Türkiye’nin Outdoor Sayfası olarak özellikle outdoor turizminde büyük eksiklik olarak gördüğümüz illerin tek tek tanıtımı, illerde yapılabilecek outdoor aktiviteleri, outdoor ürün satan firmalar, kamp alanları, doğal güzellikler, yürüyüş rotaları gibi bütün bilgileri içeren bir yazı dizisine başladık. Bu yazı dizimizde Isparta’yı tanıtıyoruz.

 

Isparta Tanıtımı

Isparta: Doğanın İncisi ve El Dokuması Halıların Başkenti

Isparta’nın Coğrafi Konumu ve Komşuları

Isparta, Türkiye’nin Akdeniz Bölgesi’nin batısında yer alan bir şehir olup, “Göller Bölgesi”nin merkezi konumundadır. 32 numaralı il trafik kodu ile tanınan bu şehir, 30°20’ ve 31°33’ doğu boylamları ile, 37°18’ ve 38°30’ kuzey enlemleri arasında konumlanmıştır. Doğuda Konya’nın Beyşehir, Doğanhisar ve Akşehir ilçeleri; kuzeyde Afyon’un Çay, Şuhut, Dinar ve Dazkırı ilçeleri; batıda Burdur’un Merkez, Ağlasun ve Bucak ilçeleri; güneyde ise Antalya’nın Serik ve Manavgat ilçeleri ile komşudur. Toplamda 13 ilçeden oluşan Isparta, bu coğrafi konumuyla zengin bir doğal çeşitliliğe ev sahipliği yapmaktadır.

Isparta Genel Bilgiler:

• Konum: Isparta, Akdeniz Bölgesi’nin batısında yer alır ve “Göller Bölgesi”nin merkezi konumundadır.
• Trafik No: 32
• Yüzölçümü: 8.933 km²
• Nüfus:
  • Şehir Merkezi (2022): 268.595
  • İl ve İlçeler Genel Toplam Nüfusu (2022): 445.325

Isparta’nın Nüfus ve Yüzölçümü

Isparta’nın geniş ve etkileyici toprakları, 8.933 km²’lik bir alanı kapsamaktadır. Şehir, 2022 itibariyle 268,595 kişilik bir nüfusa sahipken, il genelindeki toplam nüfus 445,325 kişiyi bulmaktadır. Bu sayılar, Isparta’nın sakin ve huzurlu atmosferini vurgulamaktadır.

Isparta’nın İlçeleri ve Doğal Sınırlar

Isparta, 13 farklı ilçesi ile büyük bir çeşitlilik sunmaktadır. Merkez ilçeden sonra en büyük ilçe merkezi Yalvaç iken, en az nüfuslu ilçe ise Yenişarbademli’dir. Isparta’nın yüksek ve engebeli toprakları, doğal sınırlarla çevrili bir mozaik oluşturur. Sultan Dağları, Beyşehir Gölü, Göl Dağları, Antalya Havzası’nın yüksek kesimleri, Karakuş Dağları, Söğüt Dağları, Burdur Gölü ve Ağlasun ile Bucak yaylaları gibi doğal özellikler, Isparta’nın coğrafi zenginliğini belirler.

Isparta’nın Coğrafi Konumu:

• Isparta, doğuda Konya’nın Beyşehir, Doğanhisar ve Akşehir ilçeleri; kuzeyde Afyon’un Çay, Şuhut, Dinar ve Dazkırı ilçeleri; batıda Burdur’un Merkez, Ağlasun ve Bucak ilçeleri; güneyde ise Antalya’nın Serik ve Manavgat ilçeleri ile komşudur.
• İlde toplam 13 ilçe bulunmaktadır: Aksu, Atabey, Eğirdir, Gelendost, Gönen, Keçiborlu, Senirkent, Sütçüler, Şarkikaraağaç, Uluborlu, Yalvaç, Yenişarbademli.

Isparta’nın Doğa ve Toprak Yapısı:

• Isparta’nın toprakları genelde engebeli bir yapıya sahiptir. Sultan Dağları, Beyşehir Gölü, Göl Dağları’nın güney uzantıları, Antalya Havzası’nın yüksek kesimleri, Karakuş Dağları, Söğüt Dağları, Burdur Gölü ve Ağlasun-Bucak yaylaları gibi doğal sınırlarla çevrilidir.
• Yüksekliği 3000 metreyi bulan dağlar, ova ve vadi özelliğindeki düzlükler, çeşitli büyüklükteki doğal göller, Isparta’nın doğal güzelliklerini oluşturur.

Isparta’nın Tarım Ürünleri

Isparta’nın Tarım Hikayesi: Toprağın Zenginlikleri ve Ürün Çeşitliliği

Isparta ilinin tarımı, dağlık ve engebeli arazisi üzerinde şekillenmiş, farklı bölgelerde çeşitli tarım ürünlerinin yetişebileceği bir zemin sunmaktadır. İl, genelde killi ve kalkerli topraklara sahiptir, bu da tarım için uygun bir zemin sunar. İldeki tarım arazisinin kullanım amacına göre dağılımı incelendiğinde, tarım arazisi %29, orman arazisi %39, çayır mera arazisi %2, tarım dışı arazi %5, su yüzeyi (göl-baraj-gölet) %8, çıplak kaya ve tescil harici yerler %17 olarak belirlenmiştir.

Isparta’nın konumu ve iklimi, İç Anadolu, Batı Anadolu ve Akdeniz Bölgesi’nin geçiş bölgesinde olması nedeniyle çok çeşitli bitki örtüsüne olanak tanır. İl, hububat, meyve, sebze, baklagiller, endüstri bitkileri, yem bitkileri ve kavaklık gibi birçok tarım ürününün yetişebildiği bir bölgedir.

Tarım arazisinin büyüklüğüne göre dağılımına bakıldığında, tarla bitkileri %48,99, nadas %13,92, meyvelikler %11,30, bağ %3,03, süs bitkileri %0,74 ve kullanılmayan alan %20,07 olarak sıralanmaktadır. Bu dağılım, Isparta’nın tarımının geniş bir yelpazeye yayıldığını göstermektedir.

Isparta, sulama projeleri konusunda da aktif bir rol oynamaktadır. DSİ’nin 18. Bölge Müdürlüğü, Isparta, Burdur, Afyon ve Konya’nın Akşehir İlçesini kapsayan bir görev alanına sahiptir. Sulama projeleri ile sulu tarım elverişli arazinin alanı genişletilmeye çalışılmaktadır.

Yeraltı ve yerüstü su potansiyeli incelendiğinde, Isparta’nın bu kaynaklardan yeterince faydalandığı görülmektedir. Toplamda 517 hm3/yıl su potansiyeline sahip olan il, tarım için gerekli su kaynaklarına sahiptir.

Makineleşme, Isparta tarımında 1950’lerde başlamış, ancak engebeli arazi, küçük işletmeler ve emek-yoğun üretim yöntemleri nedeniyle hızlı bir makineleşme süreci yaşanmamıştır. Ancak 1970’lerden sonra makineleşme önem kazanmış, özellikle meyvecilikte üretim artışı ve pazar bağlantılarının gelişmesiyle dikkat çekmiştir.

Gül, elma ve kiraz gibi ürünler Isparta’nın tarımının temelini oluşturmaktadır. Bu ürünler, bölgenin iklim ve toprak özellikleriyle uyumlu olarak başarılı bir şekilde yetiştirilmekte ve pazarlanmaktadır. Isparta’nın tarım hikayesi, zengin toprakları ve çeşitli iklimiyle her geçen gün daha da büyümekte ve çeşitlenmektedir.

Isparta Lavantası

Isparta’nın Lavanta bahçeleriyle ünlü Kuyucak Köyü, Isparta İl Merkezi’ne 50 km uzaklıkta olup, doğal güzellikleri ve yüksek konumuyla Burdur Gölü manzarasına hakim bir bölgedir. Köy, Isparta Süleyman Demirel Havalimanı’na 25 km, Antalya-İstanbul Karayolu’na ise 10 km mesafededir.

Kuyucak Köyü’nde 5000 dekarda lavanta yetiştirilmekte olup, lavanta tarlaları Temmuz ayının başında açmaya başlar ve Temmuz sonundan Ağustos ortalarına kadar hasat işlemleri devam eder. Bu köyde yetiştirilen lavanta, Türkiye lavanta üretiminin %90’ını oluşturur. Üreticiler tarafından hasattan sonra yaş ya da kurutularak elde edilen lavanta çiçekleri, fabrikalarda işlenir ve krem, sabun, yağ, kolonya gibi birçok ürüne dönüşerek tüketicilere sunulur.

Lavanta bitkisi ve lavanta bazlı ürünler, sinirleri yatıştırmak, uyku bozukluklarını tedavi etmek, romatizma ve kas ağrılarını hafifletmek, akne tedavisi, saç köklerini güçlendirmek, ev ve giysilerden zararlı böcekleri uzak tutmak ve güzel koku sağlamak gibi birçok faydalı özelliğe sahiptir. Ayrıca, lavanta çayının güzel kokusu ve sakinleştirici etkisiyle bilinir.

Lavantanın çiçek açtığı dönem, mor renkli tarlaların manzarasıyla bilinir ve bu dönem, fotoğraf çekimi, yürüyüş, bisiklet sürme gibi aktiviteler için popüler bir zaman dilimidir. Lavanta tarlaları, doğa severler ve fotoğraf tutkunları için görsel bir şölen sunmaktadır.

Isparta’da Gül ve Gülyağı Üretimi: Gelenekten Günümüze

Isparta, Türkiye’nin gül ve gülyağı üretiminin merkezi konumundadır. Gül yağının üretiminde kullanılan özel güller, XIX. yüzyılın sonlarına doğru Bulgaristan göçmenleri tarafından Anadolu’ya getirilmiştir. Isparta’da ise gülyağı üretiminin ilk adımları 1888 yılında atılmış, gülyağı üretimi ise 1892 yılında “Müftüzade İsmail Efendi” tarafından gerçekleştirilmiştir. Türkiye genelinde gülcülük, öncelikle Bursa, Akdeniz Bölgesi ve Ege Bölgesi’nde denense de, Isparta ve Burdur yöresi, gülyağı üretimi için ideal toprak ve iklim koşullarına sahip olduğundan bu alanda öncü olmuş ve yaygınlaşmıştır.

Isparta’da gül dikimleri en uygun olarak kasım ve aralık aylarında gerçekleşir. Gül fidanlarının dikimi ve bakımı özel bir uzmanlık gerektirir. Gül bahçeleri yaz aylarında, özellikle temmuz ve ağustos aylarında düzenli sulanmalıdır. Gül fidanları dikildikleri ilk yıl ürün vermez, ikinci yıldan itibaren ürün vermeye başlar. Bir gül fidanından yaklaşık 5 yıl boyunca ürün alınabilir. Gül çiçekleri, genellikle mayıs ayının sonlarına doğru toplanmaya başlanır. Bu toplama işlemi sabah 05:00’te başlar ve saat 10:00’da sona erer. Çiçeklerin, üzerinde sabah çiyi bulunan ve güneşin henüz vurmadığı saatlerde toplanması, kaliteli gülyağı elde edilmesi açısından önemlidir. Toplama işlemi genellikle 25-30 gün sürer.

Gülyağı üretiminde kullanılan gül çiçeklerinin %90’ı Isparta’da yetiştirilmektedir. Geri kalan %10’luk kısım ise Burdur, Afyonkarahisar ve Aydın gibi diğer bölgelerdedir. Üretilen gülyağı, genellikle parfümeri endüstrisinde kullanılır ve Fransa, İngiltere, ABD, Almanya, Hollanda, İtalya ve bazı Arap ülkelerine ihraç edilir. Gülyağı üretiminde dünya genelindeki başlıca rakip ülkeler Bulgaristan, Sovyetler Birliği ve Fas’tır. Ancak en kaliteli yağ güllerinin Bulgaristan ve Türkiye’de üretildiği bilinmektedir.

Gülyağı üretimindeki ilerlemeler, başlangıçta ilkel atölyelerde gerçekleşmiştir. Isparta’da ilk gülyağı fabrikası, Atatürk’ün talimatları üzerine 1935 yılında kurulmuştur. Gülbirlik Tarım Cmtış Kooperatifi, Isparta ve çevresindeki gül üretiminin büyük bir kısmını alarak işlemekte olan önemli bir kooperatif kuruluşudur. Isparta ve çevresinde toplam 6 kooperatifi bulunan bu birliğin 8,000’e yakın üyesi vardır. Gülbirlik’e ait gülyağı fabrikaları ve tesisleri şunlardır:

• Yakaören Gülyağı Fabrikası: 140 Ton/Gün kapasiteli
• İslamköy Gülyağı Fabrikası: 80 Ton/Gün kapasiteli
• Kılıç Gülyağı Fabrikası: 70 Ton/Gün kapasiteli
• Güneykent Gülyağı Fabrikası: 40 Ton/Gün kapasiteli
• Aliköy Konkret Tesisleri: 33 Ton/Gün kapasiteli

Bu tesislerin yanı sıra Isparta’da özel şirketlere ait başka fabrika ve tesisler de bulunmaktadır. Bu tesislerde gülyağı, gül konkreti ve gülsuyu üretimleri gerçekleştirilmektedir.

• Gülyağı: Parfüm ve kozmetik endüstrisinin en önemli ve pahalı ham maddelerinden biridir. Gülyağı, pembe yağ güllerinin buhar distilasyonu yöntemiyle elde edilir.
• Gül Konkreti: Fermantasyona uğramamış, taze pembe güllerin özütlenmesiyle elde edilen krem kıvamında, koyu vişne çürüğü renginde katı gülyağıdır. Parfüm ve kozmetik endüstrisinin absolüt üretiminde kullanılır.
• Gülsuyu: Gülyağı üretimi sırasında elde edilen yağlı suyun damıtılmasıyla elde edilen gül kokulu doğal su. Gülsuları, içerisinde zararlı maddeler bulunmadığı için bazı gıda ve tatlılarda aroma olarak, cilt bakımında ise besleyici ve gerginleştirici özellikleri nedeniyle kullanılır.

Elmacılık: Isparta’nın Meyve Cenneti

Isparta ve çevresi, elma üretimi için son derece uygun bir ekolojiye sahiptir. İl genelinde, yaklaşık 25-30 bin çiftçi ailesi elmacılıkla uğraşmaktadır. Elma bahçeleri genellikle küçük aile işletmeleri olan 50-1000 ağaçlık arazilerde bulunmaktadır. Toplamda 205.680 dekarlık bir alan, elma üretimine ayrılmış durumdadır. Bu bahçelerin en yoğun olduğu bölgeler ise Eğirdir, Gelendost, Isparta Merkez, Senirkent, Gönen, Yalvaç, Uluborlu ve Atabey ilçeleridir. Son yıllarda, eski çöğür anaçlı çeşitlerin yerini alan bodur ve yarı bodur anaçlarla kurulan yeni elma bahçeleri dikkat çekmektedir. İlde yetiştirilen başlıca elma çeşitleri arasında starking, bodur starking, golden ve bodur golden bulunmaktadır.

2009 yılında, Isparta genelinde 4 milyon meyve verim çağındaki elma ağacından 610 bin ton elma üretilmiştir. Bu elmanın yaklaşık %50’si ihraç edilebilmektedir. Avrupa ve Arap ülkeleri, Isparta’nın elma ihracatının başlıca hedefidir.

Kirazcılık: Isparta’nın Lezzetli Hazinesi

Isparta ve çevresi, kiraz üretimi için de oldukça uygun toprak ve sulama olanaklarına sahiptir. İldeki kiraz üretiminin merkezi, özellikle Uluborlu ilçesidir. “Napolyon Kirazı” olarak bilinen ve asıl adı “Ziraat 0900” olan kiraz, uzun saplı, sert, gevrek, sulu, lezzetli ve kaliteli bir tada sahiptir. Bu kirazın büyük bir kısmı her yıl Avrupa ve Arap ülkelerine gönderilmektedir. 2009 yılında, 36.349 dekar alanda, meyve verim çağında olan 498.110 kiraz ağacında toplamda 20.605 ton kiraz üretilmiştir.

Isparta ve çevresinde elma ve kiraz meyveciliğinin bu kadar gelişmiş olması, soğuk hava depoculuğunun da yaygınlaşmasını sağlamıştır. İl genelinde hemen hemen her ilçe merkezinde, yıllık elma üretimleriyle orantılı olarak bir veya birkaç soğuk hava deposu bulunmaktadır. 2009 yılı itibariyle ilde, 73 adet soğuk hava deposu, toplamda 316.790 ton kapasite ile faal olarak çalışmaktadır. Yıllar geçtikçe bu sayının arttığı gözlemlenmektedir, bu da bölgenin meyve ticaretindeki etkinliğini göstermektedir.

---

Isparta’da Gezilecek yerleri sizin için özel olarak hazırladığımız Isparta Gezi Rehberi haritamızda bulabilirsiniz.

Isparta’da Kamp yapılabilecek yerleri sizin için özel olarak hazırladığımız Isparta Kamp Alanları haritamızda bulabilirsiniz.

Isparta’nın keşfedilmeyi bekleyen zengin kültürel ve doğal hazinelerini sizin için sıraladık. Şehrin göz kamaştıran güzelliklerini keşfetmek istiyorsanız, Isparta’da gezilecek yerler hakkında kapsamlı bilgiler içeren aşağıdaki rehberimize göz atabilirsiniz. Tarihi zenginlikleri, doğal harikaları yöresel lezzetleri ve benzersiz atmosferiyle Isparta her ziyaretçisine unutulmaz bir deneyim sunuyor. Isparta’nın eşsiz atmosferinde kaybolmak ve şehrin tarihle iç içe geçmiş dokusunu hissetmek için, siz de bu muazzam şehri keşfetmeye hazır olun.

Isparta’nın gezilecek bütün mekanları, outdoor olanakları, kamp karavan tesisleri hakkındaki yazılarımız aşağıdadır. Açılır pencereyi tıklayarak Isparta hakkındaki bütün yazılarımıza ulaşabilirsiniz.

---

TurkeyOutdoor.org: Doğayla Buluşma Merkezi!: TurkeyOutdoor.org, Türkiye’nin en çekici açık hava platformu! Yürüyüş, kamp, bisiklet, kano, dağcılık, kaya tırmanışı, rafting, dalış, yamaç paraşütü, binicilik gibi doğa sporlarıyla ilgili detaylı rehberler, benzersiz rotalar, güncel haberler ve unutulmaz etkinliklerle dolu.

Türkiye’nin Doğasını Keşfedin! TurkeyOutdoor.org, Türkiye’nin dört bir yanındaki doğal güzellikleri keşfetmek isteyenlere hitap ediyor. Özenle hazırlanmış bilgiler, etkileyici rotalar, çarpıcı fotoğraflar ve ilham verici videolar sizi bekliyor. Ayrıca, Türkiye’deki açık hava etkinlikleriyle ilgili en güncel haberlere ve etkinlik takvimine de göz atabilirsiniz.

Outdoor Tutkunları İçin Özel Rehber!: TurkeyOutdoor.org, Türkiye’de outdoor etkinliklere ilgi duyan her seviyeden maceraperest için ideal bir kaynaktır. Deneyimli gezginlerden yeni başlayanlara kadar herkesi hedefleyen bu platform, Türkiye’deki açık hava etkinlikleriyle ilgili ihtiyacınız olan her şeyi sunuyor. Doğa, kamp ve macera arayanlar için mükemmel bir rehber olarak öne çıkıyor. Sizi, unutulmaz bir doğa serüvenine davet ediyoruz! TurkeyOutdoor.org ile hayalinizdeki maceraya adım atın!

https://turkeyoutdoor.org/