde çizdiği 1:50.000’lik topoğrafik taslak harita yurt içinde ve yurt dışında büyük ilgi görür ve dağcı, gezgin ve coğrafyacıların ilgisini bu bölgeye çeker.

1945 yılına gelindiğinde, dönemin Dağcılık ve Kış Sporları Federasyonu, federasyon başkanı Asım Kurt’un başkanlığında, Muvaffak Uyanık, Şinasi Barutçu, Reşat İzbırak, Doktor Şaban Örnektekin, Mevlüt Göksan’dan oluşan bir ekip ile; Dezi köyünden İsmail Yüzgeç’in rehberliğinde Reşko’ya tırmanış gerçekleştirir. Ekibe 4 jandarma eri ile yükleri taşımak için 10 katır eşlik etmektedir. Ancak dağcılar zirvenin 130 metre aşağısından geri dönerler.

1947 yılında jeolojik etüd yapmak maksadıyla bölgeye gelen Süleyman Türkünal o zaman 8 yaşında olan oğlu Akın ile birlikte Reşko’nun zirvesine ulaşır. (Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni Cilt:3 Sayı:1 Yıl:1951)

Ancak, Reşko’nun ilk tırmanışının Hans Bobek ve ekibi tarafından yapıldığı hususunda bazı tereddütler bulunmaktadır. Bazı kaynaklarda Reşko’nun ilk tırmanışının 1931 yılında bölgeye gelen ve bir dizi tırmanış gerçekleştiren Avusturya’lı dağcılar Ludwig Sperlich ve arkadaşı Ludwig Krenek tarafından yapıldığı ifade edilmektedir.

24 Şubat 1908 tarihinde doğan Ludwig Sperlich 18 yaşında dağcılığa başlar ve bir çok yüksek dağa tırmanışlar gerçekleştirir. Bu tırmanışlar esnasında edindiği pullar (flateli) onun ikinci hobisi haline gelir ve “dağlar ve dağcılık” konulu pul koleksiyonu ve 400’e yakın keşif gezisi tebrik kartı sayesinde dünya çapında üne kavuşur. Kendisine göre koleksiyonunun en değerli hazinesi Ömer Burhan Tüzel tarafından gönderilen Erciyes Dağı’nı (3916 m) gösteren bir puldur. Ludwig Sperlich 15 Kasım 1993 tarihinde hayatını kaybeder.

Ludwig Krenek ise 1939 yılında arkadaşı dağcı Fritz Kolb ve bir gurup İngiliz dağcıyla çıktığı Himalaya keşif gezisi esnasında İngilizler tarafından esir alınır ve dört farklı toplama kampında 1944 yılına kadar esir tutulur. Bu esirlik Fritz Kolb tarafından “Himalaya Venture” adıyla kitaplaştırılır.

CİLO- REŞKO’DA İLK KIŞ SOLO ÇIKIŞI

1950 Yılında Tokat ta dünyaya gelen Yalçın Koç, Dağcılıkta ilk olarak 1964 yılında henüz 14 yaşında iken tanışmıştır. Ortaokuldaki matematik öğretmeni ile birlikte Erciyes Dağına tırmanış denemesinde bulunmuştur. Yalçın Koç 1972 yılı yazında Cilo dağlarına seyahat etmiş, burada 2-4 Ağustos tarihleri arasında Mergan Zoma’dan hareket edip üç günde, Der-i Cafer geçidi üzerinden aşarak ve dağların tüm güney yüzünü kat ederek Reşkonun zirvesine Horkadim Zoma ve Kara Külah rotası üzerinden tarihte ilk Cilo solo tırmanışını gerçekleştirmiştir.

1973 yılında, bu defa kışın yine Cilo dağlarına hareket eden Yalçın Koç, 16-17 Şubat 1973 yılında Reşko Dağı ilk kış çıkışını solo olarak gerçekleştirmiştir.

İLK YERLİ SUPPA DÜREK ÇIKIŞI

Yalçın Koç, 1973 yılı Mayıs ayında, tam imza yetkisiyle Türkiye Dağcılık Federasyonu ikinci başkanlığı görevine atanmıştır.

1973 yılı Ağustos ayında Dağcılık ve Kayak Federasyonu Ağrı Dağına ortaklaşa düzenledikleri 50.yılı tırmanışında zirveye varmış, arkasından Cilo Dağlarına geçerek burada 15 Eylül günü, Kemal Çapa ile birlikte Cilo Dağların ikinci yüksek zirvesi Suppa Dürek’in kuzey duvarının ilk Türk çıkışını gerçekleştirmişlerdir.

ULUDORUK’A 1973 YILINDA DİKİLEN ATATÜRK MASKININ AKİBETİ BELLİ DEĞIL

Tdf’nun uzun yıllar başkanlığını yürüten, benim büyük projemde Erzurum ili için bana Palandöken zirvesi için rehberlik ve liderlik yapan efsane başkan Alaaddin Karaca abinin verdiği bilgilere göre, Cumhuriyetimizin 50.yılına tekabül eden 1973-74 yılında, tdf’na bağlı bir gurup seçkin dağcıdan oluşan bir ekip, Atatürk’ün maskını Uludoruk’un 4.135 m’lik zirvesine yerleştirmiştir .Bu mask şu anda yerleştirildiği yerde mevcut değildir. Uçurumdan aşağıya mı atıldı, yoksa fırtına veya iklim şartlarının olumsuz şartlarından dolayı mı yok oldu, belli değildir.

ÇEYREK ASIR TIRMANIŞ YASAĞI

Cilo tırmanışları 2023 yılına değin 24 yıl boyunca bölgedeki güvenlik sorunları nedeniyle tırmanışa kapatılmıştır. 2019 yılında Naci Ertunç’un girişımleri sayesinde kış sezonunda Valilik tırmanışa bir kez izin vermiştir. Bu tırmanışa Hakkari’li ve Diyarbakır Didoks kulübünün seçkin dağcıları katılmıştır Fakat bölgedeki kış sezonunun ağır şartları nedeniyle yer yer 5 metreye varan kar kütlesi nedeniyle tırmanış başarılı olamamıştır. 2023 yılı Temmuz ayı içinde Cumhuriyetimizin 100.yılı nedeniyle, tdf başkanı Prof.Dr. Ersan Başar liderliğinde seçilen 20 kişilik bir dağcı ekibi, 24 yıl aradan sonra Uludoruk’a ilk resmi tırmanışı yapmıştır. Bu tırmanışta 21 Temmuz günü Horgedim yaylasından hareket eden dağcı ekibi 6 saatlik bir tırmanış ve 1.635 metrelik dikey bir irtifa ile zirveye ulaşmıştır.Bu tırmanışta Mehmet Fatih Aktürk’ün sırtında taşıyarak zirveye çıkardığı Cilo Reşko tabelasını, tdf başkanı Prof Dr.Ersan Başar ve yönetim kurulu üyesi Diyarbakır Didoks kulübü başkanı Abdurrahim Ekin ile birlikte, Uludoruk’un 4.135 m’sine dikmiştir.

Fakat aslında 24 yıl aradan sonra Cilo Uludoruk zirvesine ilk çıkanlar tdf’nun resmi proğramına katılan dağcılar olmamıştır. Tdf’nun tırmanış programından yaklaşık on gün kadar önce, tdf nun gurubuna dahil edilmeyen, başvuruları kabul görmeyen, Diyarbakır’lı diş hekim Baran Bayer ve kadın dağcı Hatice Erener öncülüğünde bir araya gelerek organize olan küçük bir dağcı gurubu, tdf’nu etkinliğinden önce, Cilo Reşko zirvesine tırmanmayı başarmış ve gayri resmi olsa da tdf tırmanışından önce Cilo Reşko zirvesine ayak basmışlardır.

CİLO TARİHİNDE 2100 M’LİK İLK İRTİFA DENEMESİ

Cilo Reşko Uludoruk zirvesine tarihte ilk tırmanışın yapıldığı 1931 senesinden beri ilk kamp alanından itibaren yaklaşık 2100 metrelik vertikal (dikey) yükseklik çıkışını aynı gün içinde, (93 yıllık Cilo Reşko tarihinde) daha hiç bir kadın dağcının yapamadığını öğrenen Melek Kıyı Aydın, Cilo Reşko tarihinde bir ilki gerçekleştirebilmek adına ekip arkadaşı, Van’lı dağcı Baran Sarpdağ ile birlikte, 24 Temmuz 2024 akşamı Cilo’lara geldiler. İlk kamp alanından gece saat 3 sıralarında tırmanışa geçtiler. Melek Kıyı Aydın, Reşko’da bir günde 2100 metrenin üstünde dikey çıkış hayalini gerçekleştirebilmek için, son iki ayda Uludağ’da; antreman niyetine, tam 6 zirve çıkışı yaptı. Malesef iki kişi olduklarından Uludoruk zirvesine yakın karlı kılçık bölgesinde aşırı sıcaklık nedeniyle eriyen ve kayganlaşan zeminden geçmeyi göze alamadılar. Ama Melek Kıyı Aydın, ilk kamp alanından itibaren zirve altına değin, tam 2011 metre vertikal çıkış (dikey) gerçekleştirerek, kendi dikey (vertikal) yükseklik rekorunu kırmış oldu.

26 Temmuz 2024 günü, çoğu tdf antrönörü olan tdf’nun 2023 Temmuz ayından sonraki ikinci resmi çıkışı, Naci Ertunç liderliğinde yapılmış ve 29 dağcıdan 28’i zirve noktasına ayak basmıştır.

Melek Kıyı Aydın.

---

Yazı şuradan yazarının izniyle alınmıştır: https://www.facebook.com/melek.kiyiaydin

Gezi, etkinlik ve deneyimlerini paylaşarak ülkemizin tanıtımına ve outdoor camiasına tecrübe katan ve paylaşımlarını yayınlamamıza izin veren Melek Kıyı Aydın’a Türkiye’nin outdoor ve doğa sporları platformu olarak teşekkür ediyoruz.

Not: Metne edebi kaygılarla müdahale edilmemiştir.

“Yol yoktur, sen yürürsen yol olur.”
Varmak istiyorsan yol arama, sadece yürü. Sen yürüdükçe yollar açılacaktır.

---

Hakkari’nin keşfedilmeyi bekleyen zengin kültürel ve doğal hazinelerini sizin için sıraladık. Şehrin göz kamaştıran güzelliklerini keşfetmek istiyorsanız, Hakkari’de gezilecek yerler hakkında kapsamlı bilgiler içeren aşağıdaki rehberimize göz atabilirsiniz. Tarihi zenginlikleri, doğal harikaları yöresel lezzetleri ve benzersiz atmosferiyle Hakkari her ziyaretçisine unutulmaz bir deneyim sunuyor. Hakkari’nin eşsiz atmosferinde kaybolmak ve şehrin tarihle iç içe geçmiş dokusunu hissetmek için, siz de bu muazzam şehri keşfetmeye hazır olun.

Hakkari’nin gezilecek bütün mekanları, outdoor olanakları, kamp karavan tesisleri hakkındaki yazılarımız için Hakkari Kamp ve Karavan Alanları yazımıza göz atın.

Kamp ve Karavan ile ilgili geniş bilgi almak ve bütün yazılarımızı görmek için TurkeyOutdoor Kampçılık Rehberi sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

---

Doğa Sporları ve Outdoor Aktivitelerinde Güvenlik Önlemleri

• Bütün outdoor aktivitelerinde ve doğa sporlarında güvenlik öncelikle sizin sorumluluğunuzdadır. Hiçbir makale veya video, doğru pratik eğitim ve şahsî deneyimin yerini alamaz.
• Özellikle outdoor ekstrem sporlarda kendi kişisel güvenliğinizden öncelikli olarak siz sorumlusunuz. Her zaman kişisel güvenliğinizi, birlikte olduğunuz takımın uyum ve güvenliğini ön planda tutun.
• Her durumda doğadan taraf olun, çevreyi temiz tutun, vahşi hayvanlara, vahşi yaşamın devam ettiği doğaya kesinlikle zarar vermeyin.
• Doğal ve tarihi güzellikleri keşfederken tatilinizin keyifli ve güvenli geçmesi için bazı önemli noktalara dikkat etmelisiniz. Seyahatiniz öncesinde gideceğiniz bölge hakkında detaylı araştırma yaparak hava durumunu kontrol edin ve yanınıza uygun kıyafetler alın. Doğal, tarihi ve turistik mekanlara kesinlikle zarar vermeyin. Gittiğiniz yerlerde çöplerinizi bırakmayın, çöplerinizi getirdiğiniz gibi poşetler içerisinde geldiğiniz yere geri götürün veya bir çöp konteynırına atın.
• Doğa gezileri, kamp veya açık hava etkinlikleri planlıyorsanız, gerekli ekipmanlarınızı eksiksiz şekilde hazırlayın.
• Türkiye’de ormanlara ve bazı korunan alanlara girişlerde sık sık yasaklar uygulanmakta ve uymayanlara idari cezalar yazılmaktadır. Güncel orman giriş yasaklarını illerin Orman Bölge Müdürlüklerinden teyit etmelisiniz.
• Teknik olarak doğada yapılan bütün outdoor aktiviteleri için önceden izin alınması gerekmektedir. Okuyucularımıza, kampçılara, doğa yürüyüşçülerine ve bütün outdoor sporlarına katılanlara tavsiyemiz, aktiviteye başlamadan önce hiç olmazsa kolluk güçlerini arayarak yapacakları doğa aktivitesi ve rotaları hakkında bilgi vermeleridir.
• Outdoor ve doğaya dair görüş, düşünce, öneri ve istekleriniz bizim için değerlidir. Çekinmeden bize yazabilirsiniz.

Keyifli ve güvenli bir doğa/outdoor serüveni dileriz! 🚴‍♀️⛺🌳🌲🚵‍♂️🏞️🌿🌄