Ağrı Gezi Rehberi 3. Yazı

Outdoor Türkiye

Türkiye’nin Outdoor Sayfası olarak özellikle outdoor turizminde büyük eksiklik olarak gördüğümüz illerin tek tek tanıtımı, illerde yapılabilecek outdoor aktiviteleri, outdoor ürün satan firmalar, kamp alanları, doğal güzellikler, yürüyüş rotaları gibi bütün bilgileri içeren bir yazı dizisine başladık.

Bu yazı dizimizde bulunduğunuz veya tatil amaçlı gittiğiniz ilde öncelikle yapabileceğiniz doğa aktivitelerinin, aktivite bölgelerinin, kamp alanlarının, tarihi ve turistik mekanların tam ve en geniş listelerini oluşturup okuyucumuzun kullanımına sunuyoruz.

Özellikle kampçılar, doğa severler, karavancılar, doğa tatilcileri, macera turizmi, kültür turizmi ve outdoor ekstrem sporları yapanlar için en çok aranan bilgileri derlemeye gayret gösteriyoruz.

Listede gördüğünüz eksiklikleri ve eklenmesini istediğiniz bilgileri iletişim sayfamızda bulunan kanallardan bize ulaştırabilirsiniz.

---

Ağrı’da bulunan tarihi turistik ve doğal yerlerin listesi ve tanıtımı, Ağrı kamp alanları, Ağrı mutfağını oluşturan lezzetler için aşağıdaki yazılarımıza göz atın.

• Ağrı Gezi Rehberi 1. Yazımız: Ağrı Tanıtım ve Gerekli Bilgiler
• Ağrı Gezi Rehberi 2. Yazımız: Ağrı Gezilecek Yerler
• Ağrı Gezi Rehberi 3. Yazımız: Ağrı’da Kültür ve Sanat
• Ağrı Gezi Rehberi 4. Yazımız: Ağrı Kamp Alanları Listesi
• Ağrı Gezi Rehberi 5. Yazımız: Ağrı Outdoor ve Doğa Aktiviteleri
• Ağrı Gezi Rehberi 6. Yazımız: Ağrı Yemek Rehberi

Ağrı’da Kültür ve Sanat

Bu yazımızda aşağıdaki konu başlıklarda detaylı bilgiler vereceğiz. Yazımızın temel kaynağı internet siteleri ve kültür sanat sayfalarıdır.

• Ağrı’da Kültür ve Sanat
• Ağrı İli Neleri İle Ünlü
• Ağrı’da Yapılan Festivaller
• Ahmed-İ Hani Kültür Sanat Ve Turizm Festivali
• Ağrı Bal Festivali
• Kar Ve Buz Festivali
• Balıkgöl Festivali
• Ağrı’da Edebiyat
• Ağrının Folklorik Değerleri
• 1-Ağrı’da Geleneksel Giyim Ağrı Folklorik/Geleneksel Giysileri
• Ağrı Geleneksel Erkek Giyimi
• Ağrı Geleneksel Kadın Giyimi
• Ağrı’da Geleneksel El Sanatları
• Ağrı Geleneksel Halı ve Kilim Dokumacılığı
• Ağrı Geleneksel Yün kazak ve Yün çoraplar
• Ağrı Geleneksel Tiftik Papak ve Tiftik çoraplar
• Ağrı Geleneksel Üzerlik veya Nazarlık
• Ağrı Geleneksel Buğday Ve Çavdar Sapından Yapılan Eşyalar
• Ağrı’da Halk Müziği Ve Geleneksel Oyunlar
• Ağrı Türküleri:
• Ağrı’da Geleneksel Adetler
• Ağrı Adet, Görenek ve Gelenekleri: Doğum
• Ağrı Adet, Görenek ve Gelenekleri: Sünnet ve Kirvelik
• Ağrı Adet ve Gelenekleri: Kız isteme ve Elçilik
• Ağrı Adet ve Gelenekleri: Nişan
• Ağrı Adet, Görenek ve Gelenekleri:  Ruvi (tilki-haberci) geleneği:
• Ağrı Adet, Görenek ve Gelenekleri: Evlenme ve Düğünler
• Ağrı Adet, Görenek ve Gelenekleri: Yas törenleri:
• Ağrı Adet, Görenek ve Gelenekleri: Ölüm
• Ağrı Efsaneleri
• Âdem ile Havva Efsanesi
• Kerem ile Aslı Hikâyesi
• Ağrı Dağı Efsanesi
• Nuh’un Gemisi Efsanesi
• İki Bacı Efsanesi
• Kara Diken Siyabent Efsanesi
• Ağrı Yöresine Ait Halk Oyunları Ve Folklor
• Ağrı’da Yapılan Dualar:
• Ağrı’da Yapılan Beddualar:
• Ağrı Manileri
• Ağrı Ninnileri
• Ağrı Yöresine Ait Bazı İnanışlar
• Ağrı Halk Şairleri

Ağrı’da Kültür ve Sanat

Medeniyetler beşiği Mezopotamya’nın önemli bir noktası olan Ağrı’da müze ve ören yeri rehberi kapsamında mutlaka görülmesi ve gezilmesi gereken İshak Paşa Sarayı’nı ve şehrin diğer tarihi kültürel yerlerini öğrenmeye ne dersiniz? İşte Ağrı kültür, sanat, gelenek ve görenekleri .

Orta Asya’dan gelen kavimlerin Anadolu’ya geçiş noktası olan Ağrı, birçok medeniyete ev sahipliği yapmasıyla farklı kültürlerin bir mozaiğini oluşturmaktadır. Hititlerden bugünkü konumuyla Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde varlığını sürdüren şehir ev sahipliği yaptığı bu kadar çok medeniyetin tarihi yapılarını da bünyesine katmıştır.

Ağrı İli Neleri İle Ünlü

Ağrı Dağı, İshak Paşa Sarayı, Balık Gölü, Göktaşı Çukuru, Gürbulak Sınır Kapısı, Günbuldu Mağaraları,

Ağrı İl İsmi Nereden Geliyor?

Ağrı ismini sınırları içindeki “Ararat” dağından alır. Çok eski çağlarda yeryüzü korkunç bir su baskınına uğradı.(Nuh Tufanı) Nuh peygamber bütün canlılardan bir çifti alarak bir gemiye bindirdi. Gemi Cudi (İslam kaynaklarına göre) (Hristiyan kaynaklarına göre de Ararat-Ağrı) dağına kondu. Ararat, önce aran sonra da Ağrı adını aldı.

Ağrı’da Yapılan Festivaller

Ahmed-İ Hani Kültür Sanat Ve Turizm Festivali

• Tarih: Eylül Ayı
• Yer / Konum: Ağrı / Doğubeyazıt
• Adres: İshak Paşa Sarayı
• Festival Sahibi: Ağrı Valiliği
• Festival Kategorisi: Turizm Kültür Sanat, Turizm-Kültür-Sanat 

Ağrı Bal Festivali

• Tarih: Eylül Ayı
• Yer / Konum: Ağrı
• Adres: Ağrı Millet Bahçesi
• Festival Sahibi: Ağrı Valiliği
• Festival Kategorisi: Yeme-İçme, Gastronomi – Yemek 

Ağrı Kar Ve Buz Festivali

• Tarih: Mart Ayı
• Yer / Konum: Ağrı / Ağrı
• Adres: Küpkıran Kayak Merkezi
• Festival Sahibi: Ağrı Kalkınma ve Eğitim Kültür Vakfı
• Festival Kategorisi: Spor, İnternet Sitesi

Ağrı Balıkgöl Festivali

• Tarih: Temmuz Ayı
• Yer / Konum: Ağrı / Taşlıçay
• Adres: Taşlıçay, Balıkgöl
• Festival Sahibi: Taşlıçay Belediyesi
• Festival Kategorisi: Turizm Kültür Sanat, Turizm-Kültür-Sanat 

Ağrı Türk Ülkeleri Geleneksel Ağrı Dağı Kültür Ve Sanat Günleri

• Tarih: Ağustos Ayı
• Yer / Konum: Ağrı
• Adres: Ağrı Merkez
• Festival Sahibi: Ağrı Valiliği
• Festival Kategorisi: Turizm Kültür Sanat, Turizm-Kültür-Sanat 

Ağrı’da Edebiyat

Ağrı edebiyatı İl’e adını veren Ağrı dağı ve çevresinin çarpıcı tabiat görünümleriyle yansır. Edebiyat ürünlerinin pek çoğunda onun adına rastlamak mümkündür.

Ağrının Folklorik Değerleri

1-Ağrı’da Geleneksel Giyim Ağrı Folklorik/Geleneksel Giysileri

Ağrı Geleneksel Erkek Giyimi

Ağrı yöresinde oynanan oyunlarda erkek giysileri şöyledir: Başta ‘Puşi’ adı verilen renkli, gösterişli bir bez dolanmıştır. ‘işlik ‘denilen beyaz gömlek giyerler(boğazı yarım diklikte olup, boynunda iki sıra düğme, boğaz ile kol kesimleri ince sırma ile işlenir).Gömlek Üzerine siyah yelek giyilir(yeleğin düğmeleri yandadır, ön ve yanları sırma ile süslenir).Şalvar siyah kumaştan yapılır, kaytan ve sırma işler yan tarafta bulunur. Bazılarında renkli ve gösterişli bir kuşak sarılır. Yelek cebinden uzanan saat kösteği kuşağa sökülür. Yün çorap ve yemeni adı verilen Siyah bir rugan ayakkabı veya çarık kıyafeti tamamlar.

Erkek giyimleri moda ve klasik giyime uygundur. Köyde çalışma zamanları ve sıcak günler hariç erkekler ceket ve pantolonla dolaşır. Orta yaştaki erkekler ve yaşlılar altta uzun don ve fanila giyerler. Soğuk günlerde buna birde pijama eklenir. Pantolon, işlik, gömlek ve kazak bunların üstüne geçilir. Gömleğin Üzerine ceket giyilmez arada mutlaka yelek veya kazak vardır. Baştaki şapka bütün giyecekleri tamamlar. Yaşlılar şapka yerine fes yâda papak giymeyi tercih ederler. Erkekler genelde bıyık bırakırlar.

Ağrı Geleneksel Kadın Giyimi

Başta kofi adı verilen fes biçiminde bir başlık renkli vala ile tamamen sarılır. Kofinin alın kısmına gelen kısımda altınlar pul gibi dizili bulunur, perçem ve zülüf altınların yanlarından sarkar. İpek şalvar, beyaz gömlek, Üstte renkli kadife entari, entarilerin belleri büzgülü, uzun kollu, kol ağızları büzgülü, kol ve etek uçları çiçekli veya dantel süslüdür. Bele gümüş kabartma kemer takılır. Ayrıca cepken ve peştamal da giyilir. Ayaklarda yemeni veya kabaralı kundura bulunur, çarıkta kullanılır.

Kadınların köylerde giydikleri giysiler daha çok milli ve mahallidir. Entari bunların en önde gelenleridir. Kadın ve kızlar en alta can gömleği ve içe tuman giyerler. Üst Üste entari giyme eski alışkanlıktan ve iklim şartlarından ileri gelmektedir. Entarilerin Üzerine hırka veya kazak giyilir. İş zamanları öne peştamal, kola kolçak takılır. En Üsteki entarinin kadife, ipek veya simli olmasına dikkat edilir. Gümüş, madeni ve öteki kemerler bunun Üzerine bağlanır. Ayakta çorap ve diz kapağının altına kadar uzanan tuman vardır.

Genç kız ve gelinler başlarına eşarp bağlar, orta yaştakiler leçek, yaşlı kadınlar beyaz bezle (cuna) örter. Üzerini renkli yazma (hayrat) ile bağlarlar. Günlük ve özel giyimlerde bazı kadın ve kızlar başlarına kufi takar, boyunlarına altın asarlar, kadınlarda günlük süslenme pek olmaz. Süslenme genellikle düğünlerde, bayramlarda, şehre giderken ve özel günlerde olur. Kadınların ellerine ve saçlarına kına yakmaları kadın güzelliğini tamamlayan öğedir. Boyuna ve bileklere takılan mavi ve renk renk boncuklar süslenmek içindir. Şeve, sırğa, hızma, sürme, altın ve bilezik, mavi boncuk, yüzük, küpe ve kına kadın süs ve takı aksesuarlarındandır

2- Ağrı’da Geleneksel El Sanatları

Ağrı Geleneksel Halı ve Kilim Dokumacılığı

Ağrı da kış şartlarının ağır geçmesi nedeniyle yüne dayalı dokumacılık genellikle bu aylarda el tezgâhlarında geleneğe bağlı olarak devam eder. Kilimin halk arasındaki adı yemendir. Kilim ve halı dokumacılığı Ağrı’daki el sanatlarının en önemlileridir. Halı, yastık, heybe, yün çorap ve kazak, tiftik eldiven, çorap ve papak da yün ve örmeye dayalı el sanatlarıdır.

Hayvancılığın yaygın ve egemen olduğu ilde morkaraman ırkı koyunların yünlerinden elde edilen iplik birçok işlemden geçirildikten sonra ev tezgâhlarında dokunacak duruma getirilir. En iyi iplikler bu Karaman cinsi koyunlardan elde edilmektedir.

Kurs ve halıcılık atölyeleri hariç Ağrı da halı ve kilimler ekseri Mengensiz dik döner yer tezgâhlarında dokunur.

Ağrı Geleneksel Yün kazak ve Yün çoraplar

Yerli ırk koyunların yününden örülen kazak ve çoraplar sanat değeri taşıyan bir özelliğe sahiptir. Bu kazaklar ve çoraplar tezgâhlarda yapılmayıp elde yapıldıkları için oldukça sağlam ve güzel motiflerle süslüdür. Çorapların parmak uçlarında geleneksel halı ve kilim motifleri kullanılır. Diğer motifler örgü şekliyle ortaya çıkarılır. Yünden ayrıca eldiven ve papak ta örülür. Bunların beyaz renkli olanları daha fazla tercih edilir.

Ağrı Geleneksel Tiftik Papak ve Tiftik çoraplar

Keçilerden taranarak elde edilen tiftik özel işleyiş biçimleriyle giyim eşyası olarak değerlendirilir. Elde edilen tiftik yıkanıp temizlendikten sonra taranır. Teşi adı verilen eğirme aletiyle eğrilip iplik haline getirilir. Tiftik giyecekler el örgü şişleriyle örülür. Örüldükten sonra sıcak ekmek arasına baskıya bırakılarak yumuşatılır. Tiftik giyeceklerin kabartılıp saçaklandırılması bu yöntemle yapılır. Tiftikten kazak, atkı ve eldivende yapılır. Tiftik çoraplar dize kadar uzandığından dizleme de denilir. Dizlemenin Üzerine değişik halı ve kilim motifler işlenir.

Ağrı Geleneksel Üzerlik veya Nazarlık

El sanatlarıyla ilgili olarak halkın Üzerlik veya nazarlık olarak tabir ettiği Üzerlik, Üzerlik otu tanelerinin ipliklere dizilerek geometrik şekil verilen bir süs eşyası olduğu gibi inanç bakımından da kültürel değerler taşımaktadır. Halk inanışına göre Üzerlik muska ve mavi boncuktan sonra nazardan iyi koruyan eşyadır. Üzerlik otu bulunmayan yerlerde arpa ve mızır taneleri boyanarak kuşburnu kızardıktan sonra toplanıp yapılır. Üzerine nazar boncuğu takılır. Özellikle Doğubayazıt ta yetişen ve burada yapılan Üzerlik köy odalarındaki duvarların başlıca süsüdür.

Ağrı Geleneksel Buğday Ve Çavdar Sapından Yapılan Eşyalar

Olgun hale gelmiş buğday sapları başaklarından temizlenerek ıslatılıp yumuşatılarak örmeye elverişli hale getirilir. Ağrılı kadın ve kızlar bunlardan çanta, sepet, çay tepsileri ve çocuk şapkaları yapmaktadırlar. Ayrıca bunlar güzel renkler boyanıp motiflerle süslendiği zaman turistlerin ilgisin çekmektedir

Ağrı Geleneksel Keçe Yapımı

Keçecilik Ağrı da hayvancılığa bağlı olarak gelişmiş diğer bir el sanatı koludur. Genellikle kuzu yününden yapılan keçeler, yünün hallaç taraklarından geçirilmesinden sonra özel yöntem ve tekniklerle sıkıştırılmayla elde edilir. Keçelerin Üzerine renkli yünlerden desen yapılır. Keçeler kırsal kesimde yaşayan ve hayvancılıkla uğraşan Ağrı halkının kullandığı bir yazgıdır. Köylüler kendi koyun ve kuzularından Ürettikleri yünleri keçecilere götürerek ihtiyaçları olan keçeleri yaptırırlar. Keçeler sıcak tutması yönüyle bilhassa yaylalarda hayvancılıkla uğraşan halk için halı ve kilimden daha fazla bir önem taşır. Keçeden yazgı çoban başlığı, çoban kepeneği gibi eşyalar yapılır. Önemli bir ihtiyaç maddesi durumundan olan keçe ve Keçecilik bölgede ticari bir meslek ve unsurdur.

3- Ağrı’da Halk Müziği Ve Geleneksel Oyunlar

Ağrı da Halk Müziği geleneksel kültürün önemli bir parçasıdır. Halk müziği oyunlara paralel olarak gelişmektedir. Halk Müziği denince düğün türküleri ve halk oyunları asla gelir. Kullanılan belli başlı halk müziği araçları Davul, zurna, kaval, tef, tulum, gayda, düdük ve bağlamadır. Türküler konusunda en çok emeği geçen ve derleme yapan sanatçılar, başta İsmet Öztürk ve İsmet Koçkar olmak Üzere Talat Baydar, Şinasi Hatunoğlu, Burhan Çaçan ve Ali Haydar Gül’dür.

4- Ağrı Türküleri:

Ağrı‘da halk müziği oyunlara paralel olarak gelişmektedir. Oyunlara özgü müzik türleri vardır. Ağrı türkülerinin en yaygınları şunlardır:

• Ağrı Dağından Uçtum
• Ağrı Dağı Buzludur
• Ağrı Dağının Tipisine
• Oy Eleşkirt
• Ne Dersin
• Konma Bülbül Konma
• Eleşkirt’in önü Ova
• Küpkıran Ovaları

Ağrı’da Gelenekler, Görenekler Adetler için izleyen sayfaya geçiniz.