Afyonkarahisar Gezi Rehberi 3. Yazı

Türkiye’nin Outdoor Sayfası olarak özellikle outdoor turizminde büyük eksiklik olarak gördüğümüz illerin tek tek tanıtımı, illerde yapılabilecek outdoor aktiviteleri, outdoor ürün satan firmalar, kamp alanları, doğal güzellikler, yürüyüş rotaları gibi bütün bilgileri içeren bir yazı dizisine başladık.

Bu yazı dizimizde bulunduğunuz veya tatil amaçlı gittiğiniz ilde öncelikle yapabileceğiniz doğa aktivitelerinin, aktivite bölgelerinin, kamp alanlarının, tarihi ve turistik mekanların tam ve en geniş listelerini oluşturup okuyucumuzun kullanımına sunuyoruz.

Özellikle yaz aylarında tatilciler, kampçılar, doğa severler, karavancılar için en çok aranan bilgileri derlemeye gayret gösteriyoruz. Listede gördüğünüz eksiklikleri ve eklenmesini istediğiniz bilgileri iletişim sayfamızda bulunan kanallardan bize ulaştırabilirsiniz.

Afyonkarahisar’da bulunan tarihi turistik ve doğal yerlerin listesi ve tanıtımı, Afyonkarahisar mutfağını oluşturan lezzetler için aşağıdaki yazılarımıza göz atın.

• Afyonkarahisar Gezi Rehberi 1. Yazımız: Afyonkarahisar Tanıtım ve Gerekli Bilgiler
• Afyonkarahisar Gezi Rehberi 2. Yazımız: Afyonkarahisar Gezilecek Yerler
• Afyonkarahisar Gezi Rehberi 3. Yazımız: Afyonkarahisar’da Kültür ve Sanat
• Afyonkarahisar Gezi Rehberi 4. Yazımız: Afyonkarahisar Kamp Alanları
• Afyonkarahisar Gezi Rehberi 5. Yazımız: Afyonkarahisar Outdoor ve Doğa Aktiviteleri
• Afyonkarahisar Gezi Rehberi 6. Yazımız: Afyonkarahisar Yemek Rehberi

Afyonkarakisar’da Kültür ve Sanat

Afyonkarahisar eski Tunç Çağından itibaren birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Sandıklı Kusura Höyüğünde yapılan kazılarında ve Hitit döneminde yerel kaplar, Frig döneminde Ana Tanrıça Kybele için kaya tapınakları, Roma döneminde yerel heykelcilik öne çıkan özelliklerindendir.

Görülen bu özellikleriyle Afyonkarahisar’ın Anadolu’da bulunan diğer şehirler için bir köprü görevi üstlendiği görülmektedir. Afyonkarahisar, Milli Mücadele sürecinin başından sonuna kadar askeri ve lojistik pek çok durumda önemli roller üstlenmiştir. Bulunduğu konum nedeniyle demiryolu ulaşımında önemli bir yeri olan Afyonkarahisar, bu dönemde İngiliz, Fransız ve İtalyan ve daha sonra da Yunan askeri birlikleri tarafından işgal edilmiştir. Afyonkarahisar 20 Ekim 1920’den sonra Batı Cephesi Karargahı olmuştur.

Bu yazımızda Afyonkarahisar’da bulunan kültür ve sanat kurumlarını Afyonkarahisar Efsanelerini, Afyonkarahisar’da geleneksek erkek giysilerini, Afyonkarahisar’da geleneksel kadın giysilerini, Afyonkarahisar’da Düzenlenen Şenlik ve Festivalleri ve Afyonkarahisar’da yapılan geleneksel el sanatlarını tanıtacağız. Bu yazımızdaki bilgiler temel olarak https://afyon.ktb.gov.tr/ adresine dayanmaktadır.

---

Afyonkarahisar Efsaneleri

Efsaneler, edebi bakımdan evrenin doğal düzeninin kurulmasını, tanrı ve doğa üstü varlıkları, hayvanları, göksel yaratıkları, doğa üstü olayları, kişileri, yerleri konu edinen anlatmalardır. Düz konuşma dili ile anlatıldıklarından efsanelerde söz sanatları ve üslûp kaygısı yoktur.

Kendilerine özgü bir deyiş, günlük konuşma diline bağlı bir söyleyiş özelliği vardır. Efsanelerin en çarpıcı özelliği, kişi ve yer adlarının belirtilmesi ile anlatanların ve dinleyenlerin ona gerçekten olmuş gibi inanmalarıdır.1 Efsanelerin bir yanı az çok tarihe dayanmakla beraber, inanılmaz olaylarla süslüdürler.

Tarihleri yüzyıllar, belki de binyıllar öncesine dayanan efsaneler, yazanı ve söyleyeni belli olmayan anonim folklor ürünü oldukları için farklı yörelerde benzer efsanelerin anlatıldığı da bir gerçektir. Ancak yöresel adlar ve yöresel mekânlarla bezenerek yerelleştirilmişlerdir.

Afyonkarahisar’da söylenen Eşek Kulaklı Midas Efsanesi, Gazlıgöl Efsanesi, Hüdai Efsanesi, Kara Kuyu Efsanesi gibi efsaneler, yaklaşık bir tarihi belli ederken; yine de abartılmış tipler, olağanüstü olaylar, bunların vazgeçilmez unsurlarıdır. Şahitler Kayası, Erenler Pınarı, Kara Kuyu gibi efsanelerin konusu da Günümüzde de var olan bu doğa parçalarının oluşumu ile ilgilidir. Buna benzer bir köprü, bir ev, belki bir ulu ağaç da efsanelerin konusu olabilir.

Efsane kahramanları, insan olsun, hayvan olsun ya da bir doğa parçası olsun, alışılan mantığa uygun ölçüler içinde değildir. Benzerlerinden farklı, üstün özellikler taşırlar.

Gazlıgöl ve Hüdai efsanelerinde suyun şifa dağıtması, Erenler Pınarı efsanesinde kuyu suyunun kendiliğinden kaynaması, Erenler Pınarı efsanesinde pınarın üzerini yosunlarla örterek düşmanlara su vermek istememesi gibi ayrıntılar, efsanelerde başka bir tat, başka bir kuruluş ve türetiş olduğunu göstermektedir. Yazanı, söyleyeni belli olmayan efsaneler, yüzyıllar sonra bir eli kalem tutanın düzenlemesi olarak yazılı metin durumuna getirilmişlerdir.

Afyonkarahisar Efsaneleri şunlardır:

• Kadınana Efsanesi
• Hudai (Huzai) Efsanesi
• Erenler Pınarı Efsanesi
• Kara Kuyu Efsanesi
• Şahitler Kayası Efsanesi
• Afyonkarahisar Kalesi Efsanesi;
• Gazlıgöl Termal Kaynağı hakkında Midas Efsanesi

---

Afyonkarahisar Geleneksel Kıyafetleri

Afyonkarahisar ‘da mahalli özelliklerini taşıyan giyimler, daha çok geleneği sürdüren yerli halkı düğünlerde giyerler. Elbiseler genel olarak aynı olmakla beraber ilçe ve kasabalara göre bazı değişikliklere uğramıştır. Bu farklılık yöresel gelenekler, farklı zevkler, iklim şartları ve tarihi olaylardan dolayı ortaya çıkmıştır. Bazen şehirdeki hanımlar anne ve nine hatırası olarak eski elbiseleri kıymetli diğer eşyalarıyla birlikte sandıkta muhafaza etmektedirler.

Başlar ve başlıklar:

Başlıklar genel olarak ikiye ayrılır; bunlarda birincisi hazır olarak yapıldıktan sonra giyilir, ikincisi ayna karşısında doğrudan başa yapılır. Hazır başlıkların bazıları tas, tepelik, fes, arakçin (rakçinde denir) taç, tozak ve hotozdur.

Başlıklar giyimin en önemli kısmını bölgenin geleneğini ve zevkini belirler. Sağa sola eğmek veya dik kullanılarak kişinin durumu anlatılmaya çalışılır, örneğin bazı yerlerin başlıklarında süs olarak kullanılan altın miktarı evlilik yıllarını gösterir. Bazı yerlerde ise bu durum başa bağlanan yemenilerin sayısı ile belirtilir. Nişanlı gelin, kız, dul evlenmek isteyen veya istemeyen genç kızın başlıklarıyla evli kadın başlıkları farklıdır. Bazı bölgelerde ise genç kızlar evleninceye kadar tek baş örtüsü kullanılır. Bazı başörtülerinin kenarlarında çeşitli renkli oyalar dikilir, bazılarının iç kısımları işlemelerle süslüdür.

Peşli entariler:

Bunların bir kısmı ayakların görünmesine elverişli uzunluktadır. Bazılarının uzunluğu ise bir bucuk boya yakındır. Bu büyük özellikleri etek uçlarının veya münasip yerlerinin kaldırılarak bele sokulması ile kıvrıntılar yapılmasıdır. Genellikle kollar uzundur. Düz ve kadifeden yapılmış olanları el ile işlemelidir. Peşli entarilerin üstüne cepken giyilmek suretiyle takım tamamlanmış olur.

Peşsiz entariler :

Peşli entarilere göre daha sade olan bu entarilerde baştan aşağı kadar ön ve orta tarafların işlemelerle kaplı olmasına önem verilir, çoğu hazır olarak çarşıdan alınır. İlk zamanlarda bir gelin elbisesi olarak kullanılmış ve daha sonra düğünlerde özel günlerde giyilmiştir. Peşsiz entarilere Anadolu’nun bütün bölgelerinde rastlanır. Peşsiz entarilere Bindallı adı da verilir. Çoğunlukla koyu kadifeden yapılan bu entarilerin son zamana ait olanların yaka, kol ve etek kenarları dantellerle çevrilidir.

Telli hare – Pullu hare:

Takım halinde üçüncü tip elbisede eteklik ile bluzdan veya bluz ve şalvardan ibaret iki parçadır. Telli hare, pullu hare adı verilen bu elbiseler çoğunlukla ince kumaşlardan yapılır. Kumaşlar genellikle desenli olur. Düz olanların çoğunda el işlemeleri yapılmıştır. Bluzlarda çeşitlilik çok olmasına karşın etek ve şalvarlar genelde aynıdır.

Şalvarlar:

Afyonkarahisar giyiminde şalvarlar en önemli yeri alır. Şalvarların değişik çeşitlerini biçki bakımından dört tipte toplamak mümkündür. Paçalı, paçasız, yarı açık ve erkek pantolonları gibi tamamıyla açık olmak üzere paçasızlar muhtelif enlerde kumaşların birbirine dikilmesiyle bir torba şeklinde olur. Bunların içinde ayak bileklerinden bir insan omzuna kadar uzun ve iki insan eninde olanlarına rastlanır. Bir uçkurluğu vardır. Bele bağlandığı zaman meydana gelen döküntüler önden veya yanlardan kaldırılarak bele sokulur ve böylelikle meydana gelen şalvara ayrı bir hava verir. Aynı zamanda tam boya göre uydurulmuş olur.

İkinci tip şalvarlar belden ayak bileklerine kadardır. Daha az kumaş kullanılır ve bazılarında ayaklar şalvar içinde kalır görünmez.

Cepkenler:

Başlıcaları: Fermana, fermene, salta, hırka, yelektir. Yelekler kolsuz olur ve çoğunlukla entarilerin içinden görünecek şekilde giyilir. Bazı yerler de geniş kollu gömlekler üstüne giyilir. Diğerleri kolludur. Entari veya şalvar üstüne giyilir. Çuha, atlas, mantin, kadife gibi düz ve kalın kumaşlardan dikilir ve üzerleri sırma işleri ile süslenir. Hırkalar bazı bölgelerde şalvarların yapıldığı kumaşlardan yapılarak ikisi bir takım gibi sayılır.

Gerdan – Göğüs ve bel süsleri:

Afyonkarahisar kadınının çok önem verdiği ve düğünlerde, gezilerde, bayramlarda ve aile toplantılarında kendisini belirtecek, değer yargısı yaptığı konuların başında takı adını verdiğimiz ziynet eşyasıyla kendini gösterir diyebiliriz. Boyunlar, inci, altın zincir, top altın, kıymetli taş ve bronz kolyelerle süslenir. Göğüslere “beşibir yerde” ve her tür yüzük çeşidini görmek mümkündür. Oyma ağaç, takıların yanı sıra boncuklarında gençlerde süs eşyası olarak kullanıldığı görülür.

Afyonkarahisar Halk Oyunlarında Kullanılan Giysiler

Afyonkarahisar’da Mahallî Giyim Kuşam:

Yurdumuzda il ve yöresine göre halk oyunlarında günlük Türk giyisilerinin dışında kalan eski giysilerin yer alması bir gelenek olarak sürdürülmektedir. Mahalli giysilerimizde efe, zeybek, kabadayı, kızan, seymen, ağa gibi giysilerinde ki bazı parçaları oyun giysilerimizde de görülmektedir. Yapılan araştırmalara göre yöremizde giysi olarak en çok özellik taşıyanları, Emirdağ ve Dinar yörelerinde bulunmaktadır. Bu yörelerde yaşayan halkın çoğu Türkmen aşiretinden oluşmaktadır.

Afyonkarahisar‘da Kadın Giysileri:

Göynek:

Özellikle sarı bürümcük veya şile bezi denilen kumaştan dikilen, bol, yakasız, önden düğmeli bir giysidir. Kalçaları örtecek uzunlukta, yanları ufak işlemelidir. Şalvarın dışında kalır. Halk arasında “kara boyalı göynek” de denir.

Şalvar:

Kırmızı desenli kumaştan dikilir. Şalvarın içine bazı yörelerimizde kaput bezinden yapılmış ayrıca bir şalvarın giyildiği de görülür. Her yerde olmasa bile yanlarında işlemeleri vardır. Belden topuğa kadar uzanır.

Zıbın:

Bazı yörelerimizde “cepken” de denilmektedir. Bir adı da “kolçaklı zıbın”dır. Bazılarının kol ağızlarında hayvan figürü olduğu görülmektedir. Göğüs altında tek düğmelidir. Kolları ve önü hep işlemelidir.

Birzak:

Emzikli kadınlar kullanır. Zıbının üzerinden bele kadar takılır. Boyundan ve sırttan bağlanır. Göğüs üstü sıkı, aşağısı boldur. Kadının rahatça çocuğunu emzirmesini sağlar. İpek, basma veya parça kumaştan dikilir.

Kuşak:

Şalvarın üstünde bele arkadan bağlanır. Arkadan üçgen görünümü verir.

Peştamal:

Boyuna çizgili ipekli kumaştan yapılmış bel büzgülüdür. Arkadan öne sarılır. Belden 3-4cm. genişlikte kola geçecek kısmı vardır. Dizin altına kadar uzanır. Önde iki katlıdır, büzgüleri bele eşit aralıklı şekilde dağıtılır ve kolun arkasında bağlanır. Kuşak, şalvar ve peştamal, birlikte günlük giysi olarak kullanılmaktadır.

Alaca:

Peştemalin başka bir türüdür.Alakoyun yününden kadınlar kendileri dokurlar. Önce koyunun yünü incecik eğrilir, kök boyası ile boyanır ve yumak yapılır. Mısır koçanlarına sarılır ve dövende dokunur. Düz ve baklava şeklindedir.

Çorap:

Kadınlar çeşitli motiflerden ördükleri çorapları giyerler. Motifler kadının iç dünyasını yansıtır ve üzerine çarık giyilir.

Baş:

Çuhadan yapılmış kırmızı fesin üzerine “çeki” adı verilen işlemeli, oyalı, pullu örtü takılır. Fes üzerine iki sıra altın dizilir. Buna “penez” adı verilir. Fesin tepesinde (tam ortasında) tepelik denilen gümüşten bürgüyü tutacak aksesuarlar vardır. Üzerinde “neil” veya “bürgü” adı verilen örtü bulunur. Bazı yörelerde arkasına pullu çiçek takılır.

Pullu Çiçek:

Puldan veya kuru karanfilden yapılır. Karanfiller ıslatılarak ipliğe dizilir, arada ufak boncuklar da bulunur.Pullu çiçeğin dik durması, kadının mutluluğu; zülüfle birlikte sarkması, evlenmek istediği anlamına gelmektedir.

Takı:

Gök boncuktan altın veya gümüşten takılar takılır. Her genç kız, gümüş küpe takar, ayrıca kuru karanfil ve çiçeklerle bezenmiş kolyeler takılır.Bunların arasında paralar bulunur. Genç kız ve kadınlarda özenle takılan zülüfler vardır. Ancak yaşlı kadınlarda bırakılan zülüf, pek hoş karşılanmaz, ayıplanır.

Üç etek:

Genellikle kına gecelerinde giyilir. Özellikle dikine çizgili kumaştan yapılır. İkisi önde, biri arkada olmak üzere üç adet etekten yapıldığı için bu adı almıştır. Üç eteğe “enteri” de denilmektedir. Yırtmaçları ve öne gelen dilimleri bulunur. Simli ipekle veya kaytanla işlenir.

Afyonkarahisar’da Geleneksel Erkek Giysileri :

Dinar ve Emirdağ yörelerinde özellikle erkek giysilerinde efe, kızan ve zeybek giysileri görülmektedir. Eski giysilerde Afyonkarahisarlı erkekler, başlarında fes, fesin üzerinde ince koyu renkli sarık, üzerine de yine koyu renkli yazma bağlarlar ve yanda düğümleyerek omuz üzerine düşürürlerdi. Bazılarında yarım kilodan fazla ağırlıklı olan püskül de sallanırdı.

Erkeğin tamamen saçları kesilir ve saç gözükmezdi. İçte, içlik(işlik) kullanılır, üzerine kolsuz bir yelek giyilir ve kuşak içine sokulur. Önden ilikli yapılır ve düğmeleri ipliktendir.Yeleğin ilikli kullanılması gerekir. Onun üstüne kolu ve kol uçları geniş bir cepken giyilir, parmakların ikinci boğumuna kadar kol uzar. Cepkenin üzerinde de kolsuz bir camedan bulunur. Alt ta bol kumaşlı, kenarları işli, geniş ve kısa bir şalvar giyilir. Bu şalvar, diz kapağı altına kadar uzanır. İçte bel kuşağı beli sıkı tutmak için kullanılır.

Dışta şalvar ve yelek vardır. Cepken uçlarını içine alacak genişlikte dış kuşak kullanılır. Bunun içine gümüş tabaka (sigaralık), kehribardan sigara ağızlığı, sapları gümüşten işlenmiş kama ve yatağan veya “çift kulaklı” adı verilen kesici silahlar bulunur. Üzerine tek bağla (kayışla) bağlanan “efe silahlığı” takılır.

Göbek altından göğüs boşluğuna kadar bir genişlikte olur. Vücudun yan kısımlarına kadar uzanır. Bu iki kısmı, ince arkadan tutturulmuş tek kayış birleştirir. Üzerine yağlık (büyük el mendili) veya dışa yarısı sarkacak biçimde, silâhlık üzerinden kuşağa sokulur.

Ayakta “tozluk” ile “dizlik” kullanılır. Bunlar uzun yün üzerine giyilir. Dizlik, diz kapağı altına kadar gelir ve ön kesiminde dizin yere teması durumunda yerde bulunan çizici ve kırıcı şeylerden korunması için kalkan gibi çıkıntılı yapılır. Ayaklarda uzun konçlu, altı tabanlı kundura veya küçük boy mes gibi çizme kullanılmaktadır.

Bazılarında içdonlar uzun olup, dizler tozluk içine sokularak örtülür. Diğerlerinde ise, dizleri açıkta bırakan ”topdon” giyilmektedir. Bir kısmı da uzun ağızlı çizme kullanarak koncu diz kapaklarına kadar çıkartır. Bu ayakkabı sebebiyle dizlik yada tozluk kullanılmamış olur. Erkek giysileri; mavi, lâcivert, dekani renkte çuha üstüne, kaytan işlenerek yapılmaktadır.

Afyonkarahisar’da El Sanatları

Afyonkarahisar’da Keçecilik

Keçe, yünlerin nem, sıcaklık ve basınç altında birbirlerine sıkıca yapışmasından oluşur. Afyonkarahisar el sanatları içinde önemli bir yere sahiptir. Eskiden insan gücü ile hamamda pişirilerek yapılan keçe, bugün makinelerde pişirilerek yapılmaktadır. Yapılan keçeye, yapan ve yaptıran kişilerin adları yazılmakta, keçelerin üzerine mavi, kırmızı, yeşil renklerden oluşan motif ve şekiller işlenmektedir. Demiryolu, göbek, yıldız, tavan, ay yıldız işlenen motiflerden bazılarıdır.Tarih boyunca birçok yerde kullanılan keçeye, sanayinin ve teknolojinin gelişmesi ile ilgi azalmıştır. Bu nedenle keçe ustaları ve üretimleri günden güne kaybolmaktadır.

Afyonkarahisar’da Çanak-Çömlek Yapımı

Afyonkarahisar’da yapılan arkeolojik kazılarda M.Ö. 3000 yıllarından itibaren, çanak, çömlek yapıldığı anlaşılmaktadır. Killi topraktan yapılan çanak ve çömlekler fırınlandıktan sonra kullanıma hazır hale gelir.

Afyonkarahisar’da Halı ve Kilim Dokumacılığı

Emirdağ köylerinde kilim ve zilinin yanı sıra çuval, gelin harharı, seccade, terki heybesi, yastık, cicim gibi eşyalar dokunmaktadır. Bu dokumalarda kullanılan motiflere verilen benzetme adlar ve belirli anlatıma dayalı kompozisyonlar adeta kilimlerin dilidir. Gelin parmağı, kız farı, kız yanağı, turna katrı, seher kuşlu, kirli yanışlı, koç boynuzu, aman kız, eli belinde, yıldız, zülüf, yaryare küstü, çapraz Emirdağ kilimlerinde kullanılan bazı motiflerin adlarıdır.

Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar, birçok halı atölyesi bulunurken, günümüzde bu dokumacılık önemini kaybetmiştir. İlimizde son yıllarda halıcılığın önüne kilim dokumacılığı geçmiştir. Afyonkarahisar’da kilim dokunan yerler arasında Bayat ilçesi önem kazanmıştır. Emirdağ, Sandıklı, Dinar, Dazkırı ve çevre köylerinde de dokunmaktadır. Ayrıca Emirdağ İlçesi’ne bağlı Örenköy’de ticari amaçla ipek halı da dokunmaktadır.

Dokunan kilim ve benzeri eşyaların yünleri yine Türkmen kadınlarınca eğrilir ve kök boya ile boyanır. Basit tezgahlarda dokunan Türkmen Kilimleri benzersiz el sanatı ürünleri arasındadır. Son yıllarda kök boya ile üretime başlayan Afyonkarahisar-Bayat-Dinar-Sincanlı-Hocalar İlçeleri Sosyal Yardımlaşma Kurumları ve Afyon Kocatepe Üniversitesi Emirdağ Meslek Yüksek Okulu Halı-Kilim Bölümü talebi karşılamada zorluk çekmektedir. Bilhassa Bayat ilçesinde dokunan kilimlerin ünü yurt dışına uzanmıştır.

Afyonkarahisar yöresel kilimlerinde, kirmanda eğrilmiş ve doğal kökboyalı yün ipler kullanılmaktadır. Afyonkarahisar kilimleri, üzerlerinde bulunan motiflere göre adlandırılır. Emirdağ köylerinde kilim ve zilinin yanı sıra çuval, gelir harharı, seccade, terki heybesi, dal heybesi, yastık, cicim gibi eşyalar dokunmaktadır.

Bu dokumalarda kullanılan motiflere verilen benzetme adlar ve belirli anlatıma dayalı kompozisyonlar adeta kilimlerin dilidir. Gelinparmağı, kız farı, kız yanağı, turna katarı, seher kuşlu, kirli yanışlı, koçboynuzu, aman kız, eli belinde, yıldız, zülüf, yar yâre küstü, çapraz, Emirdağ kilimlerinde kullanılan bazı motiflerin adlarıdır. Bilhassa Bayat ilçesinde dokunan kilimlerin ünü yurt dışına kadar uzanmıştır.

Afyonkarahisar’da Koşumculuk

Afyonkarahisar’da kökü çok eskilere dayanan el sanatlarından biridir. Atların arabaya koşulması için gerekli olan amut, paldım, dizgin, şeker, ok kayışı, sırım gibi deri ürünlerinin yapımı ile uğraşan bir el sanatı dalıdır. Afyonkarahisar’daki koşumcular, kasaplardan aldıkları manda (camız) derilerinin şaplandıktan sonra kayış haline getirmekte ve daha sonra koşum eşyalarını yapmaktadır. Koşumların üzerine dökümden yapılmış saçak ve püsküller süs için konulmaktadır. Koşumculuğa olan ilgi bugün yok denecek kadar azdır.

Afyonkarahisar’da Hasır ve Boyra Örücülüğü

İlçemiz Yakasinek kasabası ve Taşköprü’de bazı yaşlı kişilerce hasır ve boyra örücülüğü yapılmaktadır.Hasır, daha çok Akşehir ve Eber göllerinde yetişen Kındıra adı verilen bir çeşit su bitkisinin işlenerek basit tezgahlarda dokunması ile halı ve kilim altlarına serilerek kullanılır. Boyra(kamış hasırı) Akşehir ve Eber göllerinde yetişen kamışın işlenmesinden sonra tezgahında örülerek, ahşap evlerin tavan kısımlarında üzerine atılacak talaş ve toprakların içlerine sızmasını önlemek için kullanıldığı gibi çeşitli yerlerde dekorasyon ve kamufle malzemesi olarak da kullanılmaktadır. Ancak, gelişen teknolojik yenilikler yukarıda anlattığımız hasır ve boyraya karşı olan ilginin azalmasına sebep olmuştur.

Afyonkarahisar’da At Arabacılığı

Koşumculuğa paralel olarak gelişmiş el sanatıdır. Şehirdeki çeşitli atölyelerde son derece sağlam ve özenle boyanarak, manzara resimleriyle süslü at arabaları yapılmaktadır. Boyadan başka prinç çakma düğmelerle de süsleme zenginleştirilir. Çevre illerde satışı yapılan at arabaları, yaylı tatar arabası, fayton olmak üzere çeşitli biçimlerde üretilmektedir. Bugün bu el sanatına olan ilgi oldukça azalmıştır.

Afyonkarahisar’da Demircilik ve Bakırcılık

Eskiden çok önemli olmalarına karşın bugün özelliklerini yitirmiş olan el sanatlarıdır. Endüstrileşme bu iki el sanatını büyük ölçüde etkilemiştir. Afyonkarahisar’daki demirciler başlıca gecenez kapı zinciri, tokat fırdöndü, kaşağı, kullap, frank ve törpüsü, gem, hıltar, düğme gibi pek çok eşya yaparlar. Bakırcıların da üzerinde en çok çalıştığı eşyalar güğüm, kazan, tabak, tencere gibi çeşitlerdir.

Afyonkarahisar’da Örgücülük:

İnsanların koyun yününü en ilkel biçimde kullandıkları çalışma alanı olan örgücülük de Afyonkarahisar’da yaygın el sanatlarından biridir. Koyun yününü kirman, tarak, şiş, iğ gibi basit araçlar kullanılarak çorap, eldiven, kazak, içlik gibi eşyalar haline getirilir. Örülecek erkek çorabı olduğu zaman çoğunlukla düz örgü yada kendinden motifli örgü çeşitleri kullanılır. Çoraplar diz yüksekliğinde örülür. Kadın çorapları ise nakışlı olur. Renk renk motifler ve nakışlar zengin ve güzeldir. Çoraplar beş şişle örülür.

Afyonkarahisar’da Dantel ve Oyalar:

Kadınların boş zamanlarını değerlendirmek amacıyla yaptıkları, süslemeye yönelik el sanatı ürünleridir. Danteller beyaz veya krem ip kullanılarak örülür. Motifler halinde tek tek örülüp birleştirilen veya bir bütün olarak örülen danteller, çarşaf, yastık, sandık örtüsü gibi eşyaların kenarlarına geçirildiği gibi, su takımı, oda takımı, sehpa örtüsü, karyola takımı, masa örtüsü olarak da yapılmaktadır. Bamyalar, yelpaze, örümcek, laleler, demiryolu, kaz bacağı, elti eltiye küstü, kaynana yumruğu, dantellerde kullanılan sayısız örneklerden bazılarıdır.

Afyonkarahisar’da Yemenicilik

Özellikle 1900’lü yıllarda çok sayıda yemenicinin bulunduğu çarşıda bugün birkaç usta sipariş üzerine yemeni yapmaktadırlar. Bugün “Yemeniciler Çarşısı”nın yalnızca adı kalmıştır. Afyonkarahisar yemenisinin en büyük özelliği, kısa ve uzun yüzlü olarak dikilmesi, içinin dışına çevrilerek kıyısından dikilmesidir. İyi yapılmış yemeni normal koşullarda yaz-kış iki yıl giyilebilmektedir.

Afyonkarahisar’da Mermercilik

M.Ö. 313 yılından bu yana başta İscehisar olmak üzere Afyonkarahisar’ın zengin mermer ocaklarından çıkarılan mermerler, Anadolu’da ve diğer ülkelerde ün kazanmıştır. Eski kaynaklarda Synnada (Şuhut) diye bilinen Dokimeon (İscehisar) mermerinin Roma ve Afrika’ya götürüldüğü arkeolojik bulgulardan anlaşılmaktadır. Fransız arkeolog ve gezgin Charles Texier’in notlarında, menekşe rengi damarlı beyaz Synnada mermerine ilk kez Afyonkarahisar’da rastladığını belirtmiştir.

Afyonkarahisar’dan çıkarılan mermerlerin çapı, görünüş ve renkleri farklıdır. Bu farklara göre isimlendirilen mermerler şunlardır; Afyon hareli, Afyon çizgili şeker, Afyon bal, Afyon şeker, Emirdağ traverten, Afyon kaplan postu, menekşe, güvercingöğsü, gök mermer ve pamuk beyaz bu çeşitler arasındadır. Mermerin eski çağlardan beri değişik amaçlar doğrultusunda kullanıldığı görülmektedir. Mimari yapılarda, dekorasyon işlerinde, heykelcilik işlerinde ve hediyelik eşya yapımında kullanılmaktadır.

---

Afyonkarahisar’da Yapılan Festival ve Sosyal Etkinlikler

Afyonkarahisar Festivalleri	1	Afyon Motosiklet Festivali (Dünya Motokros Şampiyonası)
Afyonkarahisar Festivalleri	2	Afyonkarahisar Jazz Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	3	Afyonkarahisar Klasik Müzik Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	4	Amatör Çalgıcılar Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	5	Atatürk Yol Koşusu
Afyonkarahisar Festivalleri	6	Avdaz Dede Katmer Ve Kumalar Yaylası Şenlikleri
Afyonkarahisar Festivalleri	7	Ayazini Kültür Ve Turizm Şöleni
Afyonkarahisar Festivalleri	8	Bolvadin Geleneksel Kaymak Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	9	Çay Vişne Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	10	Dinar-Marsyas Uluslararası Kültür Sanat ve Müzik Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	11	Dostluk Ve Kültür Şöleni
Afyonkarahisar Festivalleri	12	Engelliler Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	13	Flamingo Ve Yumurta Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	14	Frig Vadisi Bisiklet Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	15	Gurbetçi Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	16	Güney Belediyesi Halk Kültür-Sanat Ve Bezelye Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	17	Halı – Kilim Ve Kaymak Böreği Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	18	Hamza Şeyh Dedeyi Anma Hıdırellez Kültür Bahar Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	19	Hıdırlık Yaz Akşamları
Afyonkarahisar Festivalleri	20	İscehisar Mermer El Sanatları Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	21	Kınık Katmer Şenliği
Afyonkarahisar Festivalleri	22	Kırka Belediyesi Halk Kültür-Sanat Ve Bezelye Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	23	Sanayi ve Ticaret Fuarı (Zafer Fuarı)
Afyonkarahisar Festivalleri	24	Seyit Karacaahmeti Anma Etkinlikleri
Afyonkarahisar Festivalleri	25	Sultan Divani’yi Anma ve Şifalı Aşure Günü
Afyonkarahisar Festivalleri	26	Sultandağı Kiraz Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	27	Şuhut Zafer Yolu Kültür Ve Sanat Şenlikleri
Afyonkarahisar Festivalleri	28	Tazlar Katmer Şenlği
Afyonkarahisar Festivalleri	29	Uluslararası Atabek Ebru Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	30	Uluslararası Gastro Afyon Turizm Ve Lezzet Festivali
Afyonkarahisar Festivalleri	31	Yunus Emre Ve Hocası Tabduk Emre’yi Anma Etkinlikleri

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

Afyonkarahisar’da Bulunan Kültür ve Sanat Kurumları

Aşağıdaki liste 2021 yılında internet üzerinden yapılan araştırma sonucu oluşturulmuştur. Listede yer alan kurumlar kapanmış, el değiştirmiş, adresleri değişmiş olabilir.

Adem Tuğuç Tattoo & Art Studio	Dumlupınar, Dumlupınar 2. Cd. No:27/1, 03200 Afyonkarahisar Merkez
Afyon Akademi Sanat Atölyesi	Cumhuriyet, Musevvit Ömer Cd. No:15, 03140 Afyonkarahisar Merkez
Afyonkarahisar Kültür ve Sanat Evi	Akmescit, Belediye Çarşısı Sokak No:3
Afyonkarahisar Kültür Ve Semt Evi	Yunus Emre, Birlik Cd., 03100 Afyonkarahisar Merkez/Afyonkarahisar
Afyonkarahisar Sanat ve Yaşam Derneği	Dumlupınar mahallesi. Ordu Bulvarı. Prof. Kâmil Miras Caddesi Stad Apt, D:2/3,
Akarçay Kültür Park	Osman Gazi, Cahar Dudayev Cd. No:94, 03030 Afyonkarahisar Merkez
Atatürk Kültür Merkez	Dumlupınar, Ordu Blv. No:12, 03200 Afyonkarahisar Merkez/Afyonkarahisar
Atölye Artçı	Dumlupınar, Halil Ağa Cd., 03200 Afyonkarahisar Merkez/Afyonkarahisar
Aydın Doğan Bilim Ve Sanat Merkezi	Sümer, Kurtuluş Cad. No:52, 03100 Afyonkarahisar Merkez/Afyonkarahisar
Belediye Necip Fazıl Kısakürek Kültür Merkezi	Sahipata, 925. Sk., 03030 Afyonkarahisar Merkez/Afyonkarahisar
Emrah Körlü Sanat Atölyesi	Burmalı, Taşhan Sk No:4, 03100, 03100 Afyonkarahisar Merkez
Fadi ArtSpace Gallery	Dumlupınar, 03200 Afyonkarahisar Merkez/Afyonkarahisar
Flamingo Sanat Akademisi	Karaman, Gazlıgöl Cd. No:40/B, 03200 Afyonkarahisar Merkez/
Halkoyunları Müzik Kültür Yaşatma Derneği	Mevlana Mh., Zaviye Türbe Cd., 03100 Afyonkarahisar Merkez
Hattat Ahmet Karahisari Kültür Mer.	Yeşilyurt, 1741. Sk., 03030 Afyonkarahisar Merkez/Afyonkarahisar
İl Kültür Ve Turizm Müdürlüğü	Yeşilyurt, No:, 1741. Sk. No:1, 03200 Afyonkarahisar Merkez
İscehisar Sanat Ajansı	Dumlupınar, Bozcalar İşhanı Kat:3 No:116, 03000 Afyonkarahisar Merkez
Keçe Sanat Evi Taşhan	Burmalı, 03100 Afyonkarahisar Merkez/Afyonkarahisar
Kültür Sanat Evi	Tacı Ahmet, Tabak Hamam Sk. No:4, 03100 Afyonkarahisar Merkez
Leman Kültür	Selçuklu, Ali Çetinkaya Blv. No:254, 03218 Afyonkarahisar Merkez
Mevlevi Kültür Sanat Konaği	Mevlana, Yukarı Pazar Cd. 31A, 03100 Afyonkarahisar Merkez
Müzikhane Kültür Sanat	Burmalı, Park Yokuşu Sokak No:13/1, 03030 Afyonkarahisar Merkez
Rıza Çerçel Kültür Ve Sanat Merkezi	Karaman, Ordu Blv. NO:11, 03200 MERKEZ/Afyonkarahisar
Simya Müzik	Güvenevler, No: 206, 03030 Afyonkarahisar
Şah Müzik	Dumlupınar, Ali İhsan Sabis Cd No:18, 03200 Afyonkarahisar Merkez

---

Afyonkarahisar’da Yapmadan Dönme

• *Afyonkarahisar Kaplıcalarının şifalı sularına girmeden
• *Gazlıgölden Meşhur Afyonkarahisar Maden Suyundan içmeden
• *Sandıklı Hüdai Kaplıcalarında Çamur Banyosuna girmeden
• *İhsaniye/Ayazin (Metropolis) bölgesi, Sandıklı Akdağ –Tokalı Kanyonu, İscehisar’daki Peri Bacalarını, Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesini, Ulu Camii, İmaret Camii, Afyonkarahisar Kalesini görmeden
• *Sultan Divani Mevlevihane Müzesini ve Mevlevi Türbe Camiini gezmeden
• *Kaymaklı Ekmek Kadayıfı tatlısını, Afyonkarahisar’ın yöresel yemeklerini ,ağzıaçık böreğini, patatesli ve mercimekli bükmesini yemeden
• *Meşhur Afyonkarahisar’ın sucuk, kaymaklı şekerinden ve lokumundan almadan ….dönmeyin

Türkiye’nin Outdoor Sayfası olarak özellikle outdoor turizminde büyük eksiklik olarak gördüğümüz illerin tek tek tanıtımı, illerde yapılabilecek outdoor aktiviteleri, outdoor ürün satan firmalar, kamp alanları, doğal güzellikler, yürüyüş rotaları gibi bütün bilgileri içeren bir yazı dizisine başladık.

Bu yazı dizimizde bulunduğunuz veya tatil amaçlı gittiğiniz ilde öncelikle yapabileceğiniz doğa aktivitelerinin, aktivite bölgelerinin, kamp alanlarının, tarihi ve turistik mekanların tam ve en geniş listelerini oluşturup okuyucumuzun kullanımına sunuyoruz.

Özellikle yaz aylarında tatilciler, kampçılar, doğa severler, karavancılar için en çok aranan bilgileri derlemeye gayret gösteriyoruz. Listede gördüğünüz eksiklikleri ve eklenmesini istediğiniz bilgileri iletişim sayfamızda bulunan kanallardan bize ulaştırabilirsiniz.

Afyonkarahisar’da bulunan tarihi turistik ve doğal yerlerin listesi ve tanıtımı, Afyonkarahisar mutfağını oluşturan lezzetler için aşağıdaki yazılarımıza göz atın.

• Afyonkarahisar Gezi Rehberi 1. Yazımız: Afyonkarahisar Tanıtım ve Gerekli Bilgiler
• Afyonkarahisar Gezi Rehberi 2. Yazımız: Afyonkarahisar Gezilecek Yerler
• Afyonkarahisar Gezi Rehberi 3. Yazımız: Afyonkarahisar’da Kültür ve Sanat
• Afyonkarahisar Gezi Rehberi 4. Yazımız: Afyonkarahisar Kamp Alanları
• Afyonkarahisar Gezi Rehberi 5. Yazımız: Afyonkarahisar Outdoor ve Doğa Aktiviteleri
• Afyonkarahisar Gezi Rehberi 6. Yazımız: Afyonkarahisar Yemek Rehberi

Bütün outdoor aktivitelerinde ve doğa sporlarında güvenlik öncelikle sizin sorumluluğunuzdadır. Hiçbir makale veya video, doğru pratik eğitim ve şahsî deneyimin yerini alamaz. Özellikle outdoor ekstrem sporlarda kendi kişisel güvenliğinizden öncelikli olarak siz sorumlusunuz. Her zaman kişisel güvenliğinizi, birlikte olduğunuz takımın uyum ve güvenliğini ön planda tutun.

Her durumda doğadan taraf olun, çevreyi temiz tutun, vahşi hayvanlara, vahşi yaşamın devam ettiği doğaya kesinlikle zarar vermeyin. Tarihi ve turistik mekanlara zarar vermeyin, çöplerinizi yanınızda götürün.