Ekstrem Spor Ne Demektir?

Outdoor Türkiye:

Bu yazı dizisi Türkiye’nin Outdoor Sayfası’nın ilgililerinin dikkatini çeken ekstrem sporlar hakkındaki yayınlarından oluşmaktadır. Güvenli ve eğlenceli ekstrem sporlar için serideki diğer yazılara da bakmanızı tavsiye ediyoruz. Outdoor Ekstrem sporları bu yazı dizisinde.

Ekstrem Spor Ne Demektir?

Ektsrem spor nedir?  En Popüler Ekstrem Sporlar nelerdir, Ekstrem spor çeşitleri nelerdir gibi konularda detaylı bilgi yazı dizimizde bulacaksınız.  Daha çok adrenalin tutkunlarının tercih ettiği ekstrem ve sıra dışı sporlar denilince hangi sporlar anlaşılmaktadır, Türkiye’de hangi ekstrem sporlar yapılabilir gibi soruların cevabını bulacağımız yazı dizimize başlıyoruz.

Maceraperestlerin tercihi, adrenalinin yüksek olduğu sporlar solo ya da ekstrem spor turları kapsamında ekiple birlikte yapılabilir. Yazı dizimizde aşırı, sıra dışı, normal olmayan anlamlarını kapsayan ekstrem ne demektir sorusunun cevabıyla başlayıp,  en çok tercih edilen ekstrem sporları, ekstrem sporların hangi mevsimde yapılabileceğini, Türkiye’de hangi ekstrem sporların nerelerde yapılabildiğini ve dünyada en fazla tercih edilen ekstrem spor bölgelerinin nereler olduğunu bölge olarak ele aldık ve bu bölgelerde bulunduğunuzda gezebileceğiniz yerleri derledik. Ekstrem spor denilince akla gelen macera turizmi ile ilgili de bu yazı dizimizde bilgiler vereceğiz. Ekstrem spor dalları nelerdir, ekstrem ne demektir, Türkiye’de yapılan ekstrem sporlar nelerdir gibi soruların cevabını merak ediyorsanız doğru adrestesiniz.

Ekstrem Ne Demektir?

Ekstrem kelimesi Fransızca extrême kelimesinden Türkçeye geçmiştir. Sıfat olarak kullanılan ekstrem en uç, en son, son uç, aşırı anlamlarına gelmektedir. Kelimenin kökeninden de anlaşıldığı gibi ekstrem aslında sıra dışı veya aşırı anlamlarına gelmektedir.

• Aşırı (ekstrem) kelimesi  şu anlamları içinde barındırır:
• Sıradan olanı, olağanı veya bekleneni aşmak,
• Çok yüksek derecede risk,
• Büyük veya abartılı uzunluklara gitmek.

Bu nedenle, “ekstrem spor” da kullanıldığı şekliyle aşırı uç, genellikle “normal” veya “geleneksel” aktivite olarak görülenlerin ötesinde bir sapmayı gösterir ve katılımcıların bu sınırların ötesinde faaliyetler yürüttüğünü varsayar.

Ekstrem Sporun Tanımı:

Ekstrem doğa sporları nelerdir? Ekstrem kelimesi sıra dışı anlamına geldiğine göre ekstrem sporlar da sıra dışı olan bütün sporlar için kullanılabilir mi? Aşağıda da göreceğiniz üzere tıpkı outdoor kelimesi gibi ekstrem kelimesi de nereden bakıldığına göre farklı anlatımlara ve farklı anlamlara sahip olabilmektedir.

Sporun nasıl tanımlandığının bir özelliği, aşırı spor ve aşırı olmayan spor arasındaki ayrımdır. Temel atlama, yüksek derecede risk içerdiğinden “aşırı spor” örneğidir, yüzmek ise “aşırı olmayan” olarak sınıflandırılır çünkü riskler minimum düzeydedir. Bu geniş tanım, riskin kapsamını belirlemekte yetersiz kalıyor ve her bir spora katılımla ilişkili psikolojik, sosyal-demografik ve yaşam tarzı değişkenlerini göz ardı ediyor.

“Ekstrem spor” teriminin kullanımı, çok sayıda farklı etkinliği tanımlamak için her yere yayılmış olsa da, tam olarak hangi sporların “aşırı” olarak kabul edildiği tartışmalıdır. Bununla birlikte, ekstrem sporların çoğunda ortak olan birkaç özellik vardır.

Medyanın ekstrem sporlar olarak kategorize ettiği aktiviteler, doğası gereği kontrol edilemeyen değişkenlerin daha fazla sayıda olması nedeniyle geleneksel sporlardan farklıdır. Bu çevresel değişkenler, genellikle rüzgar, kar, su ve dağlar dahil olmak üzere hava ve arazi ile ilgilidir. Bu doğal fenomenler kontrol edilemediği için, kaçınılmaz olarak verilen aktivite veya olayın sonucunu etkilerler.

Geleneksel sporlarda performans değerlendirilirken (mesafe, zaman, skor, vb.) yargı kriterleri benimsenebilirken, ekstrem sporcular genellikle daha öznel ve estetik kriterlere göre değerlendirilir.

“ekstrem spor” olarak nitelendirilmek için her iki ifade teriminin de yerine getirilmesi gerektiğidir;

“spor”: Katılımcı, aktivitenin zayıf bir şekilde yürütülmesini önlemek için önemli ölçüde beceri ve / veya fiziksel yeteneğe sahip olmalıdır;

“aşırı”: aktivitenin zayıf bir şekilde yürütülmesi, katılımcıya ciddi fiziksel zarar verme riskiyle sonuçlanmalıdır;

Bu tanım boyunca, bungee jumping gibi bir aktivite, iyi bir sıçrama yapmak için (yani, zayıf yürütmeyi önlemek) hiçbir beceri veya fiziksel yetenek gerekmediği için nitelendirilmeyebilir. Kanyon jet botu yolculuğundaki bir yolcu, gerekli beceri yolculara değil pilota ait olduğundan, gereksinimleri karşılamayacaktır. Bu durumlarda “heyecan arayışı”, “aşırı spor” dan daha uygun bir nitelik olabilir.

Çeşitli Ekstrem Spor Tanımları:

Bu yazı dizisi için hem yerli hem de yabancı birçok kaynağı, akademik makaleleri ve yayımları taradık ve ekstrem kelimesinin literatürdeki anlamlarını belirledik. İşte ekstrem sporlar ile ilgili çeşitli bakış açılarıyla yapılmış tanımlar:

• Ekstrem sporlar alternatif sporlardır.
• Oxford Üniversite Sözlüğü (2018), “ekstrem sporu” “Tehlikeli bir ortamda gerçekleştirilen ve büyük risk içeren bir sporu ifade etmek veya bu sporla ilgili olmak” olarak tanımlar. Dolayısıyla, “normal sınırların ötesine geçme” ve “risk” kavramı, ekstrem sporu oluşturan şeyin ayrılmaz bir parçasıdır.
• Ekstrem sporlar da sıra dışı sporlar veya adrenalin yani heyecan arayanların tercih ettiği spor ya da outdoor aktiviteleridir. Ekstrem sporlar günlük kullanımda aksiyon sporu, macera sporu veya turizmi sıra dışı spor aktiviteleri gibi tanımlanmaktadır.
• Ekstrem sporlar diğer bütün normal sporlardan farklı olarak daha fazla risk, tehlike ve zorluk barındırırlar. Ekstrem sporları yapabilen kişiler daha zorlu fiziksel aktiviteleri gerçekleştirmeye çalıştıkları için bu spor dallarında kişinin adrenalin üretimi diğer spor dallarına göre kat kat daha fazladır.
• “Ekstrem sporların” ılımlılık sınırlarının dışında olduğunu; makul olarak açıklananı aşmak – yani radikal ve en dışta bulunan sporlardır.
• Ekstrem sporlar normal spor dallarından çok farklı oldukları için genellikle fiziki olarak sağlam bir vücut, psikolojik olarak da sağlam sinirler ve irade gerektirir. Bu sporlar çok fazla fiziki efor harcatır ve tehlikelidir.
• Ekstrem sporları yapan kişilerin hız, güç, direnç, yükseklik, odaklanma gibi özelliklere sahip olmaları beklenir. Bu sporlar için sadece fiziki yeterlilik yetmemekte bunun yanında cesaret (korkusuzluk) sahibi olmak ve vücuduna hakim olabilmek, yani zor şartlarda sağlıklı kalabilmek gerekmektedir. Dolayısıyla ekstrem sporlar sadece uzmanlaşmış kişiler nezaretinde ve uzmanlaşarak yapılabilen sporlardır.
• “Alternatif”, “aksiyon”, “macera” ve “yaşam tarzı” gibi terimler de ekstrem sporu tanımlamak için kullanılır, ancak bu terimlerin hiçbiri aşırı sporun gerçekte neyi gerektirdiğini kategorik olarak kapsamaz.
• Ekstrem Spor sadece geleneksel spora alternatif spor mudur? Alternatif spor daha fazla geleneksel olmayan sporları tanımlamanın evrensel yoludur. Bu terimi ekstrem spor için her şeyi kapsayan bir kelime olarak kullanmanın zorluğu, birçok sporun, normun ne olduğuna dair toplumsal kavramı sorguladıkları için “alternatif” olmasıdır, ancak tüm “alternatif” sporlar aşırı değildir.
• Ekstrem sporun tanımı, kapsadığı aktiviteleri ana akım olmayan diğer sporlar bağlamında yansıtır. Dolayısıyla ekstrem sporun tanımı net değildir. 1990’lı yıllarda kullanılmaya başlanan terim hızla popülerlik kazanmış ve dünya genelinde yaygınlaşmıştır. Adrenalin seven insanlarca benimsenmiştir.
• Hem “yüksek riskli” hem de “ekstrem spor”, “kişinin ciddi yaralanma veya ölüm olasılığını aktivitenin doğal bir parçası olarak kabul etmesi gereken sporlar” olarak tanımlanır.
• Aşırı sporu, spor veya aktivitenin ayrılmaz bir parçası olduğu kadar ciddi yaralanma veya ölüm olasılığının da bir olasılık olduğu yüksek riskli bir spor olarak tanımlanmaktadır.

• Adrenalin bağımlısı kişilerce tercih edilen, riski yüksek sporlar.
• Ekstrem spor terimi çok geniş ve geneldir; kendi içinde birçok dala ayrılır. Doğa sporları ile çok ortak yönü vardır. Atlama, tırmanma, dalma vb. aktiviteler ekstrem sporun bir parçasıdır.
• Adrenalin tutkunları tarafından yapılan ve sporcuların genel olarak fiziki bir kondisyona sahip olması gereken aktiviteler bütünü ekstrem spor olarak adlandırılır. Hız, güç, direnç, odaklanma ve dayanıklılığa bağlı sporlarda başarılı olabilmek için deneyim kazanmak gerekir.
• Aksiyon ve macera severlerin tercihi ekstrem sporlar diğer sporlara göre belli bir oranda tehlike barındırır. Bununla birlikte, çeşitli önlemlerle son derece güvenli bir hale gelen sporlarda adrenalinin yüksek olması sporcuların bu riski almasını sağlar.  
• Ekstrem sporlar, bireye yüksek risk algısı, yüksek konsantrasyon, heyecan ve macera duygularını üst düzeyde yaşatmasıyla, diğer spor türlerinden kendisini ayıran önemli özelliklere sahiptir. Ekstrem sporlar özgürlük eğiliminin yanı sıra farklı bir yaşam biçimini yaşatma konusunda oldukça başarılıdır.
• Bu nedenle, bu tanımların bileşenleri şunları içerir: makul kabul edilen normların ötesine geçmek ve ciddi yaralanma veya ölümle, yani yüksek fiziksel ve / veya psikolojik riskle sonuçlanabilir.
• Katılımcının hız, yükseklik, derinlik veya doğal güçler gibi doğal veya olağandışı fiziksel ve zihinsel zorluklara maruz kaldığı ve hızlı ve doğru olduğu durumlarda yarışmacı (karşılaştırma veya kendini değerlendirme) bir faaliyettir.
• Ekstrem sporlar, adrenalin arayışında olan kişiler doğanın en ücra köşelerinde, dağların en yüksek noktalarında bir araya getiren outdoor aktiviteleridir.
• Bu sporlar yüksek dayanıklılık, güçlü odaklanma ve sağlam bir bünye gerektirir.

Ekstrem Sporların Ortaya Çıkışı ve Özellikleri

Rekabet sporlarına medya ve izleyici ilgisinin artması ekstrem sporların çeşitli türlerinin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Ekstrem sporlar sıradan olmayan, bazen bir kez tekrarlanan, içerisinde tehlike, mücadele ve macera barındıran rekreatif etkinliklerdir.

Ekstrem spor kavramı literatürde riskli spor, yüksek riskli spor, macera sporları, hareket sporları ve adrenalin sporları gibi oldukça değişik biçimlerde adlandırılmaktadır. Ekstrem sporlar havada, karada ve suda olmak üzere üç alanda gerçekleştirilmektedir.

Ekstrem sporlar üç kategoriye göre sınıflandırılabilir.

• Tipine Göre Ekstrem Sporlar: Hava, Kara, Su Sporları
• Çevresine Göre Ekstrem Sporlar: Doğal, Yapay Sporlar
• Sporcuya Göre Ekstrem Sporlar: Grup, Bireysel Sporlar

Ekstrem Sporlar ile ilgili yazı dizimiz devam edecektir.

Her türlü görüş, düşünce, öneri, istek ve geri dönüşleriniz bizim için değerlidir, lütfen yazınız. http://www.turkeyoutdoor.org