Elazığ Kovancılar İlçesi Tanıtımı ve Gezi Rehberi

Elazığ Kovancılar

Kovancılar: Zengin Topraklar, Tarihi Miraç

Kovancılar, tarım ve hayvancılığın hakim olduğu, tarihle doğanın kucaklaştığı bir ilçedir. Coğrafi konumu, tarihi geçmişi, iklimi ve ekonomik yapısıyla Kovancılar, Elazığ’ın önemli destinasyonlarından biridir.

Tarihi ve Göçmen Hikayesi: Romanya’dan Kovancılar’a Yolculuk

• 1934 Göçmen Dalgası: Kovancılar’ın tarihi, 1934 yılında Romanya ile Türkiye arasında yapılan mübadele anlaşmasıyla şekillenir. Bu anlaşma kapsamında Romanya’dan gelen 300 Türk ailesi, Elazığ’a nakledilir. Kovancılar ovasına yerleştirilen göçmenler, köylerinin ismini bu topraklara taşır.

• Kovancılar’ın Kuruluşu: 1935 ilkbaharında devlet tarafından 300 hanelik evler yapılarak göçmenler buraya yerleştirilir. Romanya’nın Kovancılar köyünden gelenler, bu topraklara izlerini bırakarak ilçenin kuruluşuna katkıda bulunurlar.

Belediye ve İlçe Statüsü: Kovancılar’ın Yolculuğu

• Belediye Teşkilatı: Kovancılar, 1968 yılında belediye teşkilatını kurar. Ancak daha büyük bir adımı 1987’de atar. 19.06.1987 tarih ve 3392 sayılı kanunla Kovancılar, ilçe statüsüne yükselir.

Coğrafî Konum ve İklim: Bereketli Topraklar ve Ilıman İklim

Elazığ Kovancılar

• Fırat’ın Kıyısında: Kovancılar, Elâzığ-Bingöl karayolunun 67. kilometresinde, Fırat nehrinin kenarında konumlanmıştır. Toros Dağları silsilesi içinde bulunan bölge, birinci derece deprem bölgesine dahildir.

• Iklim ve Toprak: İklim, kara ikliminin ılık bir özelliğini taşır. Fırat üzerindeki Keban ve Karakaya barajlarının etkisiyle iklimde ılımanlaşma görülür. Toprakların %35’inde aile ziraatı yapılırken, endüstri bitkileri de (şeker pancarı, ayçiçeği, pamuk) önem kazanmaktadır.

Ekonomik Yapı: Tarım ve Hayvancılığın Hakimiyeti

• Tarım ve Hayvancılık: Kovancılar’ın ekonomisi, nüfusun %85’ini oluşturan tarım ve hayvancılığa dayanır. Özellikle şeker pancarı, ayçiçeği, pamuk gibi endüstri bitkileri büyük önem taşır. Mor Karaman ırkı koyunlar bölgede yaygındır.

• Ticaret ve Sebze Yetiştiriciliği: Ticari amaçla özellikle domates, biber, soğan, sarımsak gibi sebzeler yetiştirilir. Bu ürünler, hem yerel tüketim hem de ticaret için önemli bir kaynaktır.

Nüfus ve Cinsiyet Dağılımı: Dengeli Bir Toplum

• Nüfus: Kovancılar’ın 2020 yılı nüfusu 39.793 kişidir. Nüfusun %49,81’i erkek, %50,19’u kadındır.

Kovancılar Gezi Rehberi 

Heybet Baba ve Kovancılar’ın Efsanevi Dağı

Kovancılar Heybet Dağı

Heybet Baba, Kovancılar’ın mistik ve efsanevi dağıdır. Yüksek kayalıkları ve ilginç oluşumuyla dikkat çeken Heybet Dağı, sadece bir coğrafi olgu değil, aynı zamanda yerel efsanelerin, hikayelerin ve dua kapılarının merkezidir.

Coğrafi ve Mimari Özellikler: Kayalıklar, Su Kemeri ve Kabir

• Yüksek Kayalıklar: Heybet Dağı, Kovancılar’ın ilçe merkezinin 2 km kadar kuzeybatısında yükselir. Ağaçsız ve düz bir çizgi halindeki kayalıklarıyla göz alıcı bir manzara sunar.

• Su Kemeri ve Delik: Dağın zirvesinde batı kısmında, Elazığ – Kovancılar karayolundan çıplak gözle görülebilen bir su kemeri ve köprüye benzeyen bir delik bulunur. Bu delikten dağın arka tarafındaki gökyüzü gözlemlenebilir.

• Su Sarnıcı ve Kabir: Zirvenin üst kısmında, kayanın oyulmasıyla oluştuğuna inanılan 3×7 metre ölçülerinde bir su sarnıcı ve Heybet Babaya atfedilen bir kabir bulunur. Kabirde kimin meftun olduğu kesin olarak tespit edilemez, ancak bu alanda küçük bir yerleşim olduğunu düşündüren harabeler vardır.

Efsane: Aşk ve Taş Kesilme Hikayesi

• Aşk ve Direniş: Heybet Dağı’nın oluşumuna ilişkin yöresel efsaneye göre, birbirlerini seven genç bir kız ve delikanlının aileleri evlenmelerine karşı çıkar. Kaçan genç aşıklar, Heybet Dağına sığınır. Ancak kovalayanlar tarafından affedilmezler ve taş kesilirler.

• Altı Gül ve Dua: Bu dramatik anlarda, genç kız ve delikanlının gözlerinden yere düşen üçer damla, altı güle dönüşür. Aşıklar, taş kesilmeyi dilemiş ve duaları kabul edilmiştir.

Heybet Baba: Doğaüstü Varlık mı?

• Kimdir Heybet Baba?: Heybet Baba’nın kimliği tam olarak bilinmez. Ancak şifahi tarih, onun 1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolu’ya gelen göçler içinde bir Horasan Ereni olduğunu söyler. Heybet Baba, Hoca Ahmet Yesevi dergahında yetişmiş, İslam’ı yaymış ve bölgede çobanlık yapmıştır.

• Derviş Gazi Heybet Baba: Heybet Baba, cesareti, iri cüssesi ve güçlü pazularıyla tanınan bir derviş gazidir. İslam’ı öğretmiş, dürüstlük ve doğrulukla bilinmiştir.

• Heybet Baba’nın Kabri: Heybet Dağı üzerinde bulunan kabir, yöre halkı tarafından Heybet Baba’ya ait olduğuna inanılır. Heybet Dağı, çocuksuz kadınların ve yaşlı kızların dileklerini sunduğu bir ziyaretgah haline gelmiştir.

Heybet Baba ve Heybet Dağı, Kovancılar’ın sadece coğrafi bir özelliği değil, aynı zamanda zengin kültürel mirasının ve tarihi dokusunun bir yansımasıdır.

Heybet Dağı Efsanesi – Kovancılar, Elazığ

Elazığ Kovancılar Festival

Heybet Dağı, Kovancılar İlçesi’nin kuzeybatısında yer alır ve ilçeye en yakın dağlardan biridir. Bu dağın zirve kısmı tamamen ağaçsızdır ve düz bir çizgi halinde kayalıklardan oluşmuştur. Heybet Dağı’na dair anlatılan iki farklı efsane bulunmaktadır:

1. Çobanın Dua ve Adak Efsanesi:

Efsaneye göre, Kovancılar civarında yaşayan bir çoban, kuzularıyla birlikte Heybet Dağı’na gitmiştir. Zamanla susuzluktan bayılacak hale gelen çoban ve kuzuları için çoban dua eder. Allah’a seslenir ve “Bize biraz su ver, eğer su verirsen sana bir kurban keseceğim!” diye adakta bulunur. Dualarının karşılığında bir göl belirir ve çoban ile kuzuları bu sudan içer. Ardından çoban, Allah’a verdiği sözü tutar, bir bit bulup taşın üstüne koyar, onu kor ve ezip öldürür. Çoban, verdiği adak kurbanını yerine getirmiş olmanın huzuruyla kuzularıyla birlikte taşa dönüşür.

2. Aşıkların Taşa Dönüşme Efsanesi:

Başka bir efsaneye göre ise Kovancılar civarında yaşayan genç bir kız ile genç bir delikanlı birbirlerine aşık olurlar. Ancak aileleri bu ilişkiye karşı çıkar. Kızın babası kızını başka biriyle evlendirmek ister. Bu durumu öğrenen genç aşıklar kaçarlar ve Heybet Dağı’na sığınırlar. Ancak aileleri, düğün gecesinde gençleri yakalar. Yalvarışlarına rağmen affedilmezler. Bu sırada gençlerin gözyaşlarından üçer damla yere düşer ve yerden altı gül çıkar. Bu olayın ardından gençler, taşa dönüşürler ve orada bulunan herkes aynı şekilde taş kesilir.

Heybet Dağı’ndaki taşların oluşumu, bu iki efsaneye dayandırılmaktadır ve bölgede anlatılan efsaneler, kültürel zenginliğin bir parçasını oluşturur.

Hoşmat (Çakırkaş) Kilisesi

Hoşmat (Çakırkaş) Kilisesi

Elazığ İli Kovancılar İlçesi’nde bulunan Hoşmat (Çakırkaş) Kilisesi, Ortaçağ döneminde inşa edildiği düşünülen tarihi bir yapıdır. Kilise, Hoşmat Yukarı Mahalle’de Çalgısar Dağı mevkisinde yer almaktadır.

Özellikleri:

• Konumu: Kilise, Hoşmat (Çakırkaş) beldesinin Yukarı Mahalle’sinde, Çalgısar Dağı olarak bilinen mevkide bulunmaktadır.

• Tarihi: Ortaçağ döneminde yapıldığı düşünülen kilisenin büyük bir kısmı zamanla yok olmuştur. Ancak, sadece Bazilika kısmı günümüzde toprağa gömülü olarak ayakta durmaktadır.

• Mimarlık: Duvarlar, horasan harcı, kare kırmızı kiremit tuğla ve taş dolgu ile inşa edilmiştir. Kilisenin büyük bir tahribata uğradığı ve ortadaki Bazilika kısmının toprağa gömülü olarak ayakta durduğu ifade edilmektedir.

• Zarar Görmüş Bölümler: Yuvarlak kubbe tabanda çökmüş, çöken parçalar büyük blokaj halinde toprağa saplanmış durumdadır. Boş tavan ile dolgu toprak arasındaki mesafe yaklaşık 8 m olup, dolgu toprağın tabana doğru en az 4 m olduğu tahmin edilmektedir.

• Mimari Yapı: Kilisenin ayakta kalan kısmında kubbeli ana bölümde dört duvar, kavisli kemerlerle birbirine bağlanmıştır. Doğu bitişikte ise kavisli bir hol bulunmaktadır. Duvar sıvaları, bu kısımda nispeten korunmuştur. Kilisenin esas giriş kapısının batıda olduğu belirtilmektedir, ancak günümüzde bu kapı mevcut değildir.

• Mezar Taşları: Kilisenin güney tarafında, bir kenarı hafif kavisli, uzun dikdörtgen prizması biçiminde yontulmuş taşlar serpilmiş alanda, yöre sakinlerine göre mezar taşları bulunmaktadır. Aynı taşlar, güney alanda da 20 m kadar uzunlukta bir alanda yayılmış durumdadır.

Sonuç:

Hoşmat (Çakırkaş) Kilisesi, tarihi ve mimari özellikleri ile bölgede önemli bir kültürel miras niteliği taşımaktadır. Ancak, zamanla yaşanan tahribat nedeniyle kilisenin büyük bir kısmı yok olmuştur, sadece Bazilika kısmı günümüze kadar ulaşabilmiştir.

İbrahim Bey Sarayı

Kovancılar İbrahim Bey Sarayı

Elazığ İli Sekrat (Yazıbaşı) köyünde bulunan İbrahim Bey Sarayı, Osmanlılar döneminde 1917-1918 yıllarında bir Ermeni beyi tarafından yaptırılmıştır. Sarayın kalıntıları, Sekrat köyünün güneydoğusunda, yaklaşık 110×120 m²’lik bir alanda bulunmaktadır. Saray kompleksinin günümüze kadar ulaşan sadece güneydeki 8×8 m²’lik anıtsal giriş kapısıdır.

Özellikleri:

• Tarih: İbrahim Bey Sarayı, Osmanlı İmparatorluğu döneminde 1917-1918 yıllarında bir Ermeni beyi tarafından inşa edilmiştir. Bu döneme ait mimari özellikleri taşımaktadır.

• Konumu: Saray kalıntıları, Sekrat (Yazıbaşı) köyünün güneydoğusunda, yaklaşık 110×120 m²’lik bir alanda yer almaktadır. Sekrat Höyüğü’nün kuzeydoğusunda ve 200-230 m uzaklıktadır.

• Giriş Kapısı: Saray kompleksinin günümüze kadar ulaşabilen bölümü, sadece güneyde 8×8 m²’lik anıtsal giriş kapısıdır. Bu kapı hala ayakta durmaktadır.

• Çevresel Özellikler: Taşınmazın güney yamacında düzgün kesme taşlardan yapılmış dikdörtgen prizma havuz yeri bulunmaktadır (6 x 6 m). Doğu yamacında ise 20. metrede düzgün kesme taşlardan yapılmış dikdörtgen prizma havuz yeri (6 x 6 m) görülmektedir. Bu havuzun batısında 30 cm çapında iki sütun ve taşınmazın kuzeybatısında 13 x 10 m alanında çevresi düzgün kesme taşlardan örülü bir havuz kalıntısı bulunmaktadır. Kuzeyinde toprağa saplı 4 x 4 m payesi kalmış iki sütun mevcuttur.

• Diğer Kalıntılar: Sarayın doğu yamacındaki 20. metrede dikdörtgen prizma havuzun yanı sıra, toprağa gömülü durumda bulunan iki sütun, kuzeybatıdaki havuz ve toprağa saplı iki sütun gibi kalıntılar da tespit edilmiştir.

• Topografik Özellikler: Sarayın güney yamacında düzgün kesme taşlar ve 2 m çapında bir kuyu ile çevresi şekilsiz taşlardan oluşan tuvalet eklentisi olduğu belirtilmiştir.

• Manzara ve Çevre: Palu Kalesi, İbrahim Bey Sarayı’nın 8-10 km güneydoğusunda bulunmaktadır ve bu saraydan görülebilmektedir.

Sonuç:

İbrahim Bey Sarayı, mimari yapısı ve çevresel özellikleriyle tarihî bir öneme sahip olup, bölgede Osmanlı dönemine ait mimari özellikleri yansıtmaktadır. Günümüzde kalıntılar halinde bulunan saray, tarihî ve kültürel açıdan değerlendirilmesi gereken bir yapıdır.

Sekrat Höyüğü

Sekrat Höyüğü, Elazığ İli Kovancılar İlçesi’nde I. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiş bir höyüktür. Çınaz (Saraybahçe) Köyü, Sekrat Mevkii’nde yer almaktadır. Palu-Kovancılar karayoluna yaklaşık 2 km mesafededir. Çeşitli buluntular ve yapılan kazılar, höyüğün tarihî ve arkeolojik öneme sahip olduğunu göstermektedir.

Genel Özellikler:

• Sit Alanı Statusu: Sekrat Höyüğü, I. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak koruma altına alınmıştır. Bu statü, höyüğün bilimsel ve kültürel değerini vurgular.

• Konum: Höyük, Çınaz (Saraybahçe) Köyü’nün yaklaşık 500 m güneybatısında yer almaktadır. Palu-Kovancılar karayoluna yaklaşık 2 km mesafededir.

• Fiziksel Özellikler: Yüksekliği 30 m olan höyüğün toplam alanı yaklaşık 10,000 m²’dir. Doğu eteğinde 1/5 oranında yarılmıştır. Doğu yamacında 4 x 5 m boyutlarında bir kaçak kazı çukuru bulunmaktadır.

• Mezarlık ve Mezar Taşları: Üzerindeki mezar taşlarından anlaşıldığına göre höyük, mezarlık olarak da kullanılmıştır. Höyüğün güney ve batı yamacında eski mezarlık olarak kullanıldığı belirtilen eski mezar taşları bulunmaktadır.

• Arkeolojik Buluntular: Çanak çömlek buluntuları, Geç Kalkolitik döneme veya İlk Tunç Çağı’na aittir. Yüzeyden toplanan en eski seramik parçasının Halaftipi olduğu belirtilmiştir. Ayrıca Obei tipi parçalar ve M.Ö. III ve II. bin yıllara ait malzemeler de bulunmuştur.

• Höyüğün Boyutları: Hasan Bahar’ın belirttiğine göre höyüğün boyutları 150x100x25 m’dir.

Taş Çanak (Totik) Lahit Mezar:

Kovancılar Taş Çanak Köyü’nün güneyinde, bir tepelik alanda bulunan Taş Çanak Lahit Mezar, Acemlerin yaşadığı ve geçmişinin yaklaşık 500-600 yıl öncesine dayandığı söylenen bir yapıdır.

Bu bilgiler, bölgenin zengin tarihî ve arkeolojik geçmişine ışık tutan önemli unsurları içermektedir. Arkeologlar ve tarihçiler için araştırma ve inceleme konuları sunmaktadır.

Elazığ Gezi Rehberi Yazılarımız

Elazığ, stratejik konumuyla ticaret yolları üzerinde öne çıkan bir şehirdir. Geçmişi, kültürü ve doğal güzellikleriyle dikkat çeken Elazığ, M.Ö. 2 binli yıllara kadar uzanan zengin tarihine ev sahipliği yapmaktadır. Aziz şehir, kendine özgü kaleleri, çarşıları, camileri ve hamamlarıyla geçmişin izlerini günümüze taşır. Elazığ Gezi Rehberi, şehri keşfe çıkarken size rehberlik eden önemli noktaları sunar. Tarihi köprülerden çarşı ve hanlara, şehrin tarihini yansıtan yerleri haritada bulabilir ve bu muazzam şehirde unutulmaz bir keşfe çıkabilirsiniz. Elazığ Gezi Rehberi haritamıza buradan ulaşabilirsiniz. Ayrıca, Elazığ’da kamp yapabileceğiniz noktaları görmek için kamp haritamıza göz atabilirsiniz.

Elazığ Tanıtımı Yazıları:

• Elazığ Tanıtımı
• Elazığ’da Ne Yapılır?
• Elazığ Seyahatinin En Güzel Anıları ve Lezzetleri
• Elazığ Mutfağından Yöresel Lezzetler
• Elazığ Sivrice Aktivite ve Gezi Rehberi
• Elazığ Palu Aktivite ve Gezi Rehberi
• Elazığ Ağın Tanıtımı ve Gezi Rehberi
• Elazığ Alacakaya İlçesi Tanıtımı ve Gezi Rehberi
• Elazığ Arıcak İlçesi Tanıtımı ve Gezi Rehberi
• Elazığ Baskil İlçesi Tanıtımı ve Gezi Rehberi
• Elazığ Karakocan İlçesi Tanıtımı ve Gezi Rehberi
• Elazığ Keban İlçesi Tanıtımı ve Gezi Rehberi
• Elazığ Kovancılar İlçesi Tanıtımı ve Gezi Rehberi
• Elazığ Maden İlçesi Tanıtımı ve Gezi Rehberi

Elazığ Gezilecek Yerler:

• Elazığ Gezi Rehberi
• Elazığ Gezilecek Yerler
• Elazığ’ın Mutlaka Görülmesi Gereken Doğal Güzellikleri
• Elazığ Merkezi Gezilecek Yerler
• Elazığ’da Gezilecek Yerler ve Tarihi Zenginlikler
• Elazığ Harput Gezilecek Yerler
• Elazığ Kamp ve Karavan Alanları
• Elazığ’da Yapılabilecek Outdoor ve Doğa Aktiviteleri
• Elazığ’da Gezilebilecek Turlar
• Elazığ Hazarbaba Kayak Merkezi
• Elazığ Hazarbaba Macera Parkı
• Elazığ Saklıkapi Karaleylek Kanyonu
• Elazığ Olbe Vadisi ve Deve Mağarası
• Elazığ Hazar Gölü Tanıtımı ve Etkinlik Rehberi