Gümüşhane Hakkında Genel Bilgiler

Türkiye’nin Outdoor Sayfası olarak özellikle outdoor turizminde büyük eksiklik olarak gördüğümüz illerin tek tek tanıtımı, illerde yapılabilecek outdoor aktiviteleri, outdoor ürün satan firmalar, kamp alanları, doğal güzellikler, yürüyüş rotaları gibi bütün bilgileri içeren bir yazı dizisine başladık. Bu yazı dizimizde Gümüşhane’yi tanıtıyoruz.

 

Gümüşhane Hakkında Genel Bilgiler

Plaka: Gümüşhane’nin plaka kodu 28’dir.

Komşuları: Gümüşhane, kuzeyde Trabzon, doğuda Bayburt, güneyde Erzincan ve batıda Giresun illeri ile komşudur.

Coğrafi Konumu: Doğu Karadeniz Bölgesi’nin iç kesiminde yer alan Gümüşhane, kıyılara yaklaşık 100 kilometre uzaklıktadır. Toplam yüzölçümü 6.575 kilometrekaredir.

Yeryüzü Şekilleri: Giresun Dağları, Köse Dağları, Mercan Dağları ve Canik Dağları gibi dağlarla çevrili olan Gümüşhane, en yüksek noktası 3.337 metre yüksekliğindeki Ovacık Dağı’na ev sahipliği yapmaktadır.

İklim: Karasal iklim etkisi altında olan Gümüşhane’de, kışlar soğuk ve kar yağışlı, yazlar ise serin ve yağışlı geçer.

Nüfus: 2023 yılı itibarıyla Gümüşhane’nin nüfusu 167.129’dur. Torul ilçesi en kalabalık ilçedir.

Gümüşhane Seyahat Hatırası Ne Alınır?

Gümüşhane’nin Lezzet Hazinesi: Pestil ve Köme

Gümüşhane, zengin mutfağıyla adından söz ettiren bir şehir olmanın ötesinde, özgün tatları ve geleneksel ürünleriyle de tanınır. Bu ürünlerden biri de son yıllarda sektöre dönüşen pestil ve kömedir. Gıda alanında Gümüşhane’nin üretimine, tanıtımına ve istihdamına önemli katkılar sağlayan bu sektör, bölgenin ekonomik gelişimine olumlu etkiler yapmaktadır.

Gümüşhane’de faaliyet gösteren yaklaşık 30 işletme, pestil ve köme üretiminde kendilerine özgü yöntem ve tarifleriyle öne çıkmaktadır. Bu işletmelerden 17’si, ürünlerini korumak ve özgünlüğünü belgelemek amacıyla T.C Türk Patent Enstitüsü’nden ‘patent hakkı’ almıştır. Bu durum, Gümüşhane’nin pestil ve köme konusundaki uzmanlığını ve özgünlüğünü vurgular niteliktedir.

Pestil ve köme, doğal enerji kaynaklarından elde edilen ve önemli bir üretim potansiyeline sahip olan ürünlerdir. Yılda ortalama 12 – 15 ton arasında gerçekleşen ihracat, bölgenin lezzetini ulusal ve uluslararası düzeyde duyurarak tanıtımına katkı sağlamaktadır. Gümüşhane’nin coğrafi işaretli ürünleri arasında özel bir yere sahip olan pestil ve köme, geleneksel lezzetleri modern dünyaya taşıyan bir köprü vazifesi görmektedir. Bu özel lezzetler, hem yöresel halkın hem de şehri ziyaret edenlerin damaklarında unutulmaz bir tat bırakmaktadır. Gümüşhane’nin bu lezzet hazinesi, sadece bir gıda değil, aynı zamanda bir kültür mirası olarak önemini korumaktadır.

Gümüşhane Gümüşleri: Tarih ve El Sanatları İç İçe

Gümüşhane, zengin tarihi ve doğal kaynaklarıyla öne çıkan bir şehir olup adını, Türkçe “gümüş” ve Farsça “hane” kelimelerinden alır. Bu isimlendirme, şehrin zengin altın ve gümüş madenlerinden kaynaklanmaktadır. Romalılar dönemindeki adı olan “Argyropolis” ise “gümüş yeri” anlamına gelir. Gümüşhane, Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde gümüş madenlerinin işletilmeye açılmasıyla önem kazanmıştır.

Gümüşhane’nin tarihindeki önemli dönemlerden biri, Osmanlı İmparatorluğu’nun hüküm sürdüğü zamanlardır. Bu dönemde Gümüşhane’deki gümüş madenleri, darphanelerde kullanılarak imparatorluk hazinesine katkı sağlamıştır. Seyyah Evliya Çelebi, 1646 yılında Gümüşhane’yi ziyaret ettiğinde şehirde 70’ten fazla gümüş madeni olduğunu ve bu madenlerin kaliteli gümüş cevheri içerdiğini belirtmiştir.

Günümüzde, Gümüşhane’nin tarihindeki bu önemli yere vurgu yapmak adına gümüş işlemeciliği yeniden canlandırılmaktadır. Gümüşhane Valiliği’nin Halk Eğitim Merkezi’nde açılan kurslar, gümüş işlemeciliğine ilgi duyanlar tarafından büyük ilgi görmektedir. Telkari tekniğiyle işlenen gümüşler, büyük bir sabır, el emeği, göz nuru ve özenli işçilik gerektirir. Bu çalışmalar, Gümüşhane ekonomisine ve turizm potansiyeline önemli katkılar sağlamaktadır.

Gümüş işlemeciliği, geçmişin izlerini taşıyan ve Gümüşhane’nin kültürel mirasını yansıtan özel bir el sanatıdır. Gümüşhane, gümüş sektörünün tekrar canlanmasını heyecanla beklemekte ve bu alanda atılan adımlarla kendi tarihini günümüze taşımaktadır. İlk işletmeler, Gümüşhane Valiliği’nin destekleriyle kurslardan mezun olan girişimciler tarafından açılmıştır. Bu adımlar, Gümüşhane’nin gümüşleriyle özdeşleşen geçmişini günümüzde yaşatma çabasını simgeler.

Kelkit’in Sanat Hazinesi: Zilli Kilim Dokuması ve Gümüşhane’nin Renkli Mirası

Kelkit ilçesinde üretilen eşsiz Zilli Kilim’ler, Orta Asya’nın köklü dokuma geleneğini günümüze taşıyan bir mirası temsil eder. Bu zengin tarihe sahip kilimler, günümüzde sadece büyük boyutlu parçalarda değil, aynı zamanda nadir bulunan seccade tiplerinde de üretilmektedir. Heybe, yastık, yolluk, duvar süsleri, nazarlık, isimlik, ve seccade gibi farklı ürünleri içeren Zilli Kilim dokumacılığı, kelimenin tam anlamıyla bir sanat eserine dönüşmüştür.

Eskiden çuvallar için dokunan Zilli Kilim motifleri, günümüzde bile sanat değeri taşıyan nadir örnekler arasında yer alır. Dokumada genellikle tercih edilen koyu renkler, zemin renkleri olarak kırmızı, bordo, siyah, lacivert, yeşil ve sarıyı içerir. Bu renklerdeki zeminlerde kullanılan doğal kök boyaları ve indigo ile dokunan Zilli Kilimler, kimyasal boyalardan uzak, sadece doğal ve pastel tonları içerir.

Zilli Kilim dokumasında kullanılan ipler, özellikle yapağıdan elde edilen değerli iplerdir. Bu iplere “Zilli” ismi, sesli olmalarından kaynaklanmaktadır. Yöresel bir isim olan Zilli Kilim, el eğirmesi iplerle dokunur ve dokuma tek taraflı, tek yüz kullanılarak yapılır. Kabartmalı motifleri ve kullanılan doğal bitki ve kök boya, bu kilimlere eşsiz bir estetik katmaktadır.

Kelkit ve yöresinde dokunan Zilli Kilimler, aynalı perler, permalar, yaslamalar, eğri zincir, tırmık dişleri, boncuklu gözler, küçük perler, küçük erdumeler, kıvrımlar, tavşan tabanı, koçboynuzu, kurbağacık zincir gibi özgün motifleri barındırır. Bu kilimlerin üretim sürecinde kullanılan hammadde kaynakları ve yöresel motiflerin çeşitliliği, Kelkit ekonomisine büyük bir katkı sağlamaktadır.

Geleneksel Zilli Kilim dokuması, Kelkit ve Gümüşhane’nin renkli mirasını yaşatmaya devam ederken, bu eşsiz sanat eserleri aynı zamanda modern teknolojiye de uyum sağlayarak bölgenin ekonomik kalkınmasına destek olmaktadır.

Gümüşhane’nin El Sanatları: Ağaç, Demir İşleri ve Örgü İşleri

Geleneksel el sanatları, bir şehrin kültürel zenginliğini ve tarihini yansıtan önemli unsurlardır. Gümüşhane, ahşap işleri, demir işleri ve örgü işleriyle öne çıkan benzersiz el sanatlarına ev sahipliği yapmaktadır, özellikle de Kürtün ilçesinde.

Ağaç İşleri: Gümüşhane’nin ormanlarla çevrili olması, bölge halkının ağaç işleme sanatına olan yeteneğini ortaya çıkarmıştır. Ahşap işlemeciliği geleneksel tekniklerle birleşerek özgün ve estetik ürünlerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu ürünler genellikle turistik bölgelerde, yayla şenliklerinde ve yöre pazarlarında doğrudan tüketiciyle buluşur.

Demir İşleri: Kürtün ilçesinde demir işçiliği, şehrin zengin maden kaynaklarına dayanmaktadır. Elde yapılan demir işleri arasında balta, nacak, girebi, karasapan, kapı menteşesi, kapı anahtarı, orak, nal, mıh gibi ürünler yer alır. Bu eserler hem işlevseldir hem de geleneksel demircilik sanatının birer örneğini temsil eder.

Örgü İşleri: Gümüşhane’de örgü işleri, el emeğiyle yapılan özel tasarımları içerir. Bu el işçiliği örgüler genellikle süs eşyaları, giyim eşyaları veya ev dekorasyonu için kullanılır. Geleneksel örgü işleri, bölgenin kültürel mirasını yaşatmada önemli bir rol oynar.

Gümüşhane’nin ağaç, demir ve örgü işleri, şehrin el sanatları geleneğini sürdürerek turizm potansiyelini ve ekonomisini zenginleştirmektedir. Bu özgün el sanatları, zanaatkarların özverisiyle her geçen gün daha da gelişmektedir.

Gümüşhane’nin Zarif Dokunuşu: İpek Halılar

Gümüşhane, el sanatlarıyla bezeli zengin bir kültür mirasına ev sahipliği yapmaktadır. Bu kapsamda, özellikle Kürtün ilçesinde üretilen ipek halılar, bölgenin el sanatları geleneğini yansıtan önemli eserler arasında yer almaktadır.

İpek Halı Dokumacılığı: İpek halı dokumacılığı, özellikle 1980 yılından sonra İzmit ve çevresinde yaşayan insanlar tarafından Gümüşhane’nin Kürtün ilçesindeki vatandaşlara öğretilmiştir. Zaman içinde, ilçe Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü tarafından düzenlenen kurslarla bu gelenek daha da yaygınlaşmıştır. İpek halı dokumacılığı, hemen hemen her evde icra edilebilen bir sanattır.

Dokuma Süreci: İpek halı dokumacılığı için gerekli araçlar arasında halı tezgahı, makas, kirkit gibi unsurlar bulunmaktadır. Bir halı için kullanılan ipek ipi miktarı 60 x 120 cm boyutundaki bir halı için 4 kg civarındadır. İki kişi tarafından ortaklaşa çalışılarak, bir halının tamamlanması genellikle iki ay sürebilir. Bu süreçte emek, sabır ve el becerisi ön planda tutularak, her bir ipek halı kendine özgü bir hikayeyi yansıtmaktadır.

Gümüşhane’nin ipek halıları, bölgenin el sanatları mirasını yaşatarak, geleneksel dokuma sanatının günümüzde de yaşamasına katkı sağlamaktadır.

Gümüşhane’nin Gurur Kaynağı: Gudu (Güveç)

Gümüşhane, zengin kültürüyle ve özgün lezzetleriyle dikkat çeker. Bu lezzetlerden biri de Gudu, halk arasında Güveç olarak bilinen özel bir yemektir. Gudu, özellikle Gümüşhane’nin merkeze bağlı Dölek Köyü’nde özenle hazırlanır ve şehrin kültürüne önemli bir katkı sunar.

Gudu sadece bir yemek değil, aynı zamanda bu özel yemeğin pişirildiği kaba da adını veren bir terimdir. Halk arasında ‘gudu’ veya ‘gudi’ olarak anılan Güveç, özellikle Ramazan aylarında sofralarda kendine özel bir yer bulur. Ramazan boyunca neredeyse her ailenin iftar sofrasında Gudu pişirme geleneği, fakir-zengin ayrımı gözetmeksizin herkesin katılımıyla sürer. Misafirler genellikle bu özel yemekle ağırlanır.

Güveç, Gümüşhane’nin kültürel mirasının önemli bir parçasıdır. Su testisi, küp, kırıs, gudu, kıylı ve çanak gibi çeşitleri bulunan güveç, Anadolu’nun dokuma işlerinde becerikli olan kadınlar tarafından özenle hazırlanır. Dölek Köyü’nde bu sanatı ustaca icra eden bayanlar, kuşaktan kuşağa aktararak günümüze kadar taşımışlardır.

Gudu yapımı, toprağın uygun nitelikte olmasıyla başlar. Kıraç tarlalardan alınan toprak, taşlarından arındırılıp su eklenerek çiğnenir. Bu çamur, tahtanın üzerinde elde işlenerek şekil verilir. Şekil verme aşamasında tarak kullanılır ve güveç, parlak taş ile ıslatılıp düzeltilip, fırınlamaya hazır hale getirilir. Fırınlama işlemi ise tezek ve odun ateşiyle ısıtılan tandırda gerçekleşir. Ardından pişen güveçlerin yemek yapılacak hale gelmesi için özel bir süreç olan zillenme işlemi yapılır. Sütle veya ayranla gerçekleştirilen zillenme, güvecin dayanıklılığını artırır ve satışa hazır hale getirir.

Gumuşhane’nin gurme lezzetlerinden biri olan Gudu, sadece damakları değil, aynı zamanda Gümüşhane’nin zengin kültürünü ve el sanatlarını da yansıtan özel bir simgedir.

Şiran’ın Geleneksel Eseri: Ala Kilim ve Gümüşhane’nin Renkli Kültürü

Gümüşhane’nin Şiran ilçesinde, bütün köylerde özenle üretilen “Ala Kilim”, yöre el sanatları arasında ayrıcalıklı bir konuma sahiptir. Keçi kılından yapılan iğmeler, yünden örgü, doğal köklerle boyanmış yün ipliklerden üretilen Ala Kilim, çeşitli modeller ve motiflerle, genellikle 1,5 x 3 ve 3 x 4 ebatlarında, geleneksel ağaç tezgâhlarda dokunmaktadır.

Ala Kilim, yöresel kültürün ve sanatın bir yansıması olarak önemli bir tarihsel mirası temsil eder. Kilimde kullanılan malzemelerin tamamı doğaldır ve geleneksel el sanatlarına özgüdür. Keçi kılı iğmeleri, kilime dayanıklılık ve kalite katan unsurlar arasında yer alırken, yün ipliklerin doğal köklerle renklendirilmesi, kilimin benzersiz renk paletini oluşturur.

Ala Kilim, Şiran’ın kültürel zenginliğini ve el sanatlarına olan bağlılığını yansıtan bir üründür. Şehrin geleneksel ağaç tezgâhları üzerinde özenle dokunan her kilim, bölgenin renkli kültürünü yansıtarak gelecek nesillere taşınan bir miras haline gelir. Bu el yapımı eserler, sadece geleneksel sanatın devamını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda bölgenin ekonomik kalkınmasına da katkıda bulunur.

Ala Kilim, doğallık, estetik ve el emeği ile dokunan bir eser olmasıyla sadece Şiran’ın değil, aynı zamanda Gümüşhane’nin kültürel dokusunu da temsil eder. Gümüşhane’nin renkli geçmişi ve kültürel zenginlikleri, Ala Kilim gibi geleneksel eserler üzerinden günümüzde de yaşamaya devam eder.

Gümüşhane’nin Vitamin Deposu: Kuşburnu Çayı, Marmeladı ve Suyu

Gümüşhane, Türkiye’nin en verimli kuşburnu bahçelerine ev sahipliği yaparak bu doğal hazineyi en iyi şekilde değerlendiren illerden biridir. Halk arasında Yabangülü, Şillan, Deligül, Gülburnu, Gülelması olarak da anılan kuşburnu bitkisi, özellikle C vitamini açısından zengin içeriğiyle bilinir. Kış aylarında sıklıkla tüketilen kuşburnu, grip ve nezle gibi birçok hastalığa karşı doğal bir koruyucu olarak ön plana çıkar.

Gümüşhane’nin simgelerinden biri haline gelen kuşburnu bitkisi, sadece sağlık açısından değil, aynı zamanda çeşitli ürünlerin üretiminde de kullanılmaktadır. Kuşburnu suyu, çayı, reçeli ve marmelatı, bölgenin zengin doğal kaynaklarından biri olan kuşburnu bitkisiyle elde edilmektedir.

Geleneksel yöntemlerle üretilen kuşburnu ürünleri, bölge halkının el emeği ve özeniyle hazırlanır. Kuşburnu suyu, ferahlatıcı ve sağlıklı içecekler arasında yer alırken, çayı ise özellikle kış aylarında bağışıklık sistemini güçlendirmek amacıyla tercih edilir. Reçel ve marmelatı ise kahvaltılarda ve tatlılarda lezzetli bir tercih oluşturur.

Her yıl düzenlenen kuşburnu festivali, bölgenin kültürel etkinliklerinden biri olarak öne çıkar. Bu festival, kuşburnu bitkisinin tanıtımına önemli bir katkı sağlarken, aynı zamanda yöre halkını bir araya getirir. Kuşburnu üretimi, bölge ekonomisine istihdam sağlarken, ürünlerin ihracatı da ülke ekonomisine katma değer kazandırmaktadır. Gümüşhane’nin doğal ve sağlıklı yaşam tarzını simgelerken, kuşburnu ürünleri de bu yaşam tarzının lezzetli bir yansımasıdır.

Gümüşhane’ye hoş geldiniz! Keşfetmeye hazır olun!

---

Gümüşhane’de Gezilecek yerleri sizin için özel olarak hazırladığımız Gümüşhane Gezi Rehberi haritamızda bulabilirsiniz.

Gümüşhane’de Kamp yapılabilecek yerleri sizin için özel olarak hazırladığımız Gümüşhane Kamp Alanları haritamızda bulabilirsiniz.

Gümüşhane’nin keşfedilmeyi bekleyen zengin kültürel ve doğal hazinelerini sizin için sıraladık. Şehrin göz kamaştıran güzelliklerini keşfetmek istiyorsanız, Gümüşhane’de gezilecek yerler hakkında kapsamlı bilgiler içeren aşağıdaki rehberimize göz atabilirsiniz. Tarihi zenginlikleri, doğal harikaları yöresel lezzetleri ve benzersiz atmosferiyle Gümüşhane her ziyaretçisine unutulmaz bir deneyim sunuyor. Gümüşhane’nin eşsiz atmosferinde kaybolmak ve şehrin tarihle iç içe geçmiş dokusunu hissetmek için, siz de bu muazzam şehri keşfetmeye hazır olun.

Gümüşhane‘nin gezilecek bütün mekanları, outdoor olanakları, kamp karavan tesisleri hakkındaki yazılarımız aşağıdadır. Açılır pencereyi tıklayarak Gümüşhane hakkındaki bütün yazılarımıza ulaşabilirsiniz.

---

TurkeyOutdoor.org: Doğayla Buluşma Merkezi!: TurkeyOutdoor.org, Türkiye’nin en çekici açık hava platformu! Yürüyüş, kamp, bisiklet, kano, dağcılık, kaya tırmanışı, rafting, dalış, yamaç paraşütü, binicilik gibi doğa sporlarıyla ilgili detaylı rehberler, benzersiz rotalar, güncel haberler ve unutulmaz etkinliklerle dolu.

Türkiye’nin Doğasını Keşfedin! TurkeyOutdoor.org, Türkiye’nin dört bir yanındaki doğal güzellikleri keşfetmek isteyenlere hitap ediyor. Özenle hazırlanmış bilgiler, etkileyici rotalar, çarpıcı fotoğraflar ve ilham verici videolar sizi bekliyor. Ayrıca, Türkiye’deki açık hava etkinlikleriyle ilgili en güncel haberlere ve etkinlik takvimine de göz atabilirsiniz.

Outdoor Tutkunları İçin Özel Rehber!: TurkeyOutdoor.org, Türkiye’de outdoor etkinliklere ilgi duyan her seviyeden maceraperest için ideal bir kaynaktır. Deneyimli gezginlerden yeni başlayanlara kadar herkesi hedefleyen bu platform, Türkiye’deki açık hava etkinlikleriyle ilgili ihtiyacınız olan her şeyi sunuyor. Doğa, kamp ve macera arayanlar için mükemmel bir rehber olarak öne çıkıyor. Sizi, unutulmaz bir doğa serüvenine davet ediyoruz! TurkeyOutdoor.org ile hayalinizdeki maceraya adım atın!

https://turkeyoutdoor.org/