Ekoturizm Nedir?

Doğa Turizmi  (Ekoturizm) nedir?

Ekoloji serimize devam ediyoruz. Ekoloji ne demektir başlıklı yazımıza da göz atabilirsiniz. Bu yazımızda ekoturizm kavramını, çeşitli kurumlara yapılmış ekoturizm tanımlarını, ekoturizmin gelişme aşamalarını, ekoturizm endüstrisi ve ekoturizm doğa ilişkisini açıklayacağız.

Ekoturizm Nedir? Ekoturizm outdoor aktivitelerinin temel teşkil ettiği turizmdir. Outdoor sektörünün endüstri olma yoluna girdiğini yazılarımızda söylemiştik. Ekoturizm de endüstriye doğru giden yolda outdoor için en büyük kilometre taşlarından birisidir.

Ekolojik Turizm

Ekoturizm; ekolojik turizmin kısaltılmış halidir. Eko-turizm, doğayı bozmayan ve koruyan bir turizm anlayışını ifade etmektedir. Uluslararası Doğa Koruma Birliği’nin (IUCN) tanımına göre ekoturizm, eğlenmeyi, doğayı ve kültürel kaynakları anlayarak korumayı destekleyen, düşük ziyaretçi etkisi olan ve yerel halka sosyo-ekonomik fayda sağlayan, doğal alanlara karşı çevresel açıdan sorumluluk taşıyan seyahat ve ziyarettir.

Uluslararası Ekoturizm Topluluğu TIES (The International Ecotourism Society); ekoturizmi, çevreyi koruyan ve yerel halkın refahını gözeten, doğal alanlara karşı duyarlı seyahat şeklinde tanımlamıştır. Her iki tanıma da bakıldığında ekoturizm, doğal ve kültürel değerlerin sorumluluk duygusu içinde korunarak turizme açılmasını anlatmaktadır. Ekoturizm kavramı, içinde güçlü bir doğa bağlantısını ve sosyal sorumluluk duygusunu birlikte taşımaktadır. Ekoturizm, doğal çevre ile turizm faaliyetini bağdaştıran, çevrenin olumsuz etkilenmesi konusunda sorumluluk güdüsü ile hareket etme esasına dayalı bir turizm faaliyetidir.

Ekoturizm gezme/tourism ile spor/outdoorun buluştuğu noktadır. Doğa turizmi adından da tahmin edileceği gibi ana tema doğaya, çevreye ve ekolojiye saygı çerçevesinde tarihi, kültürel değerleri tanımak; şehir stresinden uzakta yeşil doğada ziyaretçilerin huzur bulmasını sağlamak amaçlı yapılan gezilerdir.

Uluslararası Ekoturizm Derneği’nin 1991’de yaptığı tanıma göre ekoturizm, doğal alanlara yapılan, çevreyi koruma ve yerel haklın refahını devamlı kılma sorumluluğu taşıyan tatil/seyahattir. Dünya genelinde ortak payda kabul edilen bu tanım çerçevesinde kilit nokta “yerel haklın refahını devamlı kılma sorumluluğu” taşımasıdır.

Çeşitli Ekoturizm Tanımları:

Ekoturizm: Çevreyi koruyan, yerel halkın refahını koruyan, yorumlama ve eğitimi içeren doğal alanlara sorumlu seyahat. (The International Ecotourism Society)

Ekoturizm: Çevreyi koruyan, sosyal ve ekonomik olarak yerel halkın refahını koruyan ve dahil olan herkesin yorumlanması ve eğitimi yoluyla bilgi ve anlayış yaratan doğal alanlara sorumlu seyahat. (Küresel Ekoturizm Ağı)

Eko-turizm: Kırılgan doğal çevreler üzerinde minimum etkiye sahip olan ve doğa temelli deneyimler sağlamaya odaklanan turizm. (Kaynak: ACS Uzaktan Eğitim)

Etik Turizm: Etik konuların temel itici güç olduğu bir destinasyonda turizm, örn. sosyal adaletsizlik, insan hakları, hayvan refahı veya çevre. (Kaynak: Turizm Enstitüsü)

Çevre turizmi: Doğal ortamların anlaşılmasına ve korunmasına vurgu yapılarak doğal ortamlarda gerçekleşen turizm. (Kaynak: ACS Uzaktan Eğitim)

Jeoturizm: Bir yerin coğrafi karakterini – çevresini, mirasını, estetiğini, kültürünü ve sakinlerinin refahını – sürdüren veya geliştiren turizm. (Kaynak: National Geographic)

Doğa Turizmi: Çevreyi koruyan ve yerel halkın refahını artıran doğal alanlara sorumlu seyahat. (Kaynak: Texas Parks & Wildlife)

Doğa temelli turizm: Vahşi veya doğal ortamlara odaklanan tüm turizm deneyimlerini kapsayan geniş bir terim. (Kaynak: ACS Uzaktan Eğitim)

Doğa temelli turizm, görece bozulmamış doğal ortamların birincil cazibe veya ortamı oluşturduğu tüm turizm türlerini içerir. Tüketici ve maceracı olduğu kadar tüketime yönelik olmayan düşünme faaliyetlerini de içerebilir ve bunlar sırasıyla ekoturizm ve koruma turizmini içerebilir.

Yoksul Yanlısı Turizm: Bir destinasyondaki yoksul insanlar için artan net fayda ile sonuçlanan turizm. (Kaynak: Yoksulluk Yanlısı Turizm)

Sorumlu Turizm: Yerel topluluklara olan faydaları en üst düzeye çıkaran, olumsuz sosyal veya çevresel etkileri en aza indiren ve yerel halkın kırılgan kültürleri ve habitatları veya türleri korumasına yardımcı olan turizm. (Kaynak: Cape Town Şehri. Cape Town Deklarasyonu [2002])

Sürdürülebilir Turizm: Kültürel bütünlüğü, temel ekolojik süreçleri, biyolojik çeşitliliği ve yaşam destek sistemlerini korurken, tüm kaynakların ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların karşılanabileceği şekilde yönetilmesine yol açan turizmdir. (Kaynak: Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Bilgi Platformu)

Sürdürülebilir Turizm: Mevcut ve gelecekteki ekonomik, sosyal ve çevresel etkilerini tam olarak hesaba katan, ziyaretçilerin, sanayinin, çevrenin ve ev sahibi toplulukların ihtiyaçlarını ele alan turizm. (Kaynak: UNWTO)

Macera turizmi: Genellikle (ama kesinlikle her zaman değil) vahşi ortamlarda gerçekleşen turizm. Genellikle, doğal çevre, macera aktiviteleri için bir mekan veya zemindir ve odak, çevreden çok faaliyetler üzerindedir.

Ekoturizmin Gelişimi

Başlangıçları 18. yüzyıla kadar uzanan doğa turizmi kavramı, her zamankinden daha uygarlaşan kentsel ve sanayileşmiş dünyaya karşıt olarak Romantizmin temel doğasına duyulan hayranlık, Polonya ve yabancı edebiyatta sorunlar ve tartışmalar üretti. Doğa turizmi terimi genellikle yeşil, alternatif, yumuşak, sürdürülebilir, sorumlu veya ekoturizm ile birbirinin yerine kullanılır.

Ek olarak, doğal çevre ile doğrudan ilişkili turizm biçimleri vardır. Bununla birlikte, adlandırmaları belirli bir ekosisteme atıfta bulunur, örneğin orman turizmi, göl turizmi, kutup turizmi vb. Veya kano, macera, kuş gözlemciliği veya hayatta kalma turizmi gibi diğerleri, doğanın kalbinde, ancak terminolojik olarak aktivite türleriyle ilişkilendirilir.

Çoğu araştırmacı, doğa turistinin memnuniyet kaynağının ağırlıklı olarak doğal çevre ile temas halinde olmaktan kaynaklanması koşuluyla, doğa turizminin aslında doğal ortamda gerçekleşen her türlü turizm olduğu konusunda hemfikirdir.

Ekoturizm, doğal ortamda uygulanabilen ancak zorunlu olmayan, ancak yine de ağırlıklı olarak doğal temalarla ilgili olan bir doğa turizmi türüdür. Turistin birincil faaliyeti, çevreyi geniş anlamda (aynı zamanda kültürel yönleriyle) verilen konumla ilişkili olarak ve onun korunması ve bakımı ile tanımaktır. Bu nedenle yazarlara göre ekoturizm, doğa temelli bir turizm biçimi olarak kabul edilebilir.

Ekoturizm, doğal çevreyi ona zarar vermeden veya habitatlarını bozmadan yaşamak isteyen turistlere hitap ediyor. Standart ticari kitle turizmine düşük etkili ve genellikle küçük ölçekli bir alternatif olması amaçlanan kırılgan, bozulmamış ve nispeten bozulmamış doğal alanları ziyaret etmeyi içeren bir turizm şeklidir.

Doğal alanlara sorumlu seyahat etmek, çevreyi korumak ve yerel halkın refahını artırmak demektir. Amacı, yolcuyu eğitmek, ekolojik koruma için fon sağlamak, yerel toplulukların ekonomik kalkınmasına ve siyasi güçlenmesine doğrudan fayda sağlamak veya farklı kültürlere ve insan haklarına saygıyı teşvik etmek olabilir.

1980’lerden beri, ekoturizm çevreciler tarafından kritik bir çaba olarak kabul edildi, böylece gelecek nesiller insan müdahalesi ile nispeten dokunulmamış yerler deneyimleyebilir.  Bazı üniversite programları bu tanımı ekoturizmin çalışma tanımı olarak kullanır.

Genel olarak, ekoturizm, doğal ortamların biyotik bileşenleri ile etkileşimle ilgilenir. Ekoturizm, sosyal açıdan sorumlu seyahat, kişisel gelişim ve çevresel sürdürülebilirliğe odaklanır. Ekoturizm tipik olarak flora, fauna ve kültürel mirasın başlıca ilgi çekici yerler olduğu yerlere seyahat etmeyi içerir.

Ekoturizm, turistlere insanların çevre üzerindeki etkisine dair bir fikir vermeyi ve doğal yaşam alanlarımızın daha fazla takdir edilmesini sağlamayı amaçlamaktadır.

Sorumlu ekoturizm programları, geleneksel turizmin çevre üzerindeki olumsuz yönlerini en aza indiren ve yerel halkın kültürel bütünlüğünü geliştiren programları içerir. Bu nedenle, çevresel ve kültürel faktörleri değerlendirmeye ek olarak, ekoturizmin ayrılmaz bir parçası, geri dönüşümün, enerji verimliliğinin, su tasarrufunun teşvik edilmesi ve yerel topluluklar için ekonomik fırsatların yaratılmasıdır. Bu nedenlerden dolayı, ekoturizm genellikle çevresel ve sosyal sorumluluk savunucularına başvurur.

Birçoğu “ekoturizm” terimini, “sürdürülebilir turizm” gibi bir tezat olarak görüyor. Çoğu turizm türü gibi, ekoturizm genellikle küresel iklim değişikliğine katkıda bulunan hava taşımacılığına dayanır.

Ekoturizm Bölümleri

Genel olarak doğa ve macera turu veya tatili denildiğinde doğa içinde yapılabilecek tüm aktiviteler akla geliyor. Bunlar içinde treeking, atlı safari, motor safari, dalış, dağ bisikletli turlar, rafting ve yat turları gibi doğayla iç içe uygulamalar yer alıyor.

 Günümüzde insanların doğal, ekolojik ve organik ürünlere ilgisi arttı. Şehir hayatından sıkılanlar daha sakin yerlerde yaşamak istiyorlar.

Ekoturizm yapılacak bölgede yerel halkın fayda görmesi gereklidir. gerek ekonomik gerekse diğer unsurlarla birlikte ortaya konulması gereken bir refah artışı olmalıdır. bir başka deyişle ekoturizm odağında yerel haklın kalkınması esastır. Örneğin günübirlik yapılan bir doğa yürüyüşü aktivitesi eğer bölge halkına hiçbir katkıda bulunulmadan, sadece ziyaret etme maksatlı yapılıyorsa burada ekoturizm değil “doğa tabanlı bir turizm” aktivitesi söz konusudur.

Ekoturizmin Endüstrisi

Dünyada tatil anlayışının değişmeye başlaması, doğayla içi içe ekolojik tatil bilincinin gelişmesiyle birlikte doğa ve macera turizmi de büyümeye başlamıştır. Tatillerini doğa sporları yaparak veya yerel kültürleri tanıyarak geçirmek isteyenlerin tercih ettiği doğa ve macera turizmi hızla gelişmektedir.

Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü‘nün (UNWTO) verilerine göre dünyada 1,2 trilyon dolarlık turizm harcamaları pastasının içinde doğa turizminin payı 400 milyar dolar. Bu 400 milyar doların 263 milyarı ise macera düşkünlerinin yaptığı harcamalardan oluşuyor.

Özünde doğa, spor, insan, outdoor, kültür ve yerel kültürlerin deneyimlenmesi gibi unsurları içeren doğa ve macera turizmi, geniş bir yelpazeye sahiptir.

Macera Turizmi ve Ticaret Birliği’nin (ATTA) tanımlanasına göre, fiziksel aktivite, doğal çevre ve kültürel gezi unsurlarını barındıran doğa ve macera turizmi; başta doğayı, biyolojik ve ekolojik çeşitliliği, yerel kültürü ve geleneksel özgünlüğü korumayı ve gelir farklılıklarını aza indirgemeyi amaçlıyor.

Bu turizm alanına; yeşil turizm, alternatif turizm, yayla turizmi, eko turizm, aktif turizm, doğa sporları turizmi, macera ve adrenalin sporları turizmi giriyor. Kısaca outdoora dair her şey doğa turizminin konusu olmaktadır.

Ekoturizm Doğa İlişkisi

Ekoturizm cazibe merkezi olarak kullanılan doğal alanların bakımını şu şekilde destekler:

Doğal alanları koruma amacıyla yöneten ev sahibi topluluklar, kuruluşlar ve yetkililer için ekonomik faydalar yaratmak;

Yerel topluluklar için alternatif istihdam ve gelir fırsatları sağlamak;

Hem yerli halk hem de turistler arasında doğal ve kültürel varlıkların korunmasına yönelik farkındalığın artırılması.

---

ÖNEMLİ UYARILAR

• Bütün outdoor aktivitelerinde ve doğa sporlarında güvenlik öncelikle sizin sorumluluğunuzdadır. Hiçbir makale veya video, doğru pratik eğitim ve şahsî deneyimin yerini alamaz.
• Özellikle outdoor ekstrem sporlarda kendi kişisel güvenliğinizden öncelikli olarak siz sorumlusunuz. Her zaman kişisel güvenliğinizi, birlikte olduğunuz takımın uyum ve güvenliğini ön planda tutun.
• Her durumda doğadan taraf olun, çevreyi temiz tutun, vahşi hayvanlara, vahşi yaşamın devam ettiği doğaya kesinlikle zarar vermeyin.
• Doğal, tarihi ve turistik mekanlara kesinlikle zarar vermeyin. Gittiğiniz yerlerde çöplerinizi bırakmayın, çöplerinizi getirdiğiniz gibi poşetler içerisinde geldiğiniz yere geri götürün veya bir çöp konteynırına atın.
• Türkiye’de ormanlara girişlerde sık sık yasaklar uygulanmakta ve uymayanlara idari cezalar yazılmaktadır. Güncel orman giriş yasaklarını illerin Orman Bölge Müdürlüklerinden teyit etmelisiniz.
• Teknik olarak doğada yapılan bütün outdoor aktiviteleri için önceden izin alınması gerekmektedir. Okuyucularımıza, kampçılara, doğa yürüyüşçülerine ve bütün outdoor sporlarına katılanlara tavsiyemiz, aktiviteye başlamadan önce hiç olmazsa kolluk güçlerini arayarak yapacakları doğa aktivitesi ve rotaları hakkında bilgi vermeleridir.
• Outdoor ve doğaya dair görüş, düşünce, öneri ve istekleriniz bizim için değerlidir. Çekinmeden bize yazabilirsiniz.
• Outdoor ve doğa aktiviteleri hakkında en son bilgileri almak için sitemize abone olabilirsiniz.

www.turkeyoutdoor.org: Türkiye’nin outdoor ve doğa sporları platformu. Sizi, unutulmaz bir doğa macerasına davet ediyoruz! Türkiye’nin en heyecan verici outdoor ve doğa sporları platformu olarak trekking, kamp, bisiklet, kano, dağcılık, kaya tırmanışı, rafting, dalış, yamaç paraşütü, binicilik gibi doğa sporlarıyla dolu maceralar hakkında detaylı rehberler, benzersiz rotalar, güncel haberler ve unutulmaz etkinlikler sunuyoruz. Her bir etkinlik için titizlikle hazırlanmış bilgiler, etkileyici rotalar, büyüleyici fotoğraflar ve ilham verici videolar sizi bekliyor.

Sadece okuduğunuz makale değil outdoor ve doğaya dair yayınlanmasını ve irdelenmesini istediğiniz her konu hakkında iletişim sayfamızdaki bağlantıları kullanarak bize yazın.