Türkiye’nin Outdoor Sayfası olarak özellikle outdoor turizminde büyük eksiklik olarak gördüğümüz illerin tek tek tanıtımı, illerde yapılabilecek outdoor aktiviteleri, outdoor ürün satan firmalar, kamp alanları, doğal güzellikler, yürüyüş rotaları gibi bütün bilgileri içeren bir yazı dizisine başladık. Bu yazı dizimizde Hakkari’yi tanıtıyoruz.

Hakkari Tanıtımı ve Gerekli Bilgiler

Hakkari Hakkında

Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nde konumlanan Hakkari, ülkenin güneydoğusundaki en uzak noktadadır. Stratejik bir öneme sahip olan Hakkari, güneyde Irak’a, doğuda İran’a sınırı olan bir şehirdir. Dağlık ve engebeli bir arazi üzerine kurulu olan bu kadim şehir, tarih boyunca birçok medeniyetin zorlandığı bir yerleşim yeridir. Urartular, Hititler, Hurriler, Persler ve birçok farklı uygarlığın geçmişte yaşadığı önemli bir merkez olarak bilinir. Bu medeniyetler, şehrin çeşitli bölgelerine inşa ettikleri kalelerle yaşam alanlarını koruma altına almışlardır. Hakkari, uzun yıllar boyunca farklı dinlere mensup toplulukların bir arada yaşadığı bir şehirdir; camiler, kiliseler ve manastırlar şehir dokusunu zenginleştirir.

Hakkari, doğa sporları ve yayla turizmi için uygun bir coğrafyaya sahiptir. Zap Suyu’nda rafting, Zap Vadisi’nde trekking, Sümbül Dağı’nda tırmanma gibi doğa sporları Hakkari’nin sunduğu aktiviteler arasındadır.

Yüksek yaylalarda yetişen leziz Hakkari balı, bölgenin önemli bir lezzeti olarak öne çıkar. Hayvancılığın yaygın olduğu topraklarda üretilen etli yemekler ve çorbalar, yöresel mutfak kültürünü yansıtır. Ayrıca, Hakkari geniş arazilere sahip olması nedeniyle kuru baklagil ekimi için elverişli bir bölgedir. Buğday, nohut, arpa, mercimek gibi besinlerle hazırlanan birçok yemek, yöresel mutfağın zenginliğini ortaya koyar.

Hakkari’de Gezilebilecek Tarihi Yapılar

Hakkari’deki Tarihi Camiler:

1. Çukurca Emir Şaban Camii:
   • Çukurca İlçe merkezinde, hükümet konağının kuzey doğusunda bulunan cami, medrese üniteleri ile kompleks bir yapı oluşturur.
   • Kareye yakın dikdörtgen planlı olan caminin dört sahası bulunur ve kuzey doğusunda bir gasilhane yer alır.
   • Camiye adını veren Emir Şaban’ın kimliği bilinmemektedir. Doğu tarafındaki mezarlıkta adına bir türbe bulunmaktadır.
   • Restorasyon ve çevre düzenleme çalışmaları sonucunda Eylül 2021’de ibadete açılmıştır.
2. Şeyh Ali Camii (Üzümcü Köyü):
   • Hakkari merkeze bağlı Üzümcü köyünde yer alır. Çukurca-Hakkari karayolundan 1 km’lik stabilize bir yol ile ulaşılabilir.
   • Batıdan doğuya doğru eğimli bir araziye kurulan cami, üç katlıdır ve farklı fonksiyonları içermektedir.
   • Yapılan onarımlar sonucunda cami dış beden duvarlarına dokunmadan ve planını kısmen koruyarak iki kata düşürülmüştür.
   • Zemin kat ziyaretgâh, birinci kat ise cami olarak kullanılmaktadır.
3. Pir Gevher Camii:
   • Sinan Vadisi’nin güneyinde kayalıkların üzerine kurulmuştur. Kuzey tarafı uçurumla çevrilidir.
   • 18-19. yüzyıla ait olduğu düşünülen cami, kireç harçlı moloz taş duvarları ile dikkat çeker.
   • Üzerinde tarihlemeye ve süslemeye dair herhangi bir kitabe veya süsleyici unsur bulunmamaktadır.
   • Rölöve, restorasyon, restitüsyon ve çevre düzenleme projeleri hayata geçirilmek üzere kuruldan geçmiştir.

Bu tarihi camiler, Hakkari’nin zengin kültürel mirasını yansıtan önemli yapılar arasında yer almaktadır.

Hakkari’deki Tarihi Saray ve Medreseler:

1. Kayme Sarayı:
   • Nehri’deki eski yerleşimlerin kuzey tarafında, köy evlerinin batısında bulunan saray, iki katlıdır ve kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen bir alana oturur.
   • Kuzey cephesindeki giriş kapısında H.1332 (1914) ve H.1330 (1912) tarihlerini içeren iki kitabe bulunmaktadır.
   • Restorasyon çalışmaları tamamlanan Kayme Sarayı, 22 Temmuz 2016’da restore edilerek ziyarete açılmıştır.
2. Kelat Sarayı:
   • Şemdinli’ye 17 km uzaklıkta, eski ilçe merkezinin güneybatısında dere kenarında kurulmuştur.
   • Büyük ölçüde yıkılan saraydan günümüze iki kemer ve bir duvar kalmıştır.
   • Kuzey-güney doğrultusunda, dikdörtgen planlı ve üç katlı olan sarayın kesin tarihi belirtilmemiştir.
3. Meydan Medresesi:
   • Hakkari Merkez, Biçer Mahallesi’nde bulunan medrese, H.1112-M.1700-1701 tarihlerinde inşa edilmiştir.
   • İki katlı ve iki kanatlı medrese planında olan Meydan Medresesi, Osmanlılar döneminden kalmış en önemli anıtsal yapıdır.
   • 2015 yılında Hakkari Üniversitesi’ne tahsis edilen medrese, kültür evi ve sergi salonu olarak kullanılmaktadır.
4. Zeynel Bey Medresesi:
   • Hakkari Merkez, Biçer Mahallesi’nde bulunan medrese, Maliye Hazinesi’ne aittir ve 16. yüzyılda Osmanlı eseridir.
   • Dikdörtgen planlı olan medrese, orta avlu ve çevresini çevreleyen odalardan oluşmaktadır.
   • 2005 ve 2006 yıllarında yapılan kazı ve temizlik çalışmaları sonucunda medresenin tamamı ortaya çıkarılmıştır.
   • Van Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü tarafından Zeynel Bey Medresesi Teşhir-tanzim, aydınlatma ve restorasyon projesi hazırlanmıştır.

Hakkari’deki Tarihi Kiliseler ve Manastırlar: İz Bırakan Tarihî Mekânlar

1. Koçanis (Konak) Kilisesi:
   • Konum: Hakkâri merkeze 18 km. uzaklıktaki Konak (Koçanis) köyünde.
   • Özellikler: Geniş düzlükler ve kayalıkların bulunduğu vadide yer alır. Dış cephesi tamamen düzgün kesme taş malzeme ile inşa edilmiştir. Kapı, iki renkli taşla süslenmiş sivri kemerli girinti içerisine açılmıştır. Batı tarafta Asuri dilinde bir kitabe ve iki güneş saati bulunmaktadır.
2. Mar Abdişo Manastırı:
   • Konum: Oğul Vadisi, Tal (eski adıyla) bölgesi, Hakkâri merkeze 27 km uzaklıkta.
   • Özellikler: Sarp kayalıkların önünde kurulmuş, ulaşımı zor bir yapıdır. Manastır ve kiliseler Oğul Vadisi’nde bulunur. Doğal kaya girintilerinden faydalanılarak dik ve sarp kayalıklara inşa edilmiştir. Yüksekova Nehil Çayı üzerinde yer alan Nehil Sazlık Alanı, manastırın etrafında göçmen kuşların konakladığı bir bölge olarak bilinir.
3. Mar Şalita Manastırı (Kırıkdağ Köyü):
   • Konum: Kırıkdağ vadisinin batı yamacında, Dikmen Mahallesi’ne 6 km uzaklıkta.
   • Özellikler: Dağ Kilisesi veya Beyaz Kilise olarak bilinir. Yüksek bir mevkide yer alır ve ulaşımı zordur. Kaya oyuğu içerisine inşa edilmiştir. Yapı, Dera Çiya veya Dera Keriser olarak da adlandırılır. Üç katlı bir yapıya sahiptir ve zemin kat kilise olarak düzenlenmiştir. Duvarları sağlam bir savunma amacını gösterir.

Bu tarihi kilise ve manastırlar, Hakkari’nin zengin tarihini ve kültürünü yansıtan önemli izler taşımaktadır. Ziyaret edenlere benzersiz bir tarihî deneyim sunarlar.

Hakkari’deki Tarihi Köprüler ve Su Bendleri:

1. Sidan Vadisi Su Bendi:
   • Çukurca ilçesinin Bey Mahallesi’nde Sidan Vadisi’nde bulunur.
   • Haskel kayalıklarının alt kesiminde, vadinin içinde meskun bir alan dışında yapılmıştır.
   • Sidan deresinin kuzey tarafındaki sırtta, kayalıklara yaslanmış bir şekilde inşa edilmiştir.
   • Bey Mahallesi’ndeki dereden alınan suyu Narlı’daki bahçelere aktaran yaklaşık 5 km’lik bir kanalın üzerindedir.
   • Su kemeri ve duvarları, topoğrafik ve kayalıklara göre şekillenmiş bir yapıdır. Duvarlarla birlikte 68 m. uzunluğunda, 10 m. yüksekliğindedir.
2. Taş Köprü:
   • Şemdinli Çayı üzerinde, ilçe merkezine 13 km uzaklıktadır ve Nehri-Derecik-Irak yolunun bağlantısını sağlamaktadır.
   • Köprünün Şeyh Seyyid Muhammed Sıddık tarafından yaptırıldığı kabul edilmektedir.
     20. yüzyılın başlarında inşa edildiği düşünülmektedir.
   • Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2002 yılında restore edilmiştir.

Hakkari’deki Mağara ve Kaya Resimleri: Doğanın Sanat Galerisi

1. Sümbül Dağı Mağarası:
   • Özellikler: Hakkari’nin simgesi durumundadır. Bu mağara, doğal güzellikleri ve içinde barındırdığı muhtemel kaya resimleri ile mağara turizmi açısından önemlidir. Ancak, detaylı bir inceleme yapılmamıştır.
2. Karadağ Mağarası:
   • Özellikler: Hakkari ilinde bulunan diğer önemli mağaralardan biridir. Doğal özellikleri ve muhtemel kaya resimleri ile ziyaretçileri cezbetmektedir.
3. Cilo Buzul Mağaraları:
   • Özellikler: Cilo-Cmt dağlarının Gevarok Vadisi’nde keşfedilen ve yaklaşık 5000 yıllık olduğu varsayılan kaya resimleri, mağara turizmi açısından önemli bir potansiyele işaret etmektedir.
4. Gevarok Vadisi’ndeki Kaya Resimleri:
   • Özellikler: 1938’de keşfedilen ve 5000 yıllık olduğu tahmin edilen kaya resimleri, Hakkari’nin mağara turizmi açısından zengin bir potansiyele sahip olduğunu göstermektedir. Toplamda 1179 kaya resmi tespit edilmiştir ve keşfedilmeyi bekleyen daha birçok resim olduğu tahmin edilmektedir.

Hakkari’nin mağara ve kaya resimleri, doğal güzelliklerin yanı sıra bölgenin tarihî ve kültürel zenginliklerini yansıtan bir sanat galerisini oluşturuyor. Keşfedilmeyi bekleyen binlerce yıllık tarihî izler, ziyaretçilere eşsiz bir deneyim sunma potansiyeline sahiptir.

Hakkari’deki Tarihi Kaleler:

1. Mir (Çölemerik) Kalesi:
   • Hakkari kent merkezinde yer alan bu kale, yaklaşık 150-200 m civarında nisbi bir yükselti üzerine kurulmuştur.
   • Zaman içinde birçok tahribata uğramış olup günümüzde mimari dokusuna dair sınırlı bilgi bulunmaktadır.
   • Kale, kenti tümüyle gören bir konumda yer almaktadır.
2. Bay Kalesi:
   • Şehrin güney tarafında, merkeze 7-8 km uzaklıkta yer alan Bay Kalesi, deniz seviyesinden 2025 m yükseklikte sarp ve kayalık bir tepe üzerindedir.
   • Kuzeyden ve güneyden tırmanarak kaleye ulaşmak mümkündür.
   • Mimari dokusu büyük ölçüde tahrip olmuş olsa da en üst kesiminde moloz taşlar ve horasan harcı ile tutturulmuş duvar izleri bulunmaktadır.
   • Kale çevresinde dağılmış seramik parçaları, burada Demir Çağı’ndan Ortaçağ sonlarına kadar yerleşim olduğunu göstermektedir.
3. Kasrı Hevtgan Kalesi:
   • Çukurca’nın kuzey batısında, Sidan Vadisi’nde bulunan bu kale aynı zamanda Mir Evi olarak da bilinmektedir.
   • Kayalık bir alana inşa edilmiştir ve günümüzde ulaşım oldukça zordur; çünkü patika veya benzeri bir yol bulunmamaktadır.
   • Kale, mimari özellikleri ve zorlu ulaşım koşullarıyla dikkat çekmektedir.

Bu tarihi kaleler, Hakkari’nin zengin tarihini yansıtan önemli yapılar arasındadır. Her biri, bölgenin geçmişine dair izler taşımakta ve kültürel mirasın bir parçası olarak korunmaktadır.

Hakkari’de Gezilecek yerleri sizin için özel olarak hazırladığımız Hakkari Gezi Rehberi haritamızda bulabilirsiniz.

Hakkari’nin keşfedilmeyi bekleyen zengin kültürel ve doğal hazinelerini sizin için sıraladık. Şehrin göz kamaştıran güzelliklerini keşfetmek istiyorsanız, Hakkari’de gezilecek yerler hakkında kapsamlı bilgiler içeren aşağıdaki rehberimize göz atabilirsiniz. Tarihi zenginlikleri, doğal harikaları yöresel lezzetleri ve benzersiz atmosferiyle Hakkari her ziyaretçisine unutulmaz bir deneyim sunuyor. Hakkari’nin eşsiz atmosferinde kaybolmak ve şehrin tarihle iç içe geçmiş dokusunu hissetmek için, siz de bu muazzam şehri keşfetmeye hazır olun.

Hakkari’nin gezilecek bütün mekanları, outdoor olanakları, kamp karavan tesisleri hakkındaki yazılarımız aşağıdadır. Açılır pencereyi tıklayarak Hakkari hakkındaki bütün yazılarımıza ulaşabilirsiniz.

TurkeyOutdoor.org: Doğayla Buluşma Merkezi!: TurkeyOutdoor.org, Türkiye’nin en çekici açık hava platformu! Yürüyüş, kamp, bisiklet, kano, dağcılık, kaya tırmanışı, rafting, dalış, yamaç paraşütü, binicilik gibi doğa sporlarıyla ilgili detaylı rehberler, benzersiz rotalar, güncel haberler ve unutulmaz etkinliklerle dolu.

Türkiye’nin Doğasını Keşfedin! TurkeyOutdoor.org, Türkiye’nin dört bir yanındaki doğal güzellikleri keşfetmek isteyenlere hitap ediyor. Özenle hazırlanmış bilgiler, etkileyici rotalar, çarpıcı fotoğraflar ve ilham verici videolar sizi bekliyor. Ayrıca, Türkiye’deki açık hava etkinlikleriyle ilgili en güncel haberlere ve etkinlik takvimine de göz atabilirsiniz.

Outdoor Tutkunları İçin Özel Rehber!: TurkeyOutdoor.org, Türkiye’de outdoor etkinliklere ilgi duyan her seviyeden maceraperest için ideal bir kaynaktır. Deneyimli gezginlerden yeni başlayanlara kadar herkesi hedefleyen bu platform, Türkiye’deki açık hava etkinlikleriyle ilgili ihtiyacınız olan her şeyi sunuyor. Doğa, kamp ve macera arayanlar için mükemmel bir rehber olarak öne çıkıyor. Sizi, unutulmaz bir doğa serüvenine davet ediyoruz! TurkeyOutdoor.org ile hayalinizdeki maceraya adım atın!

https://turkeyoutdoor.org/