Tortum: Tarih, Doğa ve Kültürün Buluştuğu Bir Cennet

Erzurum’un kuzeyinde, 1484 kilometrekarelik geniş bir alana yayılmış olan Tortum, zengin doğal kaynakları, tarihî dokusu ve kültürel çeşitliliği ile dikkat çeker.

Coğrafya: Tortum’un coğrafyası, güney ve batısında karasal, kuzey ve doğusunda ise az da olsa Karadeniz iklimini barındırır. Dağlık ve kırlık arazi yapısı içinde yer alan ilçe, Erzurum’un Oltu, Pasinler, Narman, İspir, Yusufeli ve Uzundere ilçeleriyle komşudur. Denizden yüksekliği 1450 metredir ve Erzurum’a 52 km mesafededir.

Ekonomi ve Geçim Kaynakları: Tortum’un ekonomisi, hayvancılık, meyvecilik, tarım ve küçük ölçekli üretim faaliyetleri üzerine kuruludur. Özellikle küçükbaş hayvancılık, ilçenin güney kesimlerinde yaşayan halkın temel geçim kaynağını oluşturur. Vadi tabanlarındaki meyvecilik alanları, çeşitli tahıllar, ceviz, üzüm ve ünlü dut pekmezi üretimi ile ekonomiye katkı sağlar.

Doğal Güzellikler: Tortum, doğal güzellikleri ile bilinen bir cennet gibidir. Vadiler boyunca yer alan köyler ve meyve bahçeleri, bölgeye özgü eşsiz manzaralara ev sahipliği yapar. Akdağ ve Mescit Dağı gibi önemli sıradağlar, doğa severleri etkileyici bir atmosferle karşılar.

Tarihî Zenginlikler: Tortum, tarihi bakımdan oldukça köklü bir geçmişe sahiptir. Antik kaynaklarda Taokhlar ülkesi sınırları içerisinde geçen Tortum, çeşitli medeniyetlerin etkisi altında kalmıştır. Bizans, Selçuklu, Gürcü ve Osmanlı gibi birçok medeniyetin hâkimiyeti altına girmiştir. Arkeolojik araştırmalar, bölgenin Prehistorik dönemlere uzandığını ve Karaz Kültürü’ne ait olduğunu göstermektedir.

Etimoloji ve Tarihçe: Tortum’un adı, Gürcüce “Tortomi” veya “Tortum”dan türemiştir. Eskiden Nihahi olarak bilinen bölge, Osmanlı döneminde Tortum olarak anılmaya başlanmıştır. Bu tarihî ilçe, İspir’den Erzurum’a giden önemli bir yolun kavşak noktasında yer alması sebebiyle stratejik bir öneme sahiptir.

Nüfus ve Sosyal Yapı: Tortum’da farklı etnik gruplar bir arada yaşar. Türkler, Hemşinliler ve Çerkesler, ilçenin zengin sosyal yapısını oluşturur. Nüfusun çoğunluğunu Kıpçak Türkleri oluştururken, Hemşinliler ve Lazlar da önemli bir azınlığı temsil eder.

Tortum, tarih, doğa ve kültürün birleştiği bir noktada yer alarak ziyaretçilere unutulmaz deneyimler sunar. Doğal güzellikleri, tarihî dokusu ve zengin kültürel yapısıyla Tortum, keşfedilmeyi bekleyen bir destinasyondur.

Kültür, Turizm ve İklim: Tortum’un Zengin Mirası ve Doğal Güzellikleri

Kültürel Zenginlikler: Tortum, kucakladığı farklı kültürlerle renkli bir mozaik oluşturmuştur. Kafkas, Erzurum ve Doğu Karadeniz kültürlerinin birleşim noktası olan ilçede, geleneksel enstrümanlarla yapılan müzik, bar oyunları ve horon gibi halk oyunları sıklıkla görülür. Kültürel eğlenceler arasında Hemşinliler’in yaşadıkları köylerde Noel ve Yılbaşı kutlamaları, Karakoncoloz oyunları ve yayla göç şenlikleri önemli bir yer tutar. Ancak, zamanla kentlere göçle birlikte bu eski kültürel değerler kaybolma eğilimine girmiştir.

Festivaller ve Spor Etkinlikleri: Her yıl ilkbahar döneminde Pehlivanlı beldesinde ve Tortum merkezde düzenlenen Karakucak güreşi festivali, bölge halkının yoğun ilgisini çeker. Yıllardır devam eden bu etkinlik, Türk ata sporu Karakucak güreşi ile ilgilenen birçok güreşçinin yetişmesine katkı sağlamıştır.

Dini ve Geleneksel Uygulamalar: Tortum, Türk kültürüne özgü bazı gelenekleri de barındırır. Özellikle bir kuşak öncesine kadar varlığını koruyan, ziyaret yerlerinde dilek tutma, kutsal sayılan ağaçlara bez bağlama gibi uygulamalar, eski Türk kültürünün izlerini taşır.

Lezzet Şöleni: Tortum’un gastronomik zenginlikleri de dikkat çeker. Cağ kebabı, yöreye has bir lezzettir ve son yıllarda büyük popülerlik kazanmıştır. Bu kebap, keçi ve koyun etinden yapılarak özel bir teknikle pişirilir. Ayrıca, Kafkas ve Karadeniz etkisiyle hamur işleri, kuymak, gaygana, hıngel ve seron gibi yöresel lezzetler mutfak kültüründe önemli bir yer tutar.

Tarihi ve Doğal Mekanlar: Tortum, tarihi ve doğal zenginlikleriyle de ön plana çıkar. Tortum Kalesi, Hahuli Manastırı, Öşvank Kilisesi, tarihi su kemerleri ve Neolitik döneme ait höyükler, ilçenin tarihî mirasını oluşturur. Ayrıca, Tortum Şelalesi ve Tortum Gölü gibi doğal güzellikler, hem yerli hem de yabancı turistlerin ilgisini çeker.

İklim ve Doğa: Tortum’un iklimi, Doğu Karadeniz iklimini yansıtır. İlkbahar aylarında bol yağış alması, sel felaketlerine sebep olabilir. Yüksek kesimlerde ise karasal iklim etkisi görülür. Tortum Çayı ve Ödük Deresi gibi akarsular, bölgeye canlılık katar. Rafting organizasyonları, Tortum Gölü ve Şelalesi ise doğa severlerin ve macera arayanların uğrak noktalarıdır.

Ekonomi ve Göç: Tortum’un ekonomisi, tarım, hayvancılık, meyvecilik ve arıcılık üzerine kuruludur. Hayvancılık, özellikle yaylacılık, ilçe halkının geçim kaynaklarından biridir. Ancak, son yıllarda göç, arazi şartlarının uygun olmaması nedeniyle yaygınlaşmıştır. Tortumlular genellikle büyük şehirlere göç etmiş ve bu yerlerde çeşitli sektörlerde iş yaparak kendilerine yeni bir yaşam kurmuşlardır. Kendi yöresine özgü işletmelerde faaliyet gösteren Tortumlular, örneğin, Erzurum’daki meşhur Cağ kebap salonlarından bazılarının sahipleridir.

Tortum, kültür, turizm ve ekonomi alanlarında zengin bir geçmişe sahip olup, doğal güzellikleriyle de dikkat çeken bir ilçedir.