Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

1      Ağrı Dağı ve Ağrı Dağı Milli Parkı

• Ağrı Dağı Milli Parkı Tanıtım:
• Eski Türklerin Eğri Dağ, İranlıların Küh-i Nuh, Arapların Cebel ül Haris (Büyük Ağrı), Ermenilerin Masik, Batı toplumlarının ise Ararat adıyla andıkları Ağrı, 5137 metrelik cüssesiyle Avrupa ve Türkiye’nin en yüksek dağıdır. Kuzeyde Iğdır, güneyde ise Doğubayazıt ovalarının arasında kilometrelerce uzaklıktan görülür. Doğusunda 3896 metre yüksekliğindeki kardeşi Küçük Ağrı ile birlikte, Doğubayazıt’ın karşısında heybetle yükselir. 2500 metreye kadar ortak bir taban üzerinde yükselen bu iki koniyi, yaklaşık 14 kilometre uzunluğundaki Serdarbulak Geçidi (2687 m.) birbirinden ayırır. Eski kervan yolu üzerindeki bu geçitte birçok yayla yer alır. Jeolojik konumu ve Büyük Tufan’dan sonra Nuh’un Gemisi’ne ev sahipliği yapma efsanesinden dolayı önemli bir dağdır.

• Sönmüş bir yanardağ olarak bilinmesine karşın Ağrı, uluslararası literatürde aktif yanardağ olarak geçmektedir. 4000 metreye kadar bazalt, devamındaki yüksekliklerde andezit lavlarından oluşan volkanik bir dağ özelliği gösterir.
• Ağrı Dağı ve civarı oldukça engebeli bir yapıya sahiptir. Bölgede Büyük Ağrı ve Küçük Ağrı dışında onlarca irili ufaklı yükselti bulunmaktadır. Bunların büyük bir kısmı var olan volkanik sistemin parazit konileridir. Volkanik dağ sisteminden akan lavlar düzlük alanları tepelerle örtmüştür. Lavların aktıkları ve zamanla yerleştikleri alanlarda oluşan çökmelerle lav tünelleri meydana gelir. Lav tünellerinin bazıları oldukça ilginç buz mağarası oluşumlarına yol açarlar. Ağrı Dağı’nın her tarafında irili ufaklı vadiler bulunmasına rağmen, bunların en karakteristik olanları güneyde ve kuzeydeki buzul vadileridir. Kuzeyde Iğdır il sınırında bulunan buzul vadisi Ahura Çukuru olarak da bilinmektedir.

• Güneydeki buzul vadisi ise Öküz Deresi adını alır. Her iki vadinin oluşumu volkanik aktivitelerle başlamış, buzul hareketleri ve bölgenin iklimine bağlı olarak gelişen fiziksel parçalanma sonucunda da derinleşmiştir.
• Yaşanan jeomorfolojik süreç halen devam etmektedir. Özellikle yaz aylarında büyük kaya düşmeleri ve küçük çaplı heyelanlar dağın olağan görüntüleri arasındadır.

• Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer almakta olan ve Türkiye’nin en büyük Dağı olma özelliğine sahip Ağrı Dağı, yaz aylarında bile erimeyen kar ve buzullarla kaplıdır.
• Ağrı Dağı‘nın yüksekliği ise 5137 metredir.
• Türkiye’nin en yüksek dağıdır. Ağrı Dağı, Türkiye’nin doğu ucunda, İran’ın 16 km batısında ve Ermenistan’ın 32 km güneyindedir.
• Volkanik bir özellik taşıyan Ağrı Dağı; %35 Iğdır, %65 Ağrı ilinde yer almasıyla Türkiye’nin en büyük Dağı olma niteliğine sahiptir.
• Ağrı‘nın doğal güzelliklerinin en önemli bölgesi olan Ağrı Dağı, Ağrı‘da gezilecek yerler listenizde kesinlikle bulunmalıdır.
• 5137 metrelik Atatürk zirvesi ve 3898 metrelik İnönü zirvesi, her mevsim zirvesindeki erimeyen karlarıyla ve ülkemizdeki en büyük dağ olma özelliğini taşımaktadır.

• Bu Dağın % 35 lik kısmı Iğdır ili sınırlarında bulunmaktadır.
• Dünya’nın en büyük ikinci volkanik Dağı olan Ağrı Dağı efsanelere konu olmuştur. Halk arasında Nuh Tufanı’nda Hz.Nuh’un Gemisi’ne ev sahipliği yaptığı inanılmaktadır.
• Ağrı Dağı‘nda hiç su kaynağı bulunmamaktadır. Bunun sebebi, Dağın geniş çatlakları ve geçirgen yapısı, suyu hemen içine hapsetmektedir.
• Türkiye’nin çatısı, dağcıların zirvesidir.
• Ağrı Dağı Türkiye’de dağcılık açısından önemli bir konumdadır. Ülkenin en yüksek dağı olan ve zirve yolculuğu en az 4 gün süren Ağrı Dağı Türkiye başta olmak üzere dünyadaki önemli dağcılık kulüp ve organizasyonlarının radarında bulunan bir prestij rotasıdır.

• Dağın Türkçe ismi olan Ağrı Dağı, dilde Geç Orta Çağ’dan beri kullanılmaktadır. Dağın geleneksel Farsça ismi olan Kūh-e Nūḥ (Farsça: کوه نوح), Nuh Dağı manasına gelmektedir. Kürtçe çiyayê Agirî olarak adlandırılmış dağ bu dilde “Ateşli Dağ” anlamına gelir.
• Ararat ismi, İbranice’de eski çağlarda Ermeni Yaylaları’nda yaşamış Urartular için kullanılmış (İbranice Okunuşu ile ”Ararat”) אֲרָרָט kelimesinin Yunanca varyasyonudur. Dağ dünyada genellikle bu isim ile tanınmasına rağmen,  dağın bulunduğu bölgede yaşamış hiçbir yerli halk dağ için bu ismi kullanmamıştır.

• Klasik Antik Çağ’da, özellikle Strabo’nun Geographica eserinde Ağrı Dağı’nın zirveleri Eski Yunanca’da Ἄβος (Abos) ve Νίβαρος (Nibaros) olarak geçmektedir. Dağın geleneksel Ermenice ismi Masis (Մասիս) olmasına rağmen Ararat ve Masis isimleri günümüz Ermenistan’ında aynı yaygınlıkta kullanılmaktadır. Bu ismin Orta Farsça’daki masist (en büyük) kelimesinden türediği veya Proto-Hint-Avrupa dilinde dağ anlamına gelen *mns- kökünden evrildiği düşünülmektedir.
• Arkeolog Armen Petrosyan’a göre ise isim, Gılgamış Destanı’nda geçen Māšu Dağı’ndan geçmiştir. Ağrı Dağı iki zirveden oluşur. Bunlar 5.137 metrelik Atatürk Zirvesi (Büyük Ağrı) ile 3.898 metrelik İnönü Zirvesi’dir (Küçük Ağrı).4000 metreye kadar bazalt daha sonra sonraki yükseklikte andezit lavlarından oluşarak volkanik bir dağ özellikleri gösterir.

• Ağrı Dağı 5137 m’lik yüksekliği ile sadece ülkenin en yüksek zirvesi olmayıp aynı zamanda üzerinde 10 km² ‘lik güncel bir buz takkesi (ice cap) bulunduran tek dağıdır.
• Ağrı Dağı üzerinde güncel kalıcı kar sınırı 4300 metreden geçmektedir (Arkel, 1973). Blumenthal (1958) kalıcı kar sınırının Pleistosen’de 3000 metre seviyesine kadar indiğini hesaplamıştır.

• Zirvesi dört mevsim boyunca erimeyen kar ve takke buzulu ile kaplı volkanik bir dağ olan Ağrı Dağı’nın doruğundaki örtü buzul Türkiye’nin en büyük buzuludur. Buz takkesinden sarkan ve uzunlukları 1 ile 2.5 km arasında değişen toplam 11 adet buzul dili dağın güney eteklerinde 4200 m’ye, kuzey eteklerinde ise 3900 m’ye kadar ulaşmıştır. Bu dillerden en büyüğü kraterin kuzeydoğusundaki Cehennemdere Vadisi’nde bulunur. Eğimin çok fazla olmasından dolayı zaman zaman kopan buzul parçaları vadinin aşağı kesimlerinde (2370 m civarı) döküntüler ile kaplı ölü bir buzulun (rejenere buzul) oluşumuna da yol açmıştır.

• Ağrı Dağı eteklerindeki morenler diğer dağlara kıyasla çok daha az bir alan kaplamaktadırlar. Bunun nedeni, Cehennemdere Vadisi hariç, gelişmiş vadilerin bulunmayışı, buzul üstünün ayrışmış malzeme ile kaplanmasını sağlayacak yüksek eğimli zirvelerin olmayışı ve zaman zaman aktif hale geçen volkandan çıkan malzemelerin daha yaşlı moren depolarını kaplaması olarak açıklanabilir.
• Ağrı Dağı, Yahudilik ve Hristiyanlık inançlarına göre Büyük Tufan’dan sonra Nuh’un gemisine ev sahipliği yapması dolayısıyla efsanevi özelliği olan bir dağdır. Tanah ve Eski Ahit’teki Yaratılış kitabında anlatıldığı üzere Nuh’un gemisinin karaya oturduğu dağ bu dağdır.Kur’an’da Nuh’un gemisinin “Cudi’ye oturduğu” belirtilmektedir.

• 1950’li yıllarda, havadan çekilen fotoğraflardaki gemiye benzeyen şekiller Nuh’un gemisinin bulunduğu yönünde yorumlandı, ancak daha sonra bu iddiaların asılsız olduğu ortaya çıktı.
• Kutsal kitaplarda da adı geçen Ağrı Dağı’nın farklı dillerde birçok ismi vardır. Başlıcaları Ararat, Kuh-i Nuh, Cebel’ül Haris’tir

• Ağrı Dağı Milli Parkı Adresi: 04402 Güngören/Doğubayazıt/Ağrı
• Ağrı Dağı Milli Parkı Harita: Ağrı Dağı (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

2      Ağrı Ahmed-i Hani Türbesi, Kent Müzesi ve Geleneksel Doğubayazıt Evi

• Ağrı Ahmed-i Hani Kent Müzesi ve Geleneksel Doğubayazıt Evi Tanıtım:
• Ağrı’nın Doğubeyazıt ilçesine 8 km mesafede Ahmed-i Hani Türbesi, çok yakınında Ahmed-i Hani Müzesi ve Beyazıt Evi ve İshakpaşa Sarayı bulunmaktadır.
• İshak Paşa sarayına varmadan sağ tarafta bulunuyor. Bahçesinde kerpiçten yapılmış eski Bayazıt evi bulunuyor. Giriş ücretli 2021 itibariyle 5 TL’dir.
• Ahmed-i Hani‘ye ait bir türbe Doğubayazıt’a 8 kilometre mesafede, İshak Paşa Sarayı‘nın üst kısmındadır. Bölgede en çok ziyaret edilen türbelerden biridir.

• Ahmedi Hani kimdir? Ahmedi Hani 1651 yılında Hakkâri yakınlarında Han köyünde doğduğu tahmin edilmektedir. Hani ismini de bu köyden ya da burada yaşayan Hânî aşiretine mensub Hâniyan ailesinden aldığı düşünülür.
• Hani, Doğu Anadolu’nun birçok yerini dolaşarak Arapça, belâgat ve dinî ilimleri okudu; ayrıca astronomiyle ilgilendi. Bir süre bölgenin kültür merkezi olan Cizre’de yaşayan ve Mem û Zîn adlı mesnevisini burada kaleme alan Ahmedi Hani daha sonra Eski Bayazıt’a (Doğubayazıt) gitti ve orada vefat etti.
• Şeyh Ahmed-i Hani, Ağrı ve çevresi için önemli bir ilim adımıdır. İslam alimi, yazar, eğitmen gibi farklı konularda uzmanlığı olan bir Allah dostudur. Ahmed-i Hani’nin en bilinen kitabı Mem ile Zin, bölgede geçen bir aşk hikayesini anlatıyor.
• Ahmed-i Hani Türbesi, Urartu Kalesi’nden 500 metre yukarıda yer alan caminin içinde yer alıyor.

• Ağrı Ahmed-i Hani Kent Müzesi ve Geleneksel Doğubayazıt Evi Adresi: İshak Paşa Sk., 04400 Yeniharman/Doğubayazıt/Ağrı
• Ağrı Ahmed-i Hani Kent Müzesi ve Geleneksel Doğubayazıt Evi Harita: Ahmed-i Hani Kent Müzesi ve Geleneksel Doğubayazıt Evi (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

3      Ağrı Avnik Kalesi

• Ağrı Avnik (Koçbaşı) Kalesi Tanıtım:
• Diyadin, Diyadin Kalesi, Avnik Kalesi, Meya Antik Kenti,Kuje Kalesi gibi tarihi yapılar ile Diyadin Kanyonu gibi muhteşem bir güzelliğe sahiptir. 
• Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Murat ve Van bölümlerinin ortak sınırı üzerinde yer alan Aladağ, Ağrı ve Doğubayazıt ovalarının güneyinde yer alan doğu-batı dizilimli dağlardan biridir. Bu dağlık kuşağı batıdan Patnos Ovası, güneyden Erciş ve Çaldıran ovaları, kuzeydoğudan ise Tendürek volkan konisi kuşatır.
• Avnik Kalesi, Ağrı Diyadin ilçesinde bulunmaktadır. Merkeze 29 kilometre uzaklıkta yer almaktadır. 
• Kale Aladağ’ın en yüksek tepesine konumlanmıştır. Burası halk arasında Koçbaşı Kalesi olarak da anılmaktadır.
• Yankaya (Ali Hido) mezrasında, Aladağ’ın yüksek bir yerindedir.
• Taşlarının sökülüp, ev yapımında kullanılmasından dolayı, bugün ancak temelleri günümüze gelebilmiştir.
• Yapılan tahminlere göre Urartu döneminde inşa edilmiştir.
• Avnik Kalesi, günümüze sadece temellerini getirebilmiş olsa da görülmeye değer niteliğini hala korumaktadır.
• Kuje Kalesi ise Koçbaşı (Avnik) kalesine yakın bir yerde bulunan küçük çapta bir kale kalıntısıdır. Çevre köylüler buraya Miraşe adını vermektedir.
• Kuje kalesi tahrip olmuş ve unutulmuş kalelerdendir. Kale kullanıldığı dönemlerde, Gendel ve Murat yolu üzerinden iki arkla buraya su getirildiği anlaşılmaktadır.
• Bu antik kalıntılar turizme tam olarak açık değildir, dolayısıyla buralar gezi rotalarının içine alınmamalıdır. Sadece geçerken uğrayabilirsiniz.

• Ağrı Avnik Kalesi Kenti Adresi: 04902 Hacıhalit/Diyadin/Ağrı
• Ağrı Avnik Kalesi Harita: Avnik Kalesi (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

4      Ağrı Balık Gölü

• Ağrı Balık Gölü Tanıtım:
• Balık Gölü, Taşlıçay İlçesi’ne 26 kilometre, Doğubayazıt iİçesi’ne 60 kilometre mesafededir. İki ilçenin sınırları içerisinde kalan Balık Gölü’nün denizden yüksekliği 2 bin 241 metre olup, Türkiye’nin en yüksek rakımlı göllerinden biridir.
• Ağrı’nın doğal güzelliklerinin başında gelen Balık Gölü, Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Aras Dağları üzerinde yer almaktadır
• En derin yeri 37 metredir ve bir lav seti gölüdür.
• Türkiye’nin önemli kuş alanlarından biridir.

• Gölün üzerindeki 0.15 hektar alana sahip bir adada kuluçkaya yatan kadife ördek popülasyonu ile önemli bir kuş alanı statüsü kazanmıştır.
• Bölgedeki asıl ünü, yetiştirdiği kırmızı benekli alabalıktan kaynaklanır.
• Göl çevresinde yaşayan başlıca hayvan türleri kartal, şahin, keklik, yabani tavşan, tilki, kurt, yaban ördeği, martı, bıldırcın ve çulluktur.
• Gölün en büyük özelliği Türkiye’deki en yüksek göllerden biri olmasıdır.
• Göl, içme suyu ve kullanma suyu koruma sahası statüsünde olup yakınındaki yerleşim birimleri için içme suyu sağlamaktadır.
• Masmavi yüzeyiyle büyülü bir atmosfer yaratan gölden, açık havalarda Ağrı Dağı’nın fotoğrafını çekebilirsiniz.
• Türkiye’de bu rakımda yer alan göllerin en büyüğü unvanını taşıyan Balık Gölü, Ağrı’nın gelişmeye açık turizm alanlarından birisidir.
• İlin diğer kayda değer gölleri, Ağrı dağı eteklerine yayılan ve yaz aylarında kısmen kuruyan Kurtkapan, Şeyh, Gölyüzü ve Saz gölleridir.
• Kıyıları bataklık olan bu göller köylüler için birer kamış deposudur aynı zamanda.
• Çevresindeki dağlardan gelen küçük dereler, kıyısındaki pınarlar ve yer altı sularıyla beslenmektedir.

• Ağrı Balık Gölü Adresi: 04802 Tanyolu/Taşlıçay/Ağrı
• Ağrı Balık Gölü Harita: Balık Gölü (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

5      Ağrı Bubi Dağı Kayak Merkezi

• Ağrı Bubi Dağı Kayak Merkezi Tanıtım:
• Bubi Dağı’na kurulu kayak merkezi Ağrı şehir merkezine 18 kilometre uzaklıktadır.
• Karasal iklimin hüküm sürdüğü kayak merkezinde kayak için en uygun sezon Aralık-Nisan aylarıdır. 
• Kayak merkezinde 600 kişi/saat kapasiteli uzunluğu 1.227 metre olan teleski hizmet veriyor.
• Ayrıca Ağrı’ya 45 km., Eleşkirt ilçesine 4 km. uzaklıkta, 4 kişilik iskemleli sökülebilir telesiyej tesisi daha yapılmıştır.
• Tesis uzunluğu 1650 m olup kapasitesi. 1000 kişi/saattir.
• 2450 metre yüksekliğe sahip olan Bubi Dağı‘nda bulunan kayak merkezi etrafındaki şirin güzelliklerle gezilip görülmeye değer bir yerdir.
• Kayak merkezindeki kar kalınlığı ise ortalama 1-2 metreyi buluyor.
• bölgede Ağrı il Özel İdare Müdürlüğüne ait bir kayak evi hizmete girmiştir. Merkezde 60 kişilik bir kafeterya bulunmaktadır.
• Bubi Dağına kurulmuş Bubi Dağı kayak merkezi hem kayak sporcuları hem de diğer kış turizmi faaliyetleri açısından bölge için önemlidir.
• Bubi Dağına özel araçlarla veya otobüslerle ulaşım sağlanması mümkündür.
• Kış turizmi açısından ön plana çıkan dağa özel araçlarla veya otobüslerle ulaşabilirsiniz.
• Kayak açısından elverişli olduğu belirtilen dağda kızak yolculukları gerçekleştirmeniz de mümkündür.

• Ağrı Bubi Dağı Kayak Merkezi Adresi: Ağrı Merkez/Ağrı
• Ağrı Bubi Dağı Kayak Merkezi Harita: Bubi Dağı Kayak Merkezi (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

6      Ağrı Buz Mağarası

• Ağrı Buz Mağarası Tanıtım:
• Küçük Ağrı Dağı’nın güney eteğinde Hallaç Köyü’nün yaklaşık 3 kilometre kuzeydoğusunda, meteor çukuru ile aynı lav tüneli sistemi üzerinde bulunan doğal bir anıt mağarasıdır.
• Mağara uzun eksenli, elips biçiminde, yaklaşık 100 metre uzunluğunda, 50 metre genişliğinde ve 8 metre derinliğinde bir çukurdur.
• Mağaranın ağzı esas çukura göre biraz yukarıda kalmaktadır. İçinde bazalt lavlar, kayalar ve bu kayaların üzerinde saf ve temiz suların donmasıyla oluşmuş buz tabakalarını görmek mümkündür.
• Kayaların üzerinde renk renk görünen temiz buz tabakaları, sarkıt ve dikitleri olan buz mağarası mevsimlere göre değişken bir havaya sahiptir.

• Kışın fazla soğuk olmayan buz mağarası hava akımının etkisiyle yukarıdan damlayan suları dondurarak buza çevirmektedir. 
• Doğubayazıt İlçesi’nin en sıcak bölgesinde böylesine geniş bir çukurda dışarıdaki zıtlık gösteren buzdan sarkıt ve dikitler, insanı şaşırtacak şekildedir.
• Mağaranın ağzından süzülen güneş ışığı, mağara içindeki buzlar üzerinde ışık oyunları yapmaktadır.
• Doğubayazıt Ovası’nda çok sayıdaki bataklıktan anlaşılacağı üzere yer altı suyu tablası çok yüksektir.
• Bu durumda hava akımının mağaraya yakın yerlerden kaynaklandığı düşünülmektedir.
• Aşağı Sinek Köyü’nden başlayıp mağaraya doğru uzanan lav aracılığıyla mağaranın dip kısmından gelip, mağaranın iç kısmını soğutan ve mağara tavanı üzerindeki kaya kesimlerinden süzülerek damlayan suyun donmasına yol açan bu soğuk havanın özel bir bileşimi olduğu sanılmaktadır.
• Mağara içinde kuşların yuva yapması, şimdiye kadar mağara içinde kimsenin etkilenmemesi ve devamlı buzlu su alınması, hava bileşiminin zehirsiz olduğunu göstermektedir.
• Yöre halkının buzluk olarak adlandırdığı mağara çevresindeki yerleşimlerin su ihtiyacını karşılamaktadır.
• Işık tutulduğunda kristal gibi parlayan ve renkten renge giren buz parçaları insanları hayretler içinde bırakır.
• Mağaranın en önemli özelliklerinden biri de yazın soğuk, kışın sıcak olmasıdır. Kapısında sürekli sıcak ve soğuk hava akımı bulunur.

• Ağrı Buz Mağarası Adresi: 04402 Halaç/Doğubayazıt/Ağrı
• Ağrı Buz Mağarası Harita: Buz Mağarası (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

7      Ağrı Diyadin Kaplıcaları

• Ağrı Diyadin Kaplıcaları Tanıtım:
• Ağrı kent merkezine 50 kilometre uzaklıkta yer alan ve birçok bölgesinde kaplıca kaynakları bulunan Diyadin, Doğu Anadolu’nun önemli turizm mekanları arasında yer alıyor.
• Kaplıca alanı, Ağrı’nın güneydoğusunda bulunan Diyadin ilçe merkezine 5 kilometre mesafede yer almaktadır.
• Kaplıca bölgesi birbirinden kopuk olarak bulunan Yılanlı, Davut, Tunca ve Köprü kaplıcaları olmak üzere geniş bir alana yayılmıştır.

• Bu alanının içinden geçen Murat Nehri, görsel ve rekreatif açıdan kaplıca bölgesine önemli bir doğal değer kazandırmaktadır.
• Ağrı’nın Diyadin ilçesindeki kaplıcalar, cilt hastalıkları başta olmak üzere çeşitli rahatsızlıklara iyi geldiğine inanılan suyuyla ziyaretçilerini ağırlıyor.
• Diyadin, kaplıcaları ile tanınan bir ilçedir. Halkın çermik, avagerm dediği kaplıcalar Köprü, Yılanlı Davut ve Tazekent adlarıyla anılmaktadır. Çermikler ilçe merkezine 7km. uzakta ve Murat nehrinin doğu kıyısındadır. çermiklerin bulunduğu arazi engebeli olduğundan, geniş bir alana dağılmıştır. Aralarında 500-1000m. mesafe vardır.
• Buradaki sularda radyoaktivite, kalsiyum, sülfür, karbondioksit, magnezyum, kükürt, bikarbonat, ve demir vardır. Cilt-deri hastalığı, sinir buhranları, mide-bağırsak ve böbrek rahatsızlıkları , kadın hastalıkları, Solunum yolları rahatsızlığı özellikle romatizma ve siyatik gibi hastalığı için çok şifalıdır.

• Diyadin Kaplıcaları olarak tanınan bu kaplıcalar, üç grup kaplıcadan ‘çermikten’ oluşmaktadır:
• Köprü Çermiği: İlçenin 5 kilometre güneyindedir. Kaplıcanın tortuları, Murat Nehri üzerinde doğal bir köprü meydana getirdiği için bu ad verilmiştir.
• Yılanlı Çermik: Köprü Çermiği’nin400 metre güneyindedir.
• Davut Çermiği: Diğer iki çermiğe göre 2 kilometre daha güneyde, Davut köyü sınırları içindedir.
• Denizden yüksekliği 1900-1975 metre arasında değişen bu kaplıcalar, uzun yıllardan bu yana kullanılmakta ve halk tarafından çok rağbet görmektedir. 

• Kaplıca sularından meydana gelmiş çok güzel görünüşlü kalker tüfleri ve traverten , buraları gösterişli yapmıştır. Bu kaplıcalara halkın akını haziranda başlar, ağustos sonuna kadar devam eder. Yakın köyler ve kasaba halkı diğer aylarda da yararlanır.
• Kaplıcaları Diyadin Belediyesi kiraya vermek suretiyle işletmektedir. Buraya gelenlerin çoğu kendi kamp çadırlarında barınmaktadır. Lokanta, Otel, pansiyon, kahvehane bulunmaktadır.
• Diyadin Kaplıcaları’nın termal suları bikarbonat, klorür, sülfat, kalsiyum, karbondioksit gazı içermesi ve toplam mineralizasyonunun 1 gr/lt olması nedeniyle çeşitli hastalıklara şifa kaynağıdır.
• Kaplıcaların bulunduğu alanda konaklanabilecek tesisler bulunmaktadır.

• Ağrı Diyadin Kaplıcaları Adresi: 04902 Boyalan/Diyadin/Ağrı
• Ağrı Diyadin Kaplıcaları Harita: Diyadin Kaplıcaları (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

8      Ağrı Diyadin Meya (Günbuldu) Antik Kenti (Meya Mağaraları)

• Ağrı Diyadin Meya (Günbuldu) Antik Kenti Tanıtım:
• Ağrı’da tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapan Diyadin ilçesindeki Meya Antik Kenti ve çevresinde oluşan peribacaları, ziyaretçilerin ilgisini çekiyor.
• Ağrı’nın Diyadin ilçesinde geçmişte barınma, güvenlik ve savunma anlamında birçok medeniyete ev sahipliği yapan ve son dönemlerde kayaçların aşınmasıyla meydana gelen peribacalarıyla büyüleyen Meya Antik Kenti, Diyadin ilçe merkezine 12 kilometre uzaklıktaki Günbuldu Köyü’ndedir.
• Kayalara oyularak yapılmış barınma yerleri, tapınak, ibadethane, oda ve mağaralar oldukça ilgi çekicidir.
• Barınak ve ibadethanelerde değişik inançların izleri görülmektedir. Oldukça tahrip edilmiş kentten, günümüze mihrap, haçlı taşlar ve mezarlar kalmıştır.

• İlçe merkezine bağlı Günbuldu köyünün batısındaki bir dağın sarp kayalıklarına oyularak yapılan antik kentin içinde ibadethane, tandırlık, yaşam alanları ve çok sayıda mağara bulunuyor.
• Antik bir kent görünümündeki yerleşim yerinde mağaralar ve tarihi kalıntılar köyün 400 metre uzağında bulunmaktadır.
• “Bazalt, andezit ve özellikle mağaraların bulunduğu alanda da tüf geniş bir yer kaplamaktadır. Tüf ve kalker özellikle çok kolay şekilde oyulup aşınabilen bir malzemedir. 

• Kayalara oyularak yapılmış barınma yerleri, tapınak, ibadethane, oda ve mağaralar oldukça ilgi çekicidir.
• Barınak ve ibadethanelerde değişik inançların izleri görülmektedir. Oldukça tahrip edilmiş kentten, günümüze mihrap, haçlı taşlar ve mezarlar kalmıştır.
• Buradan çıkarılan iki koç heykeli, şu anda il merkezinde bulunmaktadır.
• Ulaşımın kolay sağlandığı antik kentte, kayalıklara oyularak yapılan çeşitli işaretler ve yapılar, geçmişte bölgenin birçok medeniyete ev sahipliği yaptığını gözler önüne seriyor.

• Ağrı Diyadin Meya (Günbuldu) Antik Kenti Adresi: 04900 Günbuldu/Diyadin/Ağrı
• Ağrı Diyadin Meya (Günbuldu) Antik Kenti Harita: Diyadin Meya (Günbuldu) Antik Kenti (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

9      Ağrı Doğubayazıt Eski Cami

• Ağrı Doğubayazıt Eski Bayezıd Cami Tanıtım:
• Doğubayazıt Eski Camii, yani Eski Beyazıt (Şafii) Camii olarak bilinir.
• Ağrı il merkezinin 95 kilometre kadar güneydoğusunda bulunur.
• Doğubayazıt, 1514 Çaldıran Savaşı’ndan sonra I.Selim zamanında Osmanlı topraklarına katılmış, Doğubayazıt Kalesi’nin hemen yanında, merkezi kubbeli ve tek minareli cami de o dönemde yapılmıştır.
• Kayalik üzerine kurulmuş tarihi bir camidir. Manzarası ve yeri inanılmazdır.
• Caminin yer aldığı yamaç düzeltildikten sonra, duvar örülmek suretiyle düz bir teras oluşturulmuş ve üzerinde bu camii inşa edilmiştir.
• Kesme taştan yapılan bu camii, 15–20×15-20 metre boyutlarında, kara planlı ve tek kubbelidir.
• Tarihi caminin giriş kapısı, beden duvarları, mihrabı, son cemaat yeri, mihrabiyeleri, duvar payeleri, kubbeye geçiş sistemleri, duvarlardaki kemerler, pencereler ve minarenin yapımında bir sadelik göze çarpar.

• Ağrı Doğubayazıt Eski Bayezıd Cami Adresi: 04400 Yukarıtavla/Doğubayazıt/Ağrı
• Ağrı Doğubayazıt Eski Bayezıd Cami Harita: Doğubayazıt Eski Cami (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

10      Ağrı Eleşkirt Güneykaya Kayak Merkezi

• Ağrı Eleşkirt Güneykaya Kayak Merkezi Tanıtım:
• Güneykaya Kayak Merkezi, 1999 yılında faaliyete geçmiş olup, Ağrı merkeze 45 km Eleşkirt ilçe merkezine ise 4 km uzaklıktadır.
• Konumu ve sürekli kar yağışı bakımından kayak tutkunlarının ve dağcıların uğrak noktalarındandır.
• Güneykaya Kayak Merkezi’nde bir otel, iki günübirlik tesis, bir kayak kulübü, 1600 metrelik bir telesiyej, çocuk oyun parkı, yürüyüş parkuru, açık otoparkları vardır.
• Kayak Merkezinde Kayak Kulübünden kayak sporu malzemelerini kiralık olarak tedarik edebilir, profesyonel kokartlı kayak hocalarından kayak dersi alabilirsiniz.
• Güneykaya kayak merkezinde, kayak mevsiminde kar kalınlığı 1-2 metreyi buluyor. Bu kayak merkezi orta ve zor pistlere sahip olup merkezde kayak mevsimi Aralık-Nisan aylarıdır.
• Bölgede 1 adet telesiyej, kapalı ve açık dörtlü koltuklar ile hizmet veriyor. Türkiye’de bulunan en zor pistlerden biridir. %80’lik eğimleri olan bu tesisin, baby lifti de bulunmaktadır. Orta ve zor derecelerde pistleri ile kayak tutkunlarının büyük tecrübeler edineceği bir tesistir. 
• Tesis 2021 yılı itibariyle FAAL DEĞİLDİR.

• Ağrı Eleşkirt Güneykaya Kayak Merkezi Adresi: 04602 Güneykaya/Eleşkirt/Ağrı
• Ağrı Eleşkirt Güneykaya Kayak Merkezi Harita: Eleşkirt Güneykaya Kayak Merkezi (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

11      Ağrı Eski Doğubeyazıt ve Urartu Kalesi

• Ağrı Eski Doğubeyazıt ve Urartu Kalesi Kısa Tanıtım:
• Doğubeyazıt’ın 5 kilometre doğusunda, Eski Beyazıt’ın kuzeydoğusundaki Belleburç denilen yerde bulunmaktadır.
• İshakpaşa Sarayı yakınındaki sarp kayalık üzerine kurulmuştur.
• Yukarıda 9. sırada tanıttığımız Doğubayazıt Eski Cami ile aynı yerdedir.
• Kalenin ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Ancak burada bulunan kabartmalı bir mezar, kalenin bir Urartu eseri olduğunu göstermektedir.
• Kayalıklar üzerindeki bu kalenin yapım tarihi bilinmemektedir. Büyük olasılıkla kale Urartular Dönemi’nden kalmıştır.

• Günümüze oldukça harap bir durumda gelen kalenin içerisinde Urartu mezarları ile Antik Çağ’lardan kalma mimari kalıntılar bulunmaktadır.
• Üç bölümden meydana gelen kalenin orta bölümünde mağaralar ve bir mabet kalıntısı bulunmaktadır. Kalenin çevresini kuşatan surlar yıkılmıştır.
• Tarih boyunca bir çok devlet arasında el değiştiren kale, Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran seferi sırasında Osmanlıların eline geçmiştir.

• Ağrı Eski Doğubeyazıt ve Urartu Kalesi Adresi: 04400 Yukarıtavla/Doğubayazıt/Ağrı
• Ağrı Eski Doğubeyazıt ve Urartu Kalesi Harita: Eski Doğubeyazıt ve Urartu Kalesi (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

12      Ağrı Patnos Giriktepe Höyüğü ve Aznavur Tepe

• Ağrı Giriktepe Höyüğü ve Aznavur Tepe Tanıtım:
• Giriktepe Höyüğü  Patnos’un 1 km. güneydoğusundadır. Değirmentepe olarak da isimlendirilir.
• Ağrı’daki tarihi kalıntıların en eskisi Patnos’taki Aznavur ve Girik Tepeleridir.
• Höyük, Patnos Ovası’ndan 10 metre kadar yüksekliğe sahiptir. Giriktepe Höyüğü’nde 1961-1962 yılları arasında kazılar yapılmıştır. Yapılan iki dönemlik kazıda bir saray ile eklentileri ortaya çıkarılmıştır. MÖ 8. yüzyıl sonlarına doğru ani bir düşman saldırısı sonucunda saray ve eklentilerinin yanarak çöktüğü ve içindekilerin kurtulamadığı anlaşılmaktadır.
• Zengin takıların yanı sıra demirden ve tunçtan çok sayıda alet de ele geçirilmiştir. Bu buluntuların büyük bir kısmı Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenmektedir. Höyüğünün yüzeyi geçmiş kazılardan kalma çukur ve toprak tümseklerle kaplıdır. Günümüzde höyük yüzeyinde birkaç düzgün kesilmiş iri taş blok dışında herhangi bir mimari kalıntı izi görülmemektedir.
• Dere Mahallesi’nde bulunan evlerin arasında kalan höyük, sit alanı olmasına karşın özellikle son dönemlerde yoğunlaşan kaçak kazılarla büyük tahribatlara uğramıştır.
• Urartu Uygarlığından kalma bu tepelerde tapınak ve çeşitli maddi kültür ürünleri bulunmuştur.
• Aznavur Tepe Urartu mimarisinin en önemli eserlerindendir. Diğer önemli bir sarayda Girik Tepede bulunmaktadır.
• Girik Tepe Değirmen Tepe olarakta bilinir. Bu tepe 1.5 km yükseklikte bir höyüktür.
• Günümüzde tahrip edilmiş yüksekliği alçalmıştır. Aznavur Tepe ile birlikte burada kazı yapılmıştır.
• Kazılarda höyük tepesinde saraya benzeyen atınsal bir yapının höyüğü çevreleyen bir surun kalıntısı ortaya çıkmıştır. 
• Bina, blok taş temel üzerine kerpiç duvarlarla yapılmıştır. Sarayın Patnos Bölgesine çok önem veren Urartu Kralı Menua veya oğlu I. Argişti döneminde(M.Ö. 789-766) inşa edildiği sanılmaktadır.
• Girik Tepesinin Urartuların merkezi olduğu bilinmektedir.
• Ağrı’nın Patnos ilçesinde Urartular döneminden kalma Aznavurtepe Kalesi ile Giriktepe Höyüğü henüz turizme kazandırılmamıştır.
• Giriktepe Höyüğü yüksek bir höyük şeklindedir. Zaman içerisinde tahrip olmuştur.
• Yapılan kazılarda höyük tepesinde: saraya benzeyen bir anıtsal yapı ve höyüğü çevreleyen surların kalıntıları ortaya çıkarılmıştır.
• Bugüne kadar yapılan kazılarda, herhangi bir yazılı belgeye, buluntuya rastlanılmamış. Ancak: yapının, çok büyük bir yangın geçirdiği öğrenilmiş.
• 1960-1963 yılları arasında yapılan kazılarda: burada: yanmış bir iç avlu, taht odası, salonlar, kiler, mutfak ve iri toprak küplerin dizili olduğu mekanlar, mutfakta ocaklar, mangal, değirmen, havan, hamur yoğurma taşları, harem dairesinde 37 yanmış iskelet, iskeletlerin üzerinde yüzük, küpe, bilezik, kemer, boncuk, mühür, altın ve tunçtan yapılmış çok sayıda süs eşyası bulunmuştur.

• Aznavur Tepe:
• Patnos kalesi olarak da bilinir.
• Koni biçiminde bir yapıya sahip olan kale önünde uzanan Patnos Ovası’ndan 300 metre kadar yüksekliğe sahiptir. Urartu kralı Menua döneminden kalan kaleyi çepeçevre saran ve kulelerle takviye edilen ilginç bir sur sistemi görülür. Tepenin güney eteğinde ve sur duvarının iç kesiminde küçük bir gölet yapılmıştır. Aznavurtepe Kalesi tapınağında kaçak kazılarla bulunmuş İsrail Jaruselam Müzesi’ne götürülen üç ayaklı bronz şamdan bu anlamda önemli bir eserdir. Üzerinde Urartuca ‘Kral Menua’nın Tanrı Haldi’ye armağanı’ ibaresinin bulunduğu şamdana ait bir aslan heykelciği de Van müzesinde sergilenmektedir. Askeri saha içinde bulunan kalede, 1961-1963 yılları arasında kazı yapmış, çıkan buluntuların büyük bir bölümü Erzurum ve Van Müzelerine götürülmüştür. Kazı sırasında tapınak ve avlusu ile birlikte birçok oda açığa çıkarılmıştır. Ancak kazı yarım kaldığı için bu odaların mahiyetleri anlaşılamamıştır.”
• Patnos’un 2 km. kuzeybatısında, Ağrı karayolu üzerindedir.
• Burası: Ağrı ilindeki en eski uygarlık merkezi olarak öne çıkar. Urartulardan kalmadır.
• MÖ 8’nci yüzyılda yapıldığı sanılan: saray, tapınak ve bina kalıntıları görülür. Urartu tapınaklarının en tanınmışı olarak bilinir.
• Yerleşimi çevreleyen savunma sistemi:
• Urartu Kralı Menua, tapınak ise yine Urartu Kralı İşpuini zamanında yaptırılmıştır.  Mabet: 450 metre yükseklikte, 1500 metrekarelik bir alanın zirvesindedir. Çevresi ise, surlarla çevrilidir.

• Ağrı Giriktepe Höyüğü ve Aznavur Tepe Adresi: Patnos/ Ağrı

• Ağrı Giriktepe Höyüğü ve Aznavur Tepe Harita: Giriktepe Höyüğü ve Aznavur Tepe (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

13      Ağrı Gürbulak Sınır Kapısı

• Ağrı Gürbulak Gümrük Kapısı Tanıtım:
• Gürbulak Sınır Kapısı, Türkiye’yi İran’a bağlayan en önemli sınır kapısıdır.
• Gürbulak’ta yer alır. Erzurum ve Dilucu buraya bağlı diğer kapılardır.
• Türkiye’yi İran ve Orta Asya’ya bağlayan ve Tarihi İpek Yolu’nun üzerinde bulunan Gürbulak Sınır Kapısı 1937 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün emri ile yaptırılmıştır.
• Ancak aradan geçen yıllar içerisinde bakımsız kalan ve Türkiye’nin “Yeniden Canlanan İpek Yolu” üzerinde gelişen ticaretine yanıt veremez hale gelen sınır kapısı, 2003 yılında yenilenmiştir.
• Sınır kapısı, 160 dönüm alana kurulu tesisleri, 75.000 m2’lik yol ve park alanı, 16.000 m2 kapalı alanı ile 11 milyon dolarlık bir yatırıma sahne olmuş; yöre sakinleri için ekonomik hareketlilik ve refah artışının önünü açmıştır.

• Ağrı Gürbulak Gümrük Kapısı Adresi: Ahmedihani Mahallesi, Şenlik Sk. No:24, 04400 Gürbulak/Doğubayazıt/Ağrı
• Ağrı Gürbulak Gümrük Kapısı Harita: Gürbulak Gümrük Kapısı (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

14      Ağrı Halife Yusuf Türbesi

• Ağrı Halife Yusuf Türbesi Tanıtım:
• Halife Yusuf Türbesi Ağrı İli Doğubayazıt İlçesi Seslitaş Köyü’ndedir.
• Türbe köye 1 km mesafededir.
• Halife Yusuf Kimdir: Seslitaş Köyü’nün manevi lideridir. Dini konularda âlim, filozof bir kişi olarak tanınmaktadır.
• Üçmurat Köyünde doğduğu söylenmektedir.
• Türbe kümbettir. Yöresel kesme taştan imal edilmiştir.
• Türbe değişik dilekler ve hayır duası için ziyaret edilmektedir.

• Ağrı Halife Yusuf Türbesi Adresi: 04402 Seslitaş/Doğubayazıt/Ağrı
• Ağrı Halife Yusuf Türbesi Harita: Halife Yusuf Türbesi (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

15      Ağrı Hamur Kümbeti (Sürmeli Mehmet Paşa Kümbeti)

• Ağrı Hamur Kümbeti Tanıtım:
• Osmanlı türbe mimarisinin en ilginç yapılarından birisi olan Hamur Kümbeti, ilçe merkezinin kuzeydoğusunda, ilçenin kurulduğu vadiye hakim durumda bulunan mezarlığın ortasında yer almaktadır.
• Hamur kümbeti Selçuklu ve Osmanlı kümbetlerinden farklı bir mimari tarzda yapılmıştır. Plan bakamından yalnız Kırşehir’deki Aşık Paşa Türbesine benzemektedir.
• Kim tarafından ve ne zaman yapıldığı kesin olarak bilinmemekle beraber, ilçenin eski yerlilerinden Abdullah Aziz KAYA, Bayezid’deki sarayın banisi olan II. İshak Paşa’nın torunlarından Mir İbrahim Paşa’nın türbeyi çok sevdiği ölen çocukları için yaptırdığını belirtir.
• Kümbetin yapım tarihi ile ilgili giriş kapısı üzerinde yer alan kartuşlar içine alınmış sekiz satırlık kitabe sonradan tahrip edilmiştir.
• Kitabenin alt kısmında sene ibaresi okunmakta üzerindeki tarihi belirten rakamlar tahrip edildiğinden okunamamaktadır.
• Ancak rakamların izlerine dikkatli bakıldığında Arapça 1227 tarihi belli olmaktadır. Bu tarih Miladi 1812-1813 yıllarına denk gelmektedir.
• Hamur Kümbeti 11.50×4.70 metre boyutlarında dikdörtgen bir yapıya sahip olup giriş avlusu ve asıl mezar odasından oluşmaktadır.
• Güneybatı köşede yer alan sivri kemerli, eyvan türü bir taç kapı ile geçilen giriş avlusu düz atkı taşlı bir dikdörtgen kapı ile asıl mezar odasına bağlanmıştır.
• Giriş avlusunda bir, asıl mezar odasında dört adet mazgal pencere bulunmaktadır. Her iki bölümün üzeri içten aynalı tonoz, dıştan balık sırtı biçiminde bir üst örtü ile örtülmüştür.

• Türk-İslam türbe mimarisinden farklı bir tarzdan inşa edilen yapı, uzaktan bakıldığında adeta bir sanduka görünümü vermektedir.
• Yapının tamamında düzgün kesme taş kullanılmıştır.
• Dış duvarlarda, zemin kısmında ve üst örtüye geçişte dışa çıkıntı şeklinde iki, gövdede iki olmak üzere toplam dört siyah bazalt kuşak dışında tamamında kirli beyaz tüf taşı kullanılmıştır.
• Beden duvarlarından üst örtüye geçişte dışa taşıntı yapan üst kuşak, giriş kapısı hizasında yukarıya doğru çıkıntı yaparak giriş kapısını belirlemektedir.
• Yapı Doğubayazıt İshak Paşa Sarayı ile bir malzeme birliği göstermektedir.
• Yöre halkı arasında anlatılan rivayetlerde bu taşların Yukarı Ağadeve Köyü’nden getirildiği anlatılmaktadır. 

• Ağrı Hamur Kümbeti Adresi: Merkez, Mezarlık Sk., 04850 Hamur/Ağrı
• Ağrı Hamur Kümbeti Harita: Hamur Kümbeti (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

16      Ağrı Keşişin Bahçesi

• Ağrı Keşişin Bahçesi Tanıtım:
• Doğubayazıt’a 7 kilometre uzaklıkta olan Keşişin Bahçesi tarihi sarayımız olan ishak paşa sarayına gitmeden önce gelir.
• Kerem ile Aslı’nın hikâyesini bilmeyen yok gibidir. İsfahan Padişahı’nın oğlu Kerem, keşişin kızı Aslı’yavurulur. Ancak iki genç din farkı yüzünden bir türlü kavuşamazlar…
• Dilden dile anlatılan bu efsanenin geçtiği yer Ağrı’nın Doğubeyazıt ilçesindedir… “Keşişin Bahçesi” vaha görünümünde büyük bir konaklama yeridir.
• Ayrıca hemen üzerinde bulunan tarihi İshak Paşa Sarayı yurtiçi ve yurtdışından ziyaretçileri ağırlar.

• Dillerden düşmeyen büyük aşkın geçtiği bu tarihi yerimize, size o dönemi hatırlatacak bir Kerem bir Aslı hissiyatı verecektir.
• Keşisin bahçesine gittiğinizde bu anı sürekli yaşamak için fotoğraf çekmekten kendinizi alı koyamayacaksınız.
• Kurak bir arazinin içinde yetişmiş yemyeşil bahçe ziyaretçilerini etkilemeyi de fazlasıyla başarıyor.
• Eski Doğubayazıt’ ın hemen altında bulunan Keşiş Bahçesi’nin 16. yüzyılda ortaya çıktığı düşünülmektedir. SİT alanı olarak tescillenen Keşişin Bahçesi’nin tarihi, 16 Yüzyıl’a dayanıyor.
• “Doğubayazıt’taki Keşişin Bahçesi’ndeki ağaçlar mülk sahibi tarafından kesildi.” (2017 yılı haber)
• Google haritalar programında yapılan son yorum yukarıdaki bilgiyi doğruluyor. Koruma altındaki Keşişin Bahçesi’nde bulunan ağaçlar kesilmiş!

• Ağrı Keşişin Bahçesi Adresi: 04400 Yukarıtavla/Doğubayazıt/Ağrı
• Ağrı Keşişin Bahçesi Harita: Keşişin Bahçesi (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

17      Ağrı Kudret Köprüsü

• Ağrı Kudret Köprüsü Tanıtım:
• Köprü çermiğinin bitişiğindedir.
• Murat Nehri buradaki toprak ve kaya yığınını sökemediğinden altını delmiş açtığı tünelden akmıştır.
• Dünyada benzeri olmayan bu köprü, 30m. yükseklik, 30 m. genişliktedir.
• Aradaki 150m. boşluktan sonra ikinci doğal köprü yer almaktadır. üzerlerinden çevre köylerin yolları geçer.

• Köprüden Murat nehrinin manzarası ve kaplıcaların görünüşü insana zevk vermektedir.
• Evliya çelebinin Seyahatnamesinde de adı geçen bu güzel yapı Germ’ab-ı ibretnüma diye adlandırılmıştır.

• Ağrı Kudret Köprüsü Adresi: Davud Köyü 04900 Diyadin/Ağrı
• Ağrı Kudret Köprüsü Harita: Kudret Köprüsü (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

18      Ağrı Küpkıran Kayak Merkezi

• Ağrı Küpkıran Kayak Merkezi Tanıtım:
• Ağrı’da bulunan ve 2021 pistleri yenilenen Küpkıran Kayak Merkezi’nde yarıyıl tatili dolayısıyla kayak severlerin yoğunluğu yaşanıyor.
• Şehir merkezine yakınlığıyla dikkati çeken ve ulaşımın kolay sağlandığı merkezde, yeni yapılan aydınlatma çalışmasıyla “gece kayağı” da yapılabiliyor.
• İsteyenlerin eğitmenler eşliğinde kayak eğitimi de alabildiği merkezde, yarıyıl tatilini fırsat bilen çocuklar aileleriyle kayak yapıp gönüllerince eğleniyor.
• Ağrı şehir merkezi başta olmak üzere ilçelerden de gelenler, eğitmenler eşliğinde kayak öğrenebildiği gibi, telesiyej ve snowboard imkanlarından da faydalanabiliyor.
• Ağrı’da kış günleri ve hafta sonu değerlendirecek yerlerden ve merkeze yakın olması nedeniyle tercih edilen kayak merkezi.
• Pisti çok kısadır. 10 dakikada çıkılan pistte 30 saniyede aşağı iniliyor. Bu sebeple acemiler için öğrenmeye uygun ama profesyonel kayakçıların ihtiyaçlarını karşılamayabilir.

• Ağrı Küpkıran Kayak Merkezi Adresi: Karşıyaka Mah., Aşağıküpkıran Köyü, Ağrı Merkez, Ağrı
• Ağrı Küpkıran Kayak Merkezi Harita: Küpkıran Kayak Merkezi (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

19      Ağrı Meteor Çukuru

• Ağrı Meteor Çukuru Tanıtım:
• Doğubayazıt ilçe merkezinin 35 kilometre doğusunda, Gürbulak gümrük kapısının yaklaşık 2 kilometre kuzeydoğusunda bulunmaktadır.
• 1988 Yılında Erzurum Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulunca tescillenmiş 2’nci derece doğal sit alanıdır.
• Derinlik ve büyüklük itibarıyla Alaska’daki Meteeor çukurundan sonra, Dünya’daki ikinci büyük meteor çukurudur. 
• Bu çukurun, daha farklı iddialara karşın, 1892 yılında düşen büyük bir göktaşı tarafından oluşturulduğu sanılmaktadır.
• Çünkü bu silindirik doğal kuyu, Tersiyer kalkerlerini örten kalın ve çatlaklı bazaltlar içinde, geceleyin birden bire açılmış, o gecenin sabahında Gülveren köyünün kaynak suları bulanık olarak akmıştır. 

• Karstik çöküntü olup derinliği 60 metre, çapı ise 35 metredir. Yöre halkı arasında 1892 yılında gece büyük bir göktaşının düştüğü, sarsıntı  meydana geldiğini ve Gülveren Köyü‘nün su kaynaklarının bulanık aktığı söylenmektedir. 
• Önemli bir turizm potansiyeline sahiptir. Her yıl binlerce turist tarafından ziyaret edilmektedir.

• Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca bu arada erozyonu önlemek ve çukurun içinin toprakla dolmasını engellemek için proje çalışmaları devam etmektedir. 
• 2021 yılında yapılan yorumlarda güvenlik önlemleri kapsamında meteor çukurunun bulunduğu alana “GİRİŞLERİN YASAKLANDIĞI” yönünde bilgiler var.

• Ağrı Meteor Çukuru Adresi: 04400 Sarıçavuş/Doğubayazıt/Ağrı
• Ağrı Meteor Çukuru Harita: Meteor Çukuru (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

20      Ağrı Nuh’un Gemisi İzi

• Ağrı Nuh’un Gemisi İzi Tanıtım:
• Nuh’un Gemisi Ağrı Dağı’nın güney karşısındaki Telçeker ile Üzengili köyleri arasında doğal bir anıttır. Aslında bu anıt, gemi biçiminde bir şekil, iz (siluet) dir. Kalıntı, Türkiye- İran Transit yoluna 3.5 km. mesafededir. 
• Nuh tufanı sonucunda karaya oturan geminin burada kaldığı öne sürülmektedir. Buranın halk arasındaki adı, Cudi dağıdır. 1983 yılından itibaren kutsal geminin kalıntılarını burada arama çalışmaları hızlanmıştır. Başta James İrwin olmak üzeri Amerikalı araştırmacılar burayı çok yönlü incelemişlerdir. Türk bilim adamları ( Atatürk Üniversitesi ve MTA Enstitüsü elemanları) da bu oluşumu bilimsel yönden incelemişlerdir. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklar Yüksek Kurulu 17 Eylül 1987 tarih ve 3657 sayılı kararı ile gemi kütlesinin “ korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlığı” özelliği gösterdiğini belirtildiğinden, burası doğal sit alını ve açık hava müzesi olarak koruma altına alınmıştır. 

Nuh’un Gemisi İzi

• Nuh’ un Gemisinin İzi 11 Eylül 1959 günü harita yüzbaşısı İhsan Durupınar, Doğu bölgesinin havadan çekilmiş fotometrik haritalarını tetkik ederken ilginç bir resmi buldu. Resim bütün dünyayı ilgilendiriyordu. Bunun Nuh’ un gemisi olma ihtimali vardı. Bu tarihten sonra Ağrı dağı ve Telçeker köyü üstündeki heyelan bölgesinde gemi aramaları hızlandı. 
• Heyelan bölgesi, Ağrı dağının tam güney karşısında, Doğubayazıt- Gürbulak yolunun güneyinde, Telçeker ve Üzengili köylerinin yamaçlarındadır. Burada gemi biçimli bir şekil vardır ki, harita yüzbaşısının üzerinde durduğu toprak şekil budur. İlk bakışta gerçekten gemiye benzeyen bu yapının heyelanın etkisiyle mi, yoksa Nuh’ un gemisinin karaya oturduğu yer mi olduğu henüz tartışma konusudur. Şekil Nuh’ un gemisi olması kadar ilginç olmakla beraber, doğal anıt niteliğindedir. Yer kabuğunun bir oyunu sonucunda oluşsa dahi, şekil yer bilimleri açısından da ilginçtir. 
• Nuh’ un Gemisinin Fiziksel Özellikleri 
• Gemi kütlesi, sürekli heyelan olan ve akıntının bütün şiddetiyle devam ettiği yamaçta olduğu halde, yerinde basit kalmış, şekil bozulmamıştır. 
• Kütlenin biçimi, insanoğlunun yaptığı ilk gemilere benzerlik göstermektedir. Baş tarafı çok dar, arka kısmı ortaya doğru daralmış haldedir. 
• Boyut olarak 165 m. x 50 m. x 13 m. ölçüsündedir. ( Bu rakamlar, kutsal kitaplarda belirtilen ölçülere uymaktadır.) 
• Çevresini oluşturan toprak toprak kıyasla; gemi kütlesinin malzemesi kuvvetli bir fiziksel mukavemete sahiptir. 
• Gemi içinde ve yüzeyinde üç ayrı seviyede dizilmiş, eşit aralıklarla dağılmış ve fiziksel farklılıklar gösteren bölümler mevcuttur. 
• Geminin muhtelif yerlerinde gemi direklerini andıran boşluk ve tümsekler vardır. 
• Gemi izinin yanına girilmeye müsaade edilmemekte, uzaktan görülebilmektedir.

Nuh’un Gemisi Efsaneleri:

Tevrat’ta Nuh’un Gemisi:

Nuh’un gemisi, Tevrat’ın Tekvin (Yaratılış) bölümünde ölçüleri, yapımı, tufan ve sonrası ayrıntıları ile anlatılan, insanların kötülüklere dalması dolayısıyla Tanrının büyük bir tufanla “Yarattığım insanları, hayvanları, sürüngenleri, kuşları yeryüzünden silip atacağım”, “Çünkü onlar gaflete düştü” diye geçiren ancak Nuh’un şahsında insanoğlu ve diğer canlılara bir şans daha verme amacıyla yapmasını emrettiği efsanevi bir gemidir.

Nuh’un Gemisi Efsanesi

Sümer efsanelerinden olan Gılgamış destanındaki benzer anlatımlar,  Sümer tanrıları ve Ziusudra arasında yaşanır.

Bu öykünün küçük değişimlerle üç büyük dinin kutsal kitaplarında aynen yer aldığı düşünülmektedir. Örneğin Gılgamış, ölümsüzlük otunu bulan Ziusudra’yı (Utnapiştim) bulmak için yola çıkar ve Tilmun adasına ulaşır.

Ziusudra burada Tevrat ve Kur’an’a göre Nuh’un yaşı konusunda tekrarlanan bir ifadeyle kendisi 650 sene yaşamış ve çocuk yapmıştır.

Kuran’da Nuh’un Gemisi

Kuran’a göre Nuh Tufanı, tüm dünyada olmuş bir olaydır. Genellikle Hüd süresinde bahsi geçer. Kuran’a göre, inanan insanlar dışındakiler helak edilmiş, helak edilenler arasında ise Nuh’un Oğlu da mevcuttur.

Aşağıdaki ayette ise Nuh Tufanı adlı olaydan sonra geminin oturduğu yer bilgisi yer almaktadır. “Ve denildi:

“Ey yer! Suyunu yut ve ey gök, sen de tut.”Ve su çekildi. İş bitirilmişti. Gemi, Cudi üzerine oturdu ve haykırıldı: “O zalimler topluluğu geri gelmez olsun!

Bununla birlikte bazı araştırmacılar tarafından, Nuh’un Gemisi’nin indiği söylenen; Cudi Dağı’nın, da alfabe farkından ötürü “Gudi” isminin Arapça’da “G” harfinin olmamasından kaynaklanarak (Ğudi) “C” harfine dönüşmesinden ötürü; Hud suresinde geçmekte olan; “Gemi de Cûdi dağının üzerine yerleşti.”

44. ayetinin bilimsel olarak etimolojik çevirisinde “Gemi de Gudi dağının üzerine yerleşti” şeklinde olduğu ifade edilmiştir. Ayrıca, “Cudi” kelimesi Arapça’da “yüksekçe yer, tepe” anlamına gelmektedir.

• Ağrı Nuh’un Gemisi İzi Adresi: Üzengili Köyü, 04400 Doğubayazıt/Ağrı
• Ağrı Nuh’un Gemisi İzi Harita: Nuh’un Gemisi İzi (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

21      Ağrı Tendürek Dağı Lav Akıntıları

• Ağrı Tendürek Dağı Lav Akıntıları Tanıtım:
• Tendürek Dağı, Türkiye’de Doğubayazıt ile Çaldıran arasında bulunan volkanik dağdır. Büyük Tendürek (3533 m) ve Küçük Tendürek (3291 m) adlı ikiz volkanik koniden oluşan, belirgin koni ve kraterlere sahip, kuvaterner yaşlı, fazla koni ve kraterin bulunduğu bir stratovolkandır.

• Küçük Tendürek’in zirvesinde 400 m çapında bir krater gölü bulunur. Krater kenarından 1–2 m derinliğindeki çukurlardan 50 °C sıcaklığında buhar çıkmaktadır. Büyük Tendürek’in 200 m derinliğindeki kraterinde su bulunmaz. Kraterden buhar ve bazı gazlar çıkmakta, H2S ayrışıp, kükürt birikmektedir.

• Volkandan çıkan lav ve tüflerin çevredeki Neojen yaşlı göl çökellerinin üzerine gelmiş olması, dağın Neojen sonları kuvaterner başlarında meydana gelmiş olduğunu göstermektedir.
• Yapısında çoğunlukla bazaltlar bulunan Tendürek Dağı’nın kraterinde çıkan sıcak buhar, dağın volkanik faaliyetin henüz tam olarak sona ermediğini göstermektedir.

• Dağın doğusunda bulunan ve çapı yaklaşık 500 metre olan kraterden sıcak su buharları ve hidrojen sülfür gazları çıkar bu gazlar kraterin kenarlarında, sarı renkli bir mineral olan kükürt oluşumunu sağlar.
• Kraterler çevresinde fazla bitki örtüsü bulunmaz.
• Dağın kuzeydoğusunda Doğubayazıt Ovası, güneyinde Çaldıran Ovası yer alır. Doğusunda İran toprakları bulunur. Dağın güneyindeki taşlık yamaçlarda dağ stepleri bulunur. Otlatma baskısının azaldığı yerlerde kısa çalı toplulukları görülür.

• Ağrı Tendürek Dağı Lav Akıntıları Adresi: 04402 Binkaya/Doğubayazıt/Ağrı
• Ağrı Tendürek Dağı Lav Akıntıları Harita: Tendürek Dağı Lav Akıntıları (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

22      Ağrı Eleşkirt ve Toprakkale

• Ağrı Eleşkirt Toprakkale Tanıtım:
• Eleşkirt ismi eski Ermenice kaynaklarda Alaşkert (Ալաշկերտ) olarak geçer. Fakat Ermeni kaynakları bunu genellikle o dönemin ilçe merkezi olan Toprakkale köyü için kullanırlar. Çünkü tarihte Urartu kalesinine sahip etrafı surlarla çevrili olan yerleşim yeri burasıdır. 
• Osmanlıca kaynaklarda, örneğin Şemseddin Sami’nin Kamus-ül’ Alam’ında ilçe merkezinden Aleşkerd (آلشكرد) olarak bahseder. Öte yandan bölgede yaşayan, Ahıska türkleri, Azeri terekemeler bulunmaktadır. 
• Kürtler, ilçe merkezini Zêtka ovayı da içine alan ilçenin tümünü de Elajgir diye adlandırırlar.

• 1926 yılına kadar ilçe merkezinin şimdi köy statüsünde olan Toprakkale tarafında olduğu söylenmektedir.Avrupa E-yolu E80 yolu Eleşkirt’ten geçince ilçe merkezi buraya taşınmıştır.
• Köyün eski adı, 390 yılı kayıtlarında Ermenice’de “Vağarşak kenti” anlamına gelen  Vağarşagerd, 1282 kayıtlarında Walaşgerd, 1514 yılı kayıtlarında ise Alaşgerd Toprakhisarı olarak geçmektedir. Eleşkirt ilçesine adını veren tarihi Vağarşagerd/Alaşgerd kasabası burasıdır.
• Binlerce yıl boyunca Kürt, Türk ve Ermeni halklarının iç içe yaşadığı Eleşkirt, Osmanlı döneminde birlikte yaşama kültürünün geliştiği bir yerleşim yeriydi. Bugün Eleşkirt’te zengin bu kültürlerin bileşiminden meydana gelen yemek kültürü bir hayli zengindir.
• Ağrı-Eleşkirt’te Urartular döneminde günümüze ulaşan yerlerden birisi de Toprakkale’dir.

• Köyün eski adı, 390 yılı kayıtlarında Ermenice’de “Vağarşak kenti” anlamına gelen  Vağarşagerd, 1282 kayıtlarında Walaşgerd, 1514 yılı kayıtlarında ise Alaşgerd Toprakhisarı olarak geçmektedir.
• Eleşkirt ilçesine adını veren tarihi Vağarşagerd/Alaşgerd kasabası burasıdır.
• İlçe merkezine, 14 km. uzaklıktadır. Önceleri: İlçe merkezi burada iken, Cumhuriyet döneminde, ulaşımın yetersizliği nedeniyle, Eleşkirt’e bağlanmıştır.
• Burada kale ve cami, yapı olarak öne çıkar. Kalenin yapım tarihi bilinmiyor.
• Ancak Urartular döneminde yapıldığı tahmin ediliyor.
• Urartuların Ağrı bölgesindeki önemli yerleşimleri: Patnos ve Toprakkale bölgesinde olmuştur.
• 1879 yılında İngiliz arkeologlar, kalede kazılar yapmışlar ve buldukları buluntuları, evet çok iyi tahmin ettiğiniz gibi, çalarak, ülkelerine kaçırmışlardır.
• Kaledeki tapınak ve yerleşim yerleri, tamamen tahrip edilmiş durumdadır. İlçe merkezine 14 km uzaklıkta bulunan Bu kale Urartular döneminde kalmıştır yapılış tarihi tam olarak bilinmiyor. Günümüzde çok az kısmı gelebilmiştir.
• Yalnızca kale burçları ve bir kısım duvarlar, günümüze ulaşmıştır.

• Toprakkale Camisi: Toprakkale köyünde, 1684 yılında, Mirza Bin Abdi Paşa tarafından yaptırılmıştır. Cami: 12.5 x 12.5 metre ölçülerinde, kare planlıdır. Tek kubbeli ve minaresizdir. Kubbesi: 8.20 metre çapındadır.
• Taç kapı ve pencere kenarları kesme taştan, diğer kısımlar ise, moloz taşlardan örülmüştür.
• Selçuklu mimari tarzına uygun olan cami, 1864 yılındaki depremde zarar görmüştür. 1963 yılında, SİT alanı olarak ilan edilmiştir. Cami: 1968 yılında: restore edilmiştir. Dış duvarlardaki derz, bu onarım sırasında yapılmıştır.

• Ağrı Eleşkirt Toprakkale Adresi: 04602 Toprakkale/Eleşkirt/Ağrı
• Ağrı Eleşkirt Toprakkale Harita: Eleşkirt Toprakkale (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)

Ağrı Gezilecek Yerler Listesi         

23      Ağrı İshak Paşa Sarayı Hakkında Her Şey

Ağrı İshak Paşa Sarayı

İshak Paşa Sarayı en ünlü tarihi yapılardan biridir. Osmanlı mimarisi olarak inşa edilen İshak Paşa Sarayı ülkemizde bulunan en eski tarihi yapılardan biridir.

İshak Paşa Sarayı tarihi ve özellikleri oldukça fazla araştırılmaktadır. Peki, İshak Paşa Sarayı nerededir? İshak Paşa Sarayı tarihi ve özellikleri hakkındaki bilgiler nelerdir? İşte İshak Paşa Sarayı hakkında tüm detaylar.

İshak Paşa Sarayı Nerede?

Doğubayazıt’a 8 km mesafede, ovaya hâkim dik bir tepe üzerinde bir masal dünyasından fırlamışçasına, tüm heybetiyle görenleri kendine hayran bırakan İshak Paşa Sarayı ya da İshak Paşa Külliyesi, bir bey kalesidir. Türk mimari tarihinin en güzel eserlerinden İshak Paşa Sarayı, Ağrı’da bulunuyor.

İshak Paşa Sarayı Tarihi:

Ağrı ilinin Doğubayazıt ilçesinde şehre hâkim bir tepenin üstünde mâlikâne olarak kurulmuş bir külliye durumundadır. Harem dairesinin cümle kapısı üstündeki kitâbesine göre 1199 (1785) yılında İshak Paşa tarafından inşa ettirilmiştir. İshak Paşa, bu bölgeye XVIII. yüzyılda hâkim olan Çıldır hânedanından Hasan Paşa’nın oğlu olup vezirlik rütbesiyle Çıldır ve Ahıska valisi oldu. Ancak yaptırdığı sarayın ihtişamı, Osmanlı hânedanı ile rekabete girişmek düşüncesinde olduğunu gösterdiği gibi İran’dan İstanbul’a giderken burada misafir edilen İran elçisinin padişah huzurundaki abartılı sözleriyle bu rekabeti kışkırtması, İshak Paşa’nın gözden düşmesine ve Hasankale’ye sürgün edilmesine yol açtı; İshak Paşa orada öldü.

İshak Paşa Sarayı Özellikleri:

Yapımı 99 yıl süren İshak Paşa Sarayı yerli ve yabancı turistler tarafından yoğun ilgi görüyor. 116 odalı sarayda türbe, cami, surlar, iç ve dış avlular, divan ve harem salonları, koğuşlar bulunur. Toplam olarak sarayın 366 bölme/odası var.

İshak Paşa Sarayı Osmanlı mimarisinin, Anadolu’da günümüze ulaşabilen tek saray yapısı olarak kabul ediliyor. 7600 m2’lik bir düzlem üzerine oturtulan saray, üç tarafı sarp dik bir tepe üzerinde inşa edilmiştir.

İshak Paşa Sarayı Mimari Özellikleri:

İshak Paşa Sarayı’nın planında Türk saraylar geleneği hakimdir. Saray bölümü iki kattan oluşmaktadır. 366 oda da bu iki kat içinde yer almaktadır Saraya ilk önce büyük bir kapıdan birinci avluya girilir. Solda uşak odaları ve ahırlar vardır. Bu avludan ikinci bir avluya geçilir. Burada oturanlar için daireler bulunmaktadır.

İlginç olansa o dönemde kalorifer sisteminin bir şekilde kurulmuş olması. Her oda da taştan yapılmış ocaklar vardır. Taş duvarlardaki boşluklar ise bütün yapının merkezi bir ısıtma sistemine sahip bulunduğunu göstermektedir. Avlunun sağında bir Divan sofası bulunmaktadır. Divan Sofası’nın avluya bakan pencereleri kare şeklinde olup üst kısımları sivri kemerlidir.

Paşa, aşiret reislerini bu sofada kabul eder, toplantılarını yapar. Sofa otuz metre uzunluğunda, yirmi metre genişliğindedir. İç taraftaki pencereler avluya, öbür taraftakiler ise ovaya bakar. Büyük sofada başka odalara açılan kapılar vardır. Sofanın asıl kapısı yanında, tabandan aşağı yukarı bir metre yükseklikte dar ve karanlık küçük bir loca yer alır.

Aşiret reisleri ve bölgenin ileri gelenleri burada oturup davaları, tartışmaları dinlerler. Sofaya bitişik odalar yüksek memurlara ayrılmıştır. Bunların pencereleri baş döndürücü bir yükseklikten Ağrı Dağı’na hakimdir.

Sarayın duvarları, Türk Hat Sanatı’nın sülüs yazı örneklerinden ayet ve beyitlerle süslenmiştir. İslam- î bir süsleme özelliği göstermekle birlikte barok bir dekorla iri bitki motifleri ve hayvan figürleri günümüze kadar dayanırken, süsleme, döşeme, dolap, şerbetlik ve tabanlarından ahşap olan hiçbir parçanın kalmadığı görülmektedir. Sarayın duvarları ve tabanı taştandır.

İshak Paşa Sarayı’nın bazı bölümleri tek, bazı bölümleri iki, bazı bölümleri ise üç katlı ve iki büyük avlu çevresinde oluşturulan bölümlerden meydana getirilmiştir.

İshak Paşa Sarayı öylesine büyük ki, içinde barındırdığı cami, divan odası, fırın, mutfak, ahırları ve hamamıyla sanki küçük bir şehir gibidir.

İshak Paşa Sarayı konumu, görkemli mimarisi, anıtsal tak kapıları, taşa hayat veren motifleriyle tam bir sanat abidesidir.

Bu taş yapının her karesinde Selçuklu sanatının karakteristik özellikleri yer alıyor. Ancak uzmanlar, Barok-Rokoko gibi dönemin Batı etkisinin yanı sıra İran’ın etkileriyle de yoğrularak değişik ve etkileyici bir karakter ortaya çıktığını, farklı medeniyetlere ait izleri olsa da saraydaki motiflere ve kompozisyonlara bakıldığında geleneksel Selçuklu sanatının ağır bastığını söylüyor.

İshak Paşa Sarayı Isıtma Özellikleri:

İshak Paşa Sarayı’nın dikkat çekici özelliklerinden biri de saraydaki ısıtma yöntemi. Şöyle ki; ocaklarda ısıtılan sıcak suyun, toprak künkler vasıtasıyla yapı içerisinde dolaştırılmasıyla bir nevi kalorifer sistemi oluşturularak iç mekânların ısıtılması sağlanmış. Özellikle bölgenin iklim koşulları da göze alındığında, o dönem itibarıyla ne kadar ileri bir ısıtma sistemi olduğu bugün hâlâ şaşkınlık ve hayranlıkla karşılanıyor.

İshak Paşa Sarayı’nın Avluları

İshak Paşa Sarayı’nın iki büyük avlusu var. Birinci avludan ikinci avluya Gotik tarzda anıtsal taç kapıdan geçiliyor. Taç kapı başta olmak üzere, sarayın birçok bölümünde ve mezarlığında sıkça işlenen ve uzun ömrü temsil eden servi ağacı motifi gibi kabartma tekniği ile yapılan değişik figürler, geleneksel Türk – İslam sanatının güzel örnekleri olarak karşımıza çıkıyor.

Kime ait olduğu bilinmemekle beraber İshak Paşa’nın yattığı düşünülen sekizgen planlı türbe, hareketli cephesiyle dikkat çekiyor. Ayrıca avluda, bölge halkı arasında ‘süt çeşmesi’ olarak bilinen, bir musluğundan süt, bir musluğundan su aktığı söylenen bir çeşme bulunuyor. Çeşmenin üzerinde, su ile gül arasındaki aşkı sembolize eden bir damla motifinin içinde kıvrık dal ve yapraklarla birlikte işlenmiş gül motifi oldukça ilgi çekici detaylardan biridir.

İshak Paşa Sarayı’nın Çevresi

İshak Paşa Sarayı’na 500 metre uzakta bulunan, büyük İslam âlimlerinden ‘Memu Zin’ adlı eserin sahibi Şeyh Ahmedi Hani’nin türbesi ve yanı başındaki cami de bölgede en çok ziyaret edilen inanç turizmi merkezlerinden biri olma özelliğini taşıyor. 

İshak Paşa Sarayı’nın Yapımında Kullanılan Malzemeler

Bir eserde sadelik o eserin sanatsal özelliğini ortaya koyar. Sarayın yapımında da özellikle sadeliğe özen gösterilmiştir. Bütün binada üç, dört çeşidi geçmeyen taş kullanılmıştır. Kullanılan taşlarsa tamamen yöreye özgüdür.

Su basman kısımlarında kullanılan taş kırmızımtrak kalkerdir. Selamlık ve Harem kısmı su basmanları üst kornişi ve avlunun diğer su basmanları ve kapı basamaklarında siyah bazalt taşı da görülür.

Minarede kullanılan kırmızı taştan başka yapının iç ve dış duvarları ile oda ve taban döşemeleri bir nevi küfekiye benzer krem renk taşla örülmüştür. Duvarların örülüşünde bol miktarda kireç harcı kullanılmıştır. Sarayda ince işçilik hakimdir. Süslemeler hem sade hem de eşsizdir. Göz nuru, el emeği yanında sanki ilahi bir gücün verdiği ilhamla, ince ince işlenmiştir.

İshak Paşa Sarayı’nın Müştemilatı

Bir de zindan bulunmaktadır sarayda. Davalar sonucunda, ışık oyunlarıyla karşılaştığınız bu zindana suçu ağır olanlar daha karanlık, az olanlar ise daha aydınlık bölümlerde tutulurmuş.

Bu sarayın her bir bölümünü gezdiğinizde hayal gücünüzün nasıl harekete geçtiğini görürsünüz. Sarayda bir dönem katiplik yaptığı söylenen Ahmed-i Hani ve ünlü eseri Mem ü Zin’in hatıra gelmesi de bu yüzdendir.

Siz bir mekânı gezerken, yöredeki efsaneler de sizi takip eder aslında. Bu efsanelerin de peşine düşersiniz aslında. Farklı dönem ve mekânlarda da olsa bu yöreden çıkmışsa eser, esintisinin her bir mekâna sızdığını düşünürsünüz. Nasıl ki aşkın ruhu tekse, mekânların ruhuna yansıyan ve taşların içine sinerek yeniden yaşam bulan bu aşk da tekmiş gibi gelir bana. Yaşananların da duyulan seslerin de tek olduğu gibi. Kulağımda, Mem’in ölürken ağzından “Zin” diye seslenişi. Bu destanda beni etkileyen Mem’in, Dicle nehrine seslenişi…

İshak Paşa Sarayı’nın Mimari Detayları

Eski yerleşim yerinin 7 km. uzağında yer alan saray, 50,00 × 115,00 m. boyutlarında dikdörtgen bir düzende yaklaşık 7600 m2’lik bir alanı kaplamaktadır.

 Doğu-batı doğrultusunda yerleştirilmiş olan saray yan yana üç ana gruptan oluşmaktadır. Saraya, doğu yönünde bulunan sade cephe üzerindeki çok gösterişli bir cümle kapısından girilmektedir. Selçuklu etkileri ağır basan, ancak Avrupa empire (ampir) üslûbunun etkileri de görülen kapı dışa taşkın olup sivri kemerli olarak düzenlenmiştir.

Pilastrlar, nişler ve mukarnasla dekore edilen kapı altta basık kemerli açıklığa sahiptir ve buradan ön avluya geçiş sağlanmaktadır. Cümle kapısının iç cephesi de gösterişli bir kitle halinde olup üstünde ayrıca küçük bir odası vardır. Kare planlı olan birinci avluda kapının sağında duvara bitişik yapılmış sivri kemerli bir çeşme bulunur.

Avlunun sağında altı bodrumlu muhafız hücreleri, bunların arkasında sarayın kuzey duvarı önünde bodrumu zindan, üstü kışla olarak kullanılan mekânlar yer alır. Solda mevcut dış duvara paralel biçimde yerleşmiş olan birim ahır olarak düzenlenmiştir.

Birinci avlunun cümle kapısı karşısında şahane bir iç cephe mevcuttur. Cephenin ortasında âbidevî bir kapı ile iki yanında yüksek pencereler yüksek bir yapı kitlesine işaret eder. İnce uzun taçkapı sivri kemerli olup iki yanındaki iri servi ağacı kabartmalarının dışında oldukça sadedir.

Cephenin sol kısmında orta avlu solundaki binaya girişi sağlayan küçük çapta bir kapı vardır. Üzeri tonozlu bir geçit birinci avlu ile ikinci avluyu birbirine bağlamaktadır. Bu geçidin iki tarafındaki kapılarla yüksekliği az olan zemin katına girilir. Bu katın orta avluya açılan ayrı pencereleri ve birinci avluya açılan kapıları vardır. Burada orta hizmetlerinin görüldüğü birimler bulunmaktadır.

İkinci avlu, dört tarafı bina grupları ile çevrili ve dikdörtgen planlı bir sahadır. Sağ tarafında sarayın mâbeyin dairesinin divan sofası ile selâmlık teşkilâtına ait binalar ve ayrıca bir camiyle bitişiğinde bir türbe yer alır. Sağdaki selâmlık dairesine, sivri kemerli bir eyvan içinde düzenlenmiş olan dikdörtgen açıklıklı ve mukarnaslı yaşmaklı bir kapıdan girilir.

Buradan merdivenli bir geçitle hol ve koridorlara ulaşılır. İlk holden selâmlık kısmının divan salonuna ve sofalara geçmek mümkün olduğu gibi merdivenlerden üstteki terasa da çıkmak mümkündür. İkinci holden ise cami yanındaki odalara ve camiye geçiş sağlanmaktadır.

İshak Paşa Sarayı’nın Odaları:

Mâbeyin dairesinin divan salonu, bir kemerli geçitle güney kısma doğru uzanan diğer salonlara ve cumbalı bir sofa ile müteakip küçük odalara bağlıdır. Bu kısımda tahribat fazla olduğundan mevcut duvar izleri yardımı ile çıkarılan plandan yapıları takip etmek mümkün olmaktadır.

1995 yılı restorasyonunda bu kısımlar temizlenmiş ve açığa çıkarılmıştır. Selâmlık kapısının sağında yer alan divan sofası iki sıra, solda yer alan diğer mekânlar ise tek sıra pencerelerle avluya açılmaktadır. Az çok bütün hüviyetiyle ayakta kalabilmiş mâbeyin dairesi yapılarından biri cami kısmıdır. Mâbeyin ikinci holüne açılan bir kapı ile doğrudan doğruya caminin harimine girilir.

İshak Paşa Sarayı’nın Camisi

Cami sarayın iki katı yüksekliğinde olup son cemaat yerinin üstü terastır. Terasın kuzey cephesi köşelerinde piramit biçiminde külâhları olan kuleler yer alır.

Sivri kemerli nişler içinde dikdörtgen açıklıklı iki sıra pencereye sahip mihrap cephesinde üstte bir yuvarlak pencere bulunmaktadır. Dışa taşkın mihrap çıkıntısının köşeleri sütunçelerle yumuşatılmıştır. Dışta mihrap çıkıntısı, pencere alınlıkları ve çevreleri süslenmiş olan yapının içinde de taş süsleme görülmektedir. Yuvarlak kemerli bir alanla sınırlanan mihrapta alınlığın altında sivri kemerli, mukarnaslı, yaşmaklı niş beş kenarlı olarak düzenlenmiştir. Caminin kıble duvarı dış kenarında bir türbe bulunmaktadır.

Türbenin avlu zemininde görülen kısımları methal örtüsü ile iki havalandırma menfezlidir. İçinde sanduka vb. bulunmayan esas türbe zemin altında dikdörtgen, üstte ise sekizgen planlı bir yapıdır. Üstte kırık piramidal bir külâhla örtülü olan yapının köşeleri, yonca biçimli iri sütunçelerle hareketlenen cepheleri kabarık bitkisel süslerle dolguludur.

Orta avlunun sol tarafında bulunan diğer selâmlık binaları çok haraptır ve alt katları tonozlu, kemerli, kâgir bir yapı halindedir. Üst odalardan kalan bazı bakiyelere göre burada geniş ikamet ve istirahat yerleriyle sofaların bulunduğu anlaşılmaktadır. İçleri zamanla moloz dolmuş olan bu birimler son yıllarda temizlenmiştir. Saray binasının genel plan ve yapı âhengine göre bu kısmın ek bir bölüm olduğu anlaşılmaktadır. Bu bina grubu, esas planın istikametlerine içten uyarsa da dıştan araziye uygun düşürebilmek için bir kısmı çarpık durumda yapılmıştır.

İshak Paşa Sarayı’nın Harem Dairesi

İkinci avlunun karşısında sarayın paşa dairesi denilebilecek harem kısmı bulunur. Duvarın ortasında, iki yanındaki sağır cepheyi süslemek amacıyla oyulmuş süs panolarının yer aldığı muhteşem bir tak kapısı vardır. İri bir kaval silme ile sınırlanan kapı, altta karşılıklı birer aslan figürünün yer aldığı girift bitkisel kompozisyonlar, geniş bordürle çevrelenmiştir. Dikdörtgen açıklıklı ve mukarnaslı yaşmaklı kapının üzerinde dışa pencere ile açılan küçük bir oda bulunmaktadır.

Cephe duvarında da bir üst katın varlığına işaret eden pencere izleri mevcuttur. Charles Texier ve Flandin’in gravürlerinde bu pencereler açıkça görülmektedir. Ancak yapının iç kısmı fazla harap olduğundan sadece zemin kata ait bölmeleri tesbit etmek mümkün olabilmektedir.

Harem dairesinin kapısından küçük bir hole ulaşılır. Buradan sağda ve solda ikişer kapı ile bunun karşısındaki bir kapıdan dairenin çeşitli kısımlarına geçilir. Sağdaki kapının birinden genişçe bir bölmeye, yandaki kapıdan ise içerideki taşlık (iç avlu) önündeki odaya ulaşılır. İki oda arasında da ayrıca bir kapı bulunur.

Harem dairesi plan düzeni bakımından mutfak, iç avlu ve hamam grubu ile ayrı olarak incelendiğinde harem odaları bu kısımdan “L” şeklinde bir koridorla ayrılıp kuzey ve güney kısmı kaplamak üzere yine “L” şeklinde bir plan tertibiyle bu kitleye eklenir. Zemin katta, on iki gözden ibaret harem dairesinin alt kısım odaları bulunur. Üst kata ve arka terasalı bahçeye bağlantıyı sağlayan merdivenli geçitler batı cephesinin ortasındaki kısımda yer almaktadır. Harem dairesinin ikinci kata ait kalıntıları bugün kuzey duvarının camiye bitişik olan kısmında görülmektedir. Bu bakiyelere göre alttaki odalar nisbetinde bir teşkilâtın üst katta da mevcut olduğu anlaşılmaktadır.

Haremin ortasında yer alan ve doğu-batı yönlerinde ikişer sütunla taşınan üç sivri kemerli açıklığa sahip dikdörtgen planlı bölümün kabul salonu veya bir iç avlu olduğu hususunda araştırmacılar farklı görüşler ileri sürmektedir. Bu bölümün kuzey ve batısında yer alan koridorların arkasında çok sayıda dikdörtgen mekân vardır. Güneyinde ise hamam, mutfak, tuvalet, servis odaları yer almakta olup burada yer yer iki katlı mekân düzenlemeleri görülmektedir.

İshak Paşa Sarayı’nın Mutfak ve Aşevi Sistemi

Giriş holünün sol tarafındaki kapılarla içleri fazla harap iki büyük odaya girilir. Holün karşısındaki kapıdan ayrı bir servis mekânına geçilir. Buradan da merdivenli bir kapı ile mutfak kısmına ulaşmak mümkündür. Arka tarafta yer alan hamam binasının külhanı da bu holde bulunur. Ayrıca servis holü üstünün açık olduğu düşünülebilir.

100 m2’ye yakın bir alan kaplayan mutfak çatı örtüsü, dört büyük kemerin karşılıklı kurulması ile meydana gelmiş ilgi çekici bir yapıdır. İçinde sadece küçük bir aş ocağı vardır. Güney yönüne bakan iki penceresi ve diğer duvarlarında muhtelif istikametlere açılan kapılar bulunur. Aşevinin yanından küçük bir geçitle harem dairesi koridoruna girildiği gibi hamam binasına da ulaşılır. Kubbeli, iki gözden ibaret bir plana sahip hamam odalarının biri soyunma, diğeri yıkanma yeridir.

İshak Paşa Sarayı Kısa Bilgi

İshak Paşa Sarayı Ağrı’da yapılmış en önemli eserlerden biridir. Ayrıca Ağrı’da yapılmış en büyük tarihi yapıdır. İshak Paşa Sarayı çevre ülkelere Osmanlı Devleti’nin gücünü ve ihtişamını göstermek amacı ile yapılmış bir tarihi yapıdır. Tam anlamıyla bir Türk saray geleneği izlerine İshak Paşa Sarayı‘nda rastlanır. Osmanlı Devleti Lale devrinde iken yapmış olduğu son en büyük yapı olarak İshak Paşa Sarayı‘nı inşa ettirmiştir.

• İshak Paşa Sarayı 116 odası bulunan bir saraydır.
• İshak Paşa Sarayı‘nın içinde türbe, sur, cami ve iç dış surlar bulunmaktadır. Ayrıca divan ve harem salonları koğuşlar bulunmaktadır.
• Muhakkak görülmesi gereken bir yer zindanları salonları taş işleme duvarlarıyla insanı gerçekten o tarihe götürüyor muazzam bir işçilik adeta taşı konuşturan sanat park sorunu yoktur.
• Sarayın içinde pek çok motifler süslemeler bolca bulunur.
• İshak Paşa Sarayı Selçuklu Devleti’nin sanatını yansıtır.
• Tek kubbeli bir cami bulunur.
• Caminin içerisinde ki motifler bitkisel zengin motifler ile süslenmiştir.
• İshak Paşa Sarayı‘nda klasik Osmanlı mimarisi eserler de bulunur.
• Saray’da aynı zamanda Avrupa Barok sanatının da izlerine rastlanır.
• İshak Paşa Sarayı‘nda Türk kültürünün izlerine de rastlanmaktadır.
• Giriş ücretlidir.

• Ağrı İshak Paşa Sarayı Adresi: 04400 Yukarıtavla/Doğubayazıt/Ağrı
• Ağrı İshak Paşa Sarayı Harita: İshak Paşa Sarayı (Bağlantıyı tıklayıp bulunduğunuz yere uzaklığını öğrenebilir ve yol tarifi alabilirsiniz.)